Dagskrá - 12.05.1897, Síða 1

Verð árg. (minnst T04 arkir)
3 kr., borgist fyrir janúarlok;
erlendis 5 kr., borgist fyrirfram.
Uppsögn skrifleg bundin við
1. jiilí komi til útgefanda fyrir
októberlok.

1,76-77.
Reykjavík, miðvikudaginn 12. maí.
1897.
Um búnaðarskóla, bústörf og fyrirmyndarbú.
Eptir Sig. Þórólfsson.
(Niðurl.).
Eins og sjá má af því sem á undan er skrifað, er
það ekki meiningin hjá mjer að sameina fjórðungaskól-
ana í stóran og að öllu leyti vísindalegan skóla, eins og
sumir hafa viljað, heldur að stofnaður sje hæfilega stór skóli,
sem bæði geti veitt hina lægri og æðri búfræðismenntun
í hlutfalli við búnaðarástand og fólksfjölda þjóðarinnar, í
sambandi við fyrirmyndarbú, Auðvitað yrði skólinn að
vera svo vel út búinn, að hægt væri að gera við hann
allar nauðsynlegar efnarannsóknir og tilraunir með ræktun
ýmsra sáðjurta, trjátegunda o. s. frv. Væri skólinn þannig
jafnframt rannsóknarstofnun og búnaðarskóli.
Jeg hefi hugsað mjer að skóla þessum, sem jeg nefni
landsskóla, væri skipt í 2 deildir, neðri og efri deild. Væri
námstíminn í neðri deild 2 ár, en í efri deild 4 vetur
og 3 sumur,
Inntökuskilyrði fyrir neðri deild væri góður vitnis-
burður í alls konar búsýslan frá fyrirmyndarbúi. eptir 2
ára dvöl þar. Einnig góð almenn menntun eða próf frá
gagnfræðaskóla. En í efri deíld einungis próf úr neðri
deild skólans. Ættu piltar í efri deild að borga fæði og
þjónustu yfir námstímann.
Við skólann þyrfti 3 kennara og einn af þeim ætti
að vera efnafræðingur.
Að svo komnu sleppi jeg að áætlá um kostnaðinn
við skólann og hvar hann mundi best settur. — Oskandi !
er að einhver færari maður mjer vildi gjöra það.
En það eina vil jeg segja með fullri vissu, þótt jeg
ekki sýni það með tölum, að þjóðinni er ekhi um megn
að stofna og viðhalda sæmilega 8—10 fyrirmyndarbúum
og 1 búskóla. Meira að segja þótt þingið ætti að leggja
árlega 100,000 kr. til landbúnaðarins, þá væri það því
ekki ofvaxið. En mjer er sem jeg heyri hverjar undir- ;
tektir það fengi hjá sumum af hinum háttvirtu fulltrúum þjóð- }
arinnar, jafnvel þeim sem óhikandi mundu greiða atkvæði
sitt með sömu upphæð til annara, ekki öllu þarflegri fyrir-
tækja, svo sem járnbrautum, landskipsútgerð o. fl.
,v.
1 A meðan þessi deyfð, áhugaleysi og vankunnátta
er í flestum greinum búnaðarins, er þjóðinni lítilla fram-
fara auðið, því landbúnaðurinn er eins og allir vita,
eini verulegi atvinnulegur landsmanna. Þarf því eitthvað
annað og meira að gjöra en hingað til hefur verið gjört
til að hrinda honum í æskilegt horf. Jeg er fyllilega
sannfærður um að fátt af því er vjer höfum fyrst um
sinn tæki á að gjöra, geti leitt þennan atvinnuveg fremur
áleiðis i framfaraáttina, en að stofnuð sjeu hæfilega mörg fyrir-
myndarbú, 8—10, eða sem svarar 1 fyrir hverjar 2 sýslur.
Ættu sýslurnar að fá lán til að setja búin á stofn, af op-
inberu fje, gegn 28 ára afborgun.
Það gefur að skilja, að velja þyrfti einhverjar bestu
jarðirnar í sýslunum undir búin, því þau þyrftu að hafa
svo mikið bú, að þau gætu veitt 10—12 ungum mönn-
um og jafnmörgum stúlkum tilsögn í alls konar búsýslan.
Stúlkur ættu að læra þar allt það er lítur að hús- og
bústjórn, en piltar öll algeng störf sem koma fyrir á heim-
ilum. Þar á meðal jarðyrkju. Þyrftu því fyrirmyndarbú
þessi að leggja talsverða peninga í jarðyrkjutól og vinnu-
vjelar, bæði við jarðyrkjuna og mjólkurtilbúnað o. fl. En
þegar væri búið að koma fótunum undir búin, ættu þau
að bera sig, að mestu eða öllu leyti sjálf. Væri þannig
fyrirmyndarbúin kennslustofnanir bæði fyrir karla og
konur, þar sem fengist undirbúningur í 2 ár undir hina
þýðingarmiklu og ábyrgðarmiklu stöðu, búskapinn. Ættu
ekki önnur vinnuhjú að vera á búunum en þetta náms-
fólk, að undanteknum fjármanni, sem ætti helst að vera
reyndur og góður fjármaður, svo hann gæti frætt
pilta í þeirri grein að svo miklu leyti sem auðið er.
Fæði, föt og annað líkt ættu þau að hafa ókeypis.
Hjúin —•nemendurnir— ættu að vinnu að öllum störfum
undir umsjón verkstjóra, sem væri bæði karlar og konur,
eptir því hvort unnið væri að karla- eða kvennaverkum;
yrði tilsögnin að vera reglubundin.
Þessi fyrirmyndarbú með þannig löguðu fyrirkomu-
lagi, ;-æru því nokkurs konar vinnuskólar fyrir karla og
konur. Stúlkur lærðu matreiðslu, um meðferð á mjólk,
alls konar vinnu, sem kvennfólk þarf að hafa á hendi,
þrifnað, reglusemi o. s. frv. Það mundi heppilegra fyrir
stúlkur að læra hús- og bústjórn á fyrirmyndarbúum en
á einhverjum þess háttar skóla í kaupstað, því störf kvenna
til sveita og kaupstaða eru eðlilega í ýmsu ólík. Það yrði
líka dýrt fyrir stúlkur úr sveit að sækja t. a. m, hús- og bú-