Dagskrá - 04.02.1897, Blaðsíða 3

2I5
inn og liafa þó eugin ráðherraskipti orðið fyrir þá sök
eins og kunnugt er.
Höf. ávítar »Dagskrá« með úlfúð og ofstæki fyrir það
að orðið »stjórnarráðsfundir«, er hann taldi eiga að
halda hjer á landi í sjermálunum eptir nýju stjcrnarskip-
uninni hans — var skilið á þann hátt í blaðinu að hann
ætlaðist til að stjórnarályktanir ætti að gjöra um þessi
málefni, á þeim fundum er hann nefndi svo, en um leið
var sýnt fram á að slíkt gæti ekki átt sjer stað úr því að
konungsvaldið átti ekki að eiga sjer neinn erindreka a
fundunum. — Höf. mun þó vita vel að þetta orð stjorn-
arfundir« er óhæfilegt um »ráðgjafafundi« — sem hann
þykist nú hafa meint — en úr því hann hefur lýst því
yfir að orð hans eigi að skiljast svo skulum vjer ein-
ungís halda oss við hina nýju útskýring hans, og sýna
honum fram á að þessi stjórnarskipunartillaga hans er
jafn ómöguleg eptir sem áður.
Höf. hugsar sjer að hjer sje innlent (þriggja manna)
»ráðaneyti« er ræði sjermál landsins á ráðgjafafitnduin.
— Á þessum ráðgjafafundum eru ekki gjörðar áiyktanir
um það hvernig bera skuli málin fyrir konung heldur
hvernig þau skuii bera upp í ríkisráðinu. — Einn af
íslensku ráðgjöfunum á, sem sje, að flytja málin fram
í Höfn, samkvæmt ályktunum ráðaneytisins hjer heima,
en höf. gjörir ráð fyrir að hann verði að gjöra það í
ríkisráðinu, eða sem einn meðlimur ríkisráðsins eins og
vjer höfum áður sagt, — og samkvæmt grundvallarlög-
um Dana getur enginn borið mál fyrir konung i ríkis-
ráðinu nema ráðgjaji í hinu danska ráðaneyti, eins og
menn vita vel, og hafa fengið reynslu fyrir undir hinni
núgildandi stjórnarskrá, enda er »faktiskt«, enginn Islands-
ráðgjafi til og hefur aldrei verið nema að nafninu.
Afþessu leiðir aðhið svokallaða »ráðaneyti« sem höf.
hugsarsjerað verði sett upp hjer á landi, verðskuldar alls
ekki það nafn oggetur allsekki veriðráðaneyti eptir almenn-
um stjórnskipulegum reglum þingbundinna konungsríkja.
Það er ekki ráðaneyti stjórnar, heldur ráðaneyti
ráðgjafa, sem svo ofan í kaupið er alls ekki íslandsráð-
gjafi, fremur heldur en Nellemann eða Rump hafa
verið, heldur aldanskur eins og þeir, hvert sem þjóð-
erni hans kynni að verða.
Sá ráðgjafi er ekki og getur ekki verið Islandsráð-
gjafi, sern er meðlimur hins danska ríkisráðs og fram-
kvæmir »Statráðs«-gjörðir sínar (er höf. svo nefnir) í
ríkisráðinu. Ráðgjafaábyrgðin — sem höf. lofar oss »í
öllum öðrum pólitískum málum en þeim sem rísa út af
stjórnarskrárbrotum« — er þar með fokin út í vindinn,
og sjálf hin síðastnefnda ábyrgð, yrði alveg sama eðiis
sem Nelleníanns ábyrgðin góða. Þegar lög eru staðfest
eða þeim er synjað staðfestingar samkvæmt því sem
»heimaráðgjafarnir« leggja til, kemur spurningin um á-
byrgð gegn ráðgjafanum í ríkisráðinu ekki fram. Sje
þar á móti farið á móti tillögum þeirra, er eitt
af tvennu, að ríkisráðgjafinn hefur verið borinn ofuriiði í
ríkisráðinu, eða hann hefur vikið frá umboði hins svo-
kallaða raðanevtis síns á Islandi.
I fyrra tiifellinu sjer hver maður undir eins að ekki
getur verið um ábyrgð að ræða, og jatar höf. það
sjalfur með þögninni. En í hinu síðara er ábyrgð einn
ig ómögulég, vegna þess að alþingi Islendinga er ckkt
l'ógmcetur sóknaraði/i gegn ráðgjöfum danska mkif ins
út af »Statráðs«-gjörðum þeirra í ríkisráðinu
Þetta hlýtur höf. að vita vel og neyðast til að játa.
Það einasta sem eptir verður af allri ráðgjafaábyrgð-
inni í öðrum politiskum málum« er þá abyrgð gegn
»heimaráðgjöfunum« fyrir ályktanit þeirra um það hvað
ríkisráðgjafinn skuli leggja til lslandsmála í ríkisraðinu.
En skoðun höf. unt þá ábyrgð getur heldur ekk/
staðist sje hún rakin til rótar.
P'yrst og fremst er sú ábyrgð ekki ráðgjafaábyrgð,
því þessir stjórnaraðilar höfundarins eru alls ekki ráð-
gjafar; hannnefnir þá aðeins svo hjer að framan og vjer
höfum gjört það með honum hjer að framan, fyrir
stuttleika sakir. En þeir eru aðeins ráðanautar ráðgjaf-
ans og þó ábyrgð yrði komið fram á hendur þeim yrði
sú ábyrgð harla þýðingarlaus og ails annars eðlis held-
ur en sú ábyrgð er löggjafarþing hefur gegn því stjórn.
arvaldi er rœðnr tnálum til lykta.
En auk þessa eröll ráðagerð höf. um bindandi utnboð
fyrir ráðgjafana á þessum innlendu »stjórnarráðsfundum«
er hann misnefnir svo hraparlega, tómur heilaspuni og
alómöguleg eptir almennum stjórnarskipulegum reglum.
— Hvenær hefur það heyrst að ráðgjafi vœri knúður til
þess með atkvœðamun af þar til settum sjerstökutn valds-
mönnum að leggja svo og svo til mála á hinni eigin-
legu ráðgjafasamkomu, ef til vill á móti sannfæring hans
sjálfs? — Það er undri næst að nokkur maður skuli op-
inberlega koma fram með tillögu til stjórnskipunarlaga,
sem er svo gagnstæð öllnt hugmyndum um skipun æðslu
stjórnar, ráðgjafaabyrgð og önnur grundvallaratriði er
þar að lúta.
Um stöðu hins núveratidi ráðgjafa Islands gagn\ art
ríkisráðinu segir höf. að hún sje þegar löglega ákveðin
á þann hátt' sem endurskoðunarflokkurinn á þingi fer
fram á og segir hann að þessi ákvæði »mundu ekki
verða hótinu skýrari þó að þau væri tekin upp í nýtt
frumvarp*. Þetta er að sínu leyti jafnfjarstætt eins og
hitt sem hann segir um »stjórnarráðsfundina og »alla
politisku ábyrgðina«,
Islandsráðgjafinn er nú látinn sitja í ríkisráðinu, og
er því að vísu haldið fram hjer, sjálfsagt með rjettu, að það
sje gagnstætt hinni núverandi stjórnarskipunarlöggjöf
\rorri; en allir vita þó að Danastjórn byggir þessa fram-
kvæmd á lagaþýðing, en ekki á því að stjórnin geti
virt lögin um þetta að vettugi. Úr því íslendingar fara
fram á stjórnarbót á annað borð, er því engin ástæða til
þess að láta sjer síður annt um að tryggð sje lagu-