Dagskrá - 20.02.1897, Blaðsíða 3

venjulegaskammtiaf persónulegumbrígslyrðum sem fylgja
ineð deilum hjer á landi jafnt um opinber sem ein-
stakra manna málefni.
Nei. Dagskrá hlýtur að kunna að skamrnast vel ef
hhn vildi og hlýtur að vita að þeir menn sem vinna
að blaðinu verða öllu fremur beittir skömmum fyrir það
að þeir ekki svara.
En hver er svo ástæðan til þess að þetta blað
skammast ekkir
Þessa vil jeg biðja yður að svara mjer til í næsta
brjefi yðar, herra ritstjóri, eða í Dagskrá, en aður en
jeg lýk þessu brjefi, vil jeg enn taka það fram, að jeg
ineina ekki að blað yðar eigi að flytja illa samdar
smekklausar slettur og hnútur, heldur vel orðaðar adeil-
ur til þeirra manna er nú skrifa allskyns þvætting og
vitleysur í blöðin út í loptið, órökstutt um hvert mal-
efni sem er, saltað og kryddað með dónaskömmum
og að þjer farið ekki lengra en svo að draga hinar per-
sónulegu avítur út af opinberri framkomu þeirra.
Skammagreinar af öðru tagi bíta í rauninni ekki á
neinn í augum góðra manna hjer a landi. Svo langt
erum vjer komnir. En jeg verð að játa, að jeg er einn
meðal þeirra sem nnindi hafa gaman af að sjá fína
skammagrein skrifaða »ineð stýl«, ef hún væri í sjalfu
sjer rjettlát, og byggð a framkomu hlutaðeigandi 1 öðr-
um almennum máluin.
Jeg er svo íslenskur í anda að jeg kann t. a. m.
ekki við tómar hógværar röksemdir gegn mönnum,
sem skrifa á argasta þorparamáli einhverja haugavit-
leysu um almenn efni, og hreykja sjer 1' opinberum rit-
um með háværum skammaryrðum, tii sönnunar ein-
hverri fjarstæðu á fjarstæðu ofan, sem ekki er læsileg
nokkrum skynberandi manni.
Þeim rithöfundum sem orðnir eru kunnir að slíku
og halda því áfram tímum saman að fylla bókmenntir
vorar ineð þesskonar »pródúktum«, a annaðhvort alls
ekki að svara eða þá sýna þeim fram áí velritaðri, rök-
studdri ofanígjöf, að persónulegir hæfileikar þeirra, þekk-
ing, greind og rjettsýni, sje ekki á svo háu stígi, að
þeir eigi að taka þátt í umræðum utn almenn mál.
- Jeg vil ekki þreyta yður á lengra mali í þetta
sinn, en blð eptir að sjá svar frá yður -— og ailra helst
eina duglega skammagrein, í þeim anda og sniði, sem
að ofan er sagt.
Einn kaupandi Dagskrár.
Vjer kunnum höl. hins ofanskraða brjefs þakkir fyr-
ir það álit sem hann hefur á Dagskrá, og vildum gjarna
verðskulda það — en vjer getum ómögulega verið hon-
um samdóma um »skammirnar«.
Og vjer skulum svara spurningu hans um það
__________
hversvegna blaðið ekki flvtji persónulegar skammagrein-
ar, eins hreint og beint eins og hann spyr. —
Þeir sem skrifa mest í Dagskra, munu treysta sjer til
þess, að semja ekki öllu óásjálegri skammapistla heldur
en gerist — ef í það færi — og getur höf. þar rjett
til, eins og um hitt, að slíkri ritmennt muni ekki vera
sleppt hjer í blaðinu í því skyni að forðast skammir
annara.
Astæðan er sú, að vjer höfum allt annið álit á
rithætti Islendinga yfirleitt, heldur en hinn heiðraði brjef-
ritari, og getum ekki verið á því með honum að hjer
sje of snemma byrjað a skammalansu blaði.
Fjöldainargir menn er nú rita í blöð og túnarit
vor, temja sjer góðan rithatt, og það má fullyrða að
þessu liafi farið stórlega frarn einkum nú a allra síðastu
tímum. —- Og þó allt of mikið sje enn til af riturum
og lesuruni hjer á landi er vantar smekkvísi til þess að
skrifa eða meta mannaðra manna rn.al, er ekki rjett að
telja alia þar til.
Fin ef vjer sannfærðumst una það, ail höf. þessa
brjefs inalaði ekki með of svörtum litum að pessu leyti
mundum vjer skjótlega þýðast ráðlegging hans; því ekki
virðist neinn vafi á því, að hann hafi rjett að mæla í
því að menn eigi að skrifa blöðin fyrir þa lesara sem
eru, en ekki þá sem ættu að vera eða munu verða.
Jafnaðarmennska.
Hugmyndin um algerðan jöftiuð milli mannanna,
helst í einu allsherjarriki, er orðin volduglega útbreidd
umhinnmenntaða heim, oghefurhún safnað fjölda meðal
hínna fjölmennu stjetta, þeirra er mest líða undir ó-
jöfnuðinum, undir eitt merki, svo langt sem kristin menn-
ing nær, — allstaðar nema á Islandi, inun óhætt að
fullyrða.
Það ber og margt til þess, að þessi sterkasta menn-
ingarhreifing vorrar aldar hefur latið mjög lítið bera á
sjer úti á Islandi enn sern komið er. Þ’yrst og fremst
erum vjer harla afskekktir frá heiminnm, ekki einasta
vegna allra þeirra hundruð rasta, er liggja niilli eyjar
vorrar og meginlandanna austan og vestan liafs, heldur
einnig vegna oskyldleika í andlegu lífi Islendinga og
annara þjóða af sama eða Hku kyni, er hafa sjálfar
skipað sjer stjórn og fjelagsvöld, livort heldur þau voru
bctri eða verri en þau sem sett liafa verið yfir þessa
þjóð.j Auk þessa hefur þörfin ájafnaðarmennskunni heldur
ekki fundist hjer eins rík og knýjandi eins og víðast-
hvar annarsstaðar um heim, vegna sveitaloggjafar þeirrar
er gildir hjer á landi og vegna þess að ofriki auðmagns-
ins lætur svo lítið bera á sjer meðal hinna fátieku ís-
lendinga.