Öldin - 01.05.1896, Qupperneq 3

ÖLDIN.
67
fyrir þá að vita, hvað merkir landar þeirra
og aðrir íslendingavinir í Norðurálfu eru
að gera fyrir íslenzkar békmentir og þá
um leið fyrir íslendinga í lieild sinni.
Hvað snertir störf Mr. Magnússonar í
þessa átt á iCnglandi, þá eru þeir hinir síð-
ustu fyrirlestrar hans (“Yggdrasill Óðins-
hestur” og “Edda”) óræk s’Jnnun fyrir því
að þar er ekki verið að vinna fyrir gýg.
Að til eru fjölda margir menn á Englandi
(tvö félög að minsta kosti) sem hvað eftir
annað sitja og hlýða með athygli á fyrir-
lestra, sem eingöngu höndla um íslenzk
fornrit og þar sem verið er að sýna rót
þessa og liinsorðsins, byggingar orða, setn-
ingaskipun, skáldskaparkenningar o. s.frv.
Að þessir menn síðan stuðla til að fyrir-
lestrarnir verði prentaðir og þá auðvitað
keyptir og lesnir,— þetta alt sannar, að á-
litið á íslenzkunni og íslenzkum bókment-
um er að vaxa, að þeir íjolga óðum, sem
virða og meta þessa kj'irgripi fslendinga.
þessari vaxandi þekkingu áíslenzkumbók-
mentum er það óefað að þakka, að þeir
smáfjölga enskutalandi mennirnir, sein álíta
hinum engilsaxneska ættbálki inildu gagn-
legra- að draga úr latnesku og grískunámi
sínu, en aulca að þeim mun íslenzkunámið,
af því norrænar fornsögur innibindi svo
mikinn1 hluta af fornsögum Breta, og að
þær undir öllum kringumstæðurn séu
skuggsjáin, er bezt sýni þeim þeirra eigin
fornöld.
Það sem Mr. Magnússon í ritgerð sinni:
“Edda”, er að sanna, er það, að Snorri
Sturluson liaíi sjálfur gefið bók sinni
(Snorra, eða yngri Eddu) nafnið og að
nafnið sé ekki annað en beyging orðsins
“Oddi”, að bókin sé þannig kend við bæ-
inn, sem Snorri ólzt upp á og þar sem hann
fékk mesta mentun sína, á Odda í Eangár-
vallasýslu.
Þótt í leyíisleysi sé, tökum vér hér
upp ágrip af þeim katia úr fyrirlestrinum,
er um þetta atriði höndlar sérstaklega og
setjum liann hér í lausri þýðingu:
“Snorri Sturluson var fæddur á vest-
uriandi, í Hvammi, árið 1178. Þriggja
ára gamall, var hann fluttur að Odda, til
uppfósturs bjá Jóni Loptssyni, er var son-
arsonur Sæmundar fróða. Þetta var árið
1181. Á Odda var svo þessi tilvonandi
sagnaritari norðurlanda, til þess ei' hann
vas 19 ára gamall (1197). Þá dó fóstur-
faðir hans. Jón Loptsson var alment við-
urkendur voldugastur goðanna (eða hér-
aðshöfðingjanna) og mest metinn maður á
landinu. Að honum látnum tók við goð-
orðinu Sæmundur sonur hans, fósturbróðir
Snorra, er liafði að geyma alt það sem bezt
var og göfugast í fari hinnar frægu ættar
Sæmundar fróða.
IJverskyns heimili var þá þotta heim-
ili, sem Snorri ólst upp á og lærði, þar sem
hann lagði grundvöllinn að framtíðarfrægð
sinni sem ritdómari, sagnaritari, goðfræða-
ritari, skáld, lögfræðingur, stjórnmálamað-
ur ? Það heimili auðvitað var nafnfrægt
sem mentastofnun. Ef'tir að hafa eytt mörg-
um árum við lærdóm í ýmsuin löndum
Norðurálfu, sérstaklega þó í Parísarborg,
var Sæmundur fróði talinn á að flytja til
Islands árið 1076. Settist hann þá að á
óðul sinni, að Odda, og tók innan lítils
tíma til að koma þar á fót skóla og sem
afkomendur hans lögðu kapp á að viðhalda
jafnfrægum og þeim að Skálholti og í Hauk-
dal. Það er enginn efl að sjálfur heflr
Sæmundur hlotið að vera kunnugri samtíð-
armentun allri í Evrópu, en aðrir menn á
Islandi. Og auðlegð hans heimaíyrir gaf
lionuin ákjósanlegasta tækifæri til að safna
að sér þeim bókum, sem fullnægðu smekk
hans sem mentamanns og kröfum hans sem
skólakennara.
Oss er það lcunnugt að afkomendur
Sæmundar, vernduðu moð sérlegri umönn-
un alt fram á 13. öld, það semað Sæmund-
ur þannig gerðist höfundur að.
Vér höfum þess vegna þann sögulcga
sannleika við að styðjast: 1.) Að Snorri
Sturluson ólst upp á Odda í 16 ár; 2.) Að