Dagskrá - 20.02.1897, Blaðsíða 2

þeirri spurningu hefur höf. alls ekki gefið neitt svar er neitt
verði byggt á.
Vjer viljum því láta það nægja að sinni sem hjer
er tekið fram, en munum svara framhaldinu af ritgerð
höf. ef ást.æða finn.st til.
Opið brjef til ,,Dagskrár“.
- Vjer höfum nýlega tekið á móti brjefi því, sem
hjer fer á eptir og birtum það sökum þess, að þar er
sett skipulega og skiljanlega fram það sem höf. vill
segja og á góðu, vel stíluðu máli.
Herra ritstjóri.
Jeg er einn af þeim sem kaupi blað yðar, og skal
jeg strax byrja með því að lýsa því yfir, að jeg hef
frá því jeg sá fyrstu tölublöðin hlynnt að því það
sem jeg hef getað og mun gjöra það framvegis meðan blað-
ið heldur sömu stefnu og stíl.
En þrátt fyrir það þótt jeg verði að játa, að mjer
líkar framsetning og orðfæri Dagskrar betur en annað
sem jeg hef sjeð á íslensku máli, í blöðum eða tímarit-
um, fellur injer stórilla við blað yðar að einu leyti, og
vona jeg að þjer virðið á betra veg þójegsegiyðurþað
hreint út og blátt áfram:
Dagskrá skrifar aldrei vskamwagreinari.
Þetta er rangt af yður eða öðrum þeim sem vinna
að blaðinu.
Og nú skal jeg segja yður hvers vegna þetta er
rangt, að niínu áliti. —
Fyrir það fyrsta er nú vel hægt að setja fram
góðar og gildar sannanir fyrir því máli sem mað-
ur heldur fram, jafnt fyrir því, þótt látið sje íljóta með
hæfilega mikið af hnútum til þeirra, sem móti standa.
Skammirnar verða þá' ekki annað en viðbót, eða krydd
með aðalrjettinum, sem jeg vil fullkomlega játa yður,
að á að vera röksemdaleiðslan í málinu sjálfu.
En í öðru lagi er þess að gæta, að vjer gefum
út blöð og bækur fyrir lesendur á þessu landi eins og
þeir eru, en ekki eins og þeir, ef til vill, ættu að vera
eða munu verða.
Lítið þjer yfir ritdeilur í íslenskum blöðum hin síð-
ustu tuttugu ár, og berið þjer það saman við ritdeilur
útlendra blaða t. a. m. danskra, frá sama tíma. Þjer
munuð fljótlega sjá að »tónninn« í hinum útlendu blaða-
greinum borinn saman við rithátt hinna íslensku blaða,
er hreint út sagt, á við ra;ðu kurteisra og hæverskra
manna, á móti ræðu þeirra sem ekki hafa fetigið sið-
aðra manna uppeldi, — að ótöldum sorpblöðum út-
lendinganna og að ótöldum mjög heiðarlegum undan-
tekningum meðal íslenskra rithöfunda.
Þjer munið og kannast við að í þeim dönsku b)öð-
um sem álitin eru »fínust« t. a. m. »Politiken«, sjest
aldrei ein einasta »skammagrein« af sama tagi og þær
greinar sem algengar eru og hafa verið í bestu íslensk-
um blöðum, eða með öðrum orðum, þjer inunuð verða
að jata það með mjer, að hinn opinberi ritháttur á /s-
landi, er kominn mikið skemmra að kurteisi og mann-
úð heldur en rithattur næstu Evrópuþjóða er vjer
þekkjum.
Og því skyldu ekki blaðamenn vorir — jafnvel
þeir sem eru færir um að rita betur — taka þetta til
greina, er þeir skrifa sjálfir eða taka upp litdeilugreinar
eptir aðra?
Það er ekki svo að skilja að jeg sje að mæla ineð
þvi að halda skammadeilunum afram í það óendanlega,
þvert ofan í vaxandi smekkvísi og mannúðarhvöt lands-
manna. Það sje fjarri mjer. — Það sem jeg ineina
hjer er þetta : Mínir háttvirtu Dagskrarmenn! Jeg fer
ekki fram á, að þið skrifið »dónaskammir«, — jeg vil
að eins að þið skrifið skammir og gj'órið það vel, með
þessu kjarngóða, hnittna orðalagi, sem mjer er jafnan
ánægja að sjá í Dagskrárdálkunum.
Eða finnst yður ekki að jeg hafi nokkuð til rníns
máls í þessu ? Er það ekki oflangt spor, að skrefa allt
í einu fra þessum ósmekkvísu klúru blaðaskömmum yfir
í samskyns ópersónulegan og manuúðlegan rithátt, sem
nú er orðinn tíðkanlegur í þeitn blöðum og tímaritum
útlendinga, sem keypt eru af góðum lesurum?
Er ekki mátulegt að stíga svo langt að skrifa skamm-
irnar ve/ í stað þess að gjöra það illa?
- Jeg talaði við kunningja minn á dögunum, og
bar þetta efni þá á góma meðal annars.
»Hversvegna skrifar Dagskrá ekkiskammir« ? spurði
hann. — Við vorum báðir samdóma um að það væri
mjög óheppilegt, en gatum ekki fundið ástæðuna til
þess. — Við vorum þannig báðir á einu máli uin það,
að ritháttur og stíll Dagskrár sýni glöggt að þið mund-
uð kunna að skrifa skammir. Við höfum sjeð mergjað-
aðar greinar í þessu blaði, og áh'ta víst flestir hiðsama
og við um það, að Dagskrá mundi geta hitt fullt svo
vel og aðrir, ef hún vildi leggja sig í þesskyns deilur á
antiað borð.
Ennfremur var okkur það fullljóst báðum að blaða-
menn sem forðast skammirnar, eru mikið líklegri til
þess að fá skammir og brígsl borin á sig opinberlega
heldur en þeir setn gjalda líku líkt. Skammahöfutid-
arnir þurfa síst að vera blettlausari einstaklingar í lífi
sínu og hátterni, heldur en hinir sem ekki fúkyrðast í
opinberum ritum. Og hvað sem því líður munu þeir
ekki kynoka sjer fremur við að skammast þó þeir viti
að þeim muni ekki verða svarað. — P'Iestir Islendingar
sem fengist hafa við blaðamennsku munu hafa kynnst
heiminum dalítið fyr eða síðar, og má maður manni segja,
að allir lifa elcki eptir >snúru alla sína daga. Það geta
ekki allir verið eins og sánkti Pall. — En þó þeim »hljóðu
og kyrru« í landinu falli flestum illa að láta flíka með
slíkt opinberlega, munu blaðamenn hjer a landi fáir svo
grunnhyggnir að ætla sjer að geta komist hjá hinutn