Dagskrá - 26.05.1897, Blaðsíða 2

326
að annað hverfi fyrir þessari sannfæringu, og því nauð-
synlegri er styrkurinn og meir áríðandi fyrir landbæt-
urnar. Það á sjer víðast stað, að keppni er í þeim hlut-
aðeigendum, er starfa að sama verki. Hjer starfa bún-
aðarfjelögin öll að jarðabótum, og landssjóðsstyrkurinn
er opinber aðaleinkun, er þau fá fyrir framkvæmdirnar.
Þetta mun optar vera hvatningin heldur en hitt, að ein-
blínt sje á þann smámunalega styrk, sem veittur er,
sem vanalega mun vera c. r/i 5 af kostnaðinum við að vinna
verkið.
Allir viðurkenna að landbúnaðurinn sje og verði það
sem allt annað byggist á hjer hjá oss, og því mjög svo
áríðandi að hlynna að honum eptir föngum. Þar sem
nú búnaðarfjelagastyrkurinn er af flestum, sem til þekkja,
viðurkenndur sjerlega góður til hvatninga í jarðabótum,
og um leið sú eina fjárupphæð, sem lögð er beint til
þeirra, þá virðist það einkennilegur vígahugur í þjóðfull-
trúum, að detta fyrst í hug að bíta þessa fjárveitingu
á barkann. Það virðist líkleg tilgáta, að einstöku manni
sje farið að verða ljóst, að einhvern niðurskurð þurfi að
gjöra á hinum margvíslegu fjárveitingum er hvíla á land-
sjóði. En þá mundi líka vel við eigandi, að fara ekki
að líkt og smalinn, er slátraði forustusauðnum í stað
hins, er hafði höfuðsótt, og ráðast nú ekki fyrst á þá
fjárveitingu, er gengur beint til framfara í sjálfu landinu
og aðalatvinnuvega þess. — Hitt væri óskandi, að hinu
næsta heiðraða þingi þóknaðist að auka nú einmitt þessa
fjárveitingu. Vjer erum og verðum því miður olnboga-
börn framfaranna lengi frameptir, og atvinnuvegir vorir
svo fáskrúðugir, að grasræktin mun ávallt undirstaða
þeirra, og áríðandi að styrkja hana eptir megni.
XIII.
Um sveitakennslu.
Eptir Olaf Bergsson.
I vetur hefur einhver »Z« verið að rita í »Fjallk.«
um »Framfarir vorar«; —- er þjóðinni þar fátt lagt til
frama, en flest til foráttu. Ut yfir þetta tekur þó vitnis-
burður hans um farand- og sveitakennara fyrir óhæfileik
í starfi þeirra, sjer í lagi vegna takmarkalausrar vankunn-
áttu.
Það leiðir af sjálfu sjer, að hjer með er þó ekki
allt sagt. Það er meira en hegningarverð fíjidirfska,
að taka að sjer þann starfa, sem maður veit að maður
ber ekkert skynbragð á, bara til að ná sjer í laun úr
landssjóði. »Z« hikar sjer þó ekki við að bera oss á
brýn, að vjer höfum gjört oss seka í þessu.
Það sje langt frá mjer að segja, að kennendur standi
svo í stöðu sinni, að ekki geti verið aðfinningarvert í
einu og öðru; slíkt hefur opt átt sjer stað meðal lærðra
manna. sem hærri hafa þegið launin úr landssjóði (án
þess þeir hafi verið úthrópaðir eins og sakamenn); allt
slíkt er mannlegt, og vjer erum, því miður, ekkert annað
en menn, með misjöfnum hæfileikum og ófullkominni
menntun; en vjer munum líka flestir eiga lítið að oss;
— niður á allt slíkt er venjulega litið smáum augum
frá hinum hærri stöðum. Það er eins og það hneyksli
þessa stóru, að vjer smælingjarnir skulum fá þóknun af
opinberu fje.
Jeg vona að herra »Z« taki það ekki illa upp fyrir
oss, þótt vjer getum ekki tekið allan þennan óhróður
mótmælalaust fyrir góða og gilda vöru.
Raunar játar hann, að »enginn skuli ímynda sjer
að hann álíti, að á annað hundrað manns sjeu allir jafn-
óhæfir til kennslu«. Ojá, þarna kemur þá uppbótin!
Gerið svo vel og stingið henni niður hjá ykkur piltar,
eða færið hana inn í tekjudálkinn hjá ykkur. Eptir út-
reikningi höf. ætti þetta að geta fengið þar nægilegt
rúm.
En svo kemur nýr frádráttur hjá höf. •— langur út-
gjaldadálkur, sem vjer eigum að svara til; — jú, hann
er nógu reikningsglöggur, sá gamli; hagfræði og rök-
fræði haldast hjer í hendur. Hann »veit fleira en eitt
dæmi til þess, að börn hafa komið úr þessari kennslu,
og þókst miklir menn, en ekkert vitað, og sum verið
skemmd með kennslunni«.
Þarna kemur þá rökfræðin, sem allar hinar hag-
fræðislegu tölur hr. »Z« ganga upp í og eiga að bera
oss veslings sveitakennarana fyrir borð. -— Það á svo
sem að vera sláandi dæmi þetta.
En þessir sem þóttst hafa menn, en ekkert verið,
sanna miklu fremur annað og fleira en óhæfileik vorn
kennenda einn saman. — — Orðið -»póttst« (í þessu
ræðusambandi) minnir mann á laka og sljófa hæfileika
í sambandi við kæruleysi og sjerþótta. Slík börn taka
jafnaðarlegast engin stór stökk í náminu á skömmum
tíma; og þekki jeg »Z« rjett — og það vúðist glögg-
lega mega þekkja svip hans á allri þessari ritgerð —
get jeg víst auðveldlega fært honum heim sanninn úr
hans eigin kennaras'ógu, að honum hefur þótt þetta fylli-
lega ásamiast sjálfum.
Hæfileikabörnin aptur á móti, finna jafnaðarlegast
mjög vel til ófullkomlegleika sinna; það mun sjaldgæft
að þau þykist af því sem ekkert er. Dæmið virðist því
mjög óheppilega valið til að sanna sögu höfundar.
Framför barna mundi annars aldrei geta orðiðjafn-
góð á öllum börnum yfir höfuð, hversu góða kennslu-
krapta sem vjer hefðum, þótt höf. sýnist ætlast til þess
af oss. Kennarar verða að sætta sig við það, að taka
við börnum, rjett eins og þau koma fyrir, eins og eðli-
legt er; — undirbúin frá o og upp í 6, og með hæfi-
leikum alveg að sama skapi. Af þessu er auðsætt, að