Dagskrá - 28.06.1897, Qupperneq 1

Verð árg. (minnst J04 arkir)
3 kr., borgist fyrir janúarlok;
erlendis 5 kr., borgist fy»rfram.
DAGSKRÁ.
Uppsögn skrifleg b».ndin vi
1. júlí komi til útgefauda fyri
októberlok.
I, 102.
Reykjavík, mánudaginn 28. júní.
1897.
Landbúnaður íslendinga.
(Frh.).
Búnaðarskólarnir.
Stofr.un búnaðarskólanna á íslandi myndar nýtt
tímabil í sögu landbúnaðarins.
í stofnun þeirra felst þýðingarmikil viðurkenning frá
hinu opinbera um að þekkingu á búnaðarefnum vanti í
landinu, og að það sje nauðsynlegt að auka hana.
Þegar átti nú að ákveða fyrirkomulag þessara skóla^
þurfti að hafa margt fyrir augum, bæði það, að náms-
menn jafnhliða búnaðarþekkingunni gætu notið þeirrar
fræðslu í almennri menntun, sem nauðsynleg þykir, að
tekið væri hæfilegt tillit til hins lága ástands er búnað-
urinn var í o. s. frv. En auðvitað var það einkum
tvennt sem þurfti að hafa í hyggju: að búnaðarskólarnir
gætu veitt sem besta kennslu í íslenskri búfrœði og um
leið að búnaður sá, er rekinn væri á skólunum gerði
praktiskt gagn.
Það mun óhætt að segja að þorri manna muni nú
kominn á þá skoðun, að illa hafi tekist að taka rjett
tillit til alls þess sem fyrir lá þegar skólarnir stofnuðust
og hafa nýlega birtst rækilega ritaðar greinar frá búfróð-
um mönnum í blöðunum, þar sem sýnt hefur verið fram
á hver meginvilla valdi mestu um ófullkomleik búnaðar-
kennslunnar hjer á landi.
Sje því haldið föstu að aðalmarkmið s'kólanna hafi
átt að vera að stofna til góðrar búnaðarkennslu svo
fullkominnar sem föng voru á, var auðvitað hin mesta
fásinna að dreifa kröptunum á marga skóla í stað þess
að sameina kraptana í einni stofnun. — Þetta þarf engr-
ar útskýringar við — það blasir svo opið við. — En
þegar þá landsmenn eru látnir kosta marga kennara í
stað eins í hverri fræðigrein fyrir sig, byggja mörg
skólahús í stað eins o. s. frv. hlýtur það að vera svo
að megináherslan hafi verið lögð á hina hliðina — að láta
búnaðinn á skólunum gjöra praktiskt gagn.
Reynslan hefur óneitanlega sýnt að skólarnir hafa
ekki gjört þetta praktiska gagn. — Það er lítið að læra
á búnaði þeirra fyrir þá sem standa fyrir utan skólana,
eða að minnsta kosti ekki það að íslenskur búnaður sje
lífvœnlegur sem menn yrðu þó að heimta af öllum fyr-
irmyndarbúnaði. — En það virtist meira að segja svo
sem hægt hefði verið að sjá þetta strax, án þess að
þurfa hinnar dýrkeyptu reynslu með. — Með öðrum
orðum, það lá í augum uppi strax þegar skólarnir voru
settir upp að þeir gátu aldrei neitt teljandi gagn gjört
í þá átt, að vera landsmönnum úti í frá til fyrirmyndar.
Það varsýnilegt, að skólastofnanir, sem þurftu að leggja
yfirgnæfandi áherslu á bóklegt nám mundu aldrei verða
fallnar til þess að bændur gætu örfast mikið af því að
lesa ársreikninga þeirra — eða rjettara sagt af því að
borga árlegan tekjuhalla af þeim. Og er ekki líklegt |að
neinn haldi því til streitu, að takandi sje tillit til þess
að menn eigi »styttra að sækja« á fjórðungaskóla, eða
að hægra sje að láta hið opinbera gjald til skólanna
koma rjettlátlegar niður á þann hátt.
Það sýnist mega fullyrða, að það liggi í augum
uppi, að fyrirkomulag búnaðarskólanna er alveg ósam-
rýmanlegt við þeirra eigin tilgang, því þetta tvennt, sem
þeir hafa fyrir augum, næst hvorugt til hlýtar, svo lengi
sem ljettara er að kosta einn búnaðarskóla heldur en
marga, og svo lengi sem skynsamlegur, eingöngu verk-
legur búskapur, hlýtur að vera hæfari fyrirmynd en hinn
erfiði skólabúskapur, sem rekinn verður jafnhliða hinu
bóklega námi á fjórðungastofnunum.
Búnaðarskólarnir hafa að sönnu vafalaust gjört tals-
vert gagn, en þess ber að gæta hjer sem annarsstaðar,
að það er rjettlátt að bera árangurinn saman við það
sem hefði getað verið ef betur hefði verið á haldið en
ekki við það sem var áður. Búfræðingar vorir eru vafa-
laust mikið betur hæfir til þess að búa, fyrir þá þekking
sem þeir hafa aflað sjer — en hversu miklu betur mundu
þeir ekki hafa verið farnir ef þeir hefðu snúið sjer al-
varlega að því tvennu, hvoru fyrir sig, hinu bóklega
námi og hinu verklega — í stað þess að blanda því sam-
an og verða svo minna en hálflærðir í hvoru fyrir sig.
Búnaðarskólamálinu er ekki vel komið fyrir meðan
eiginleg vísindaleg búfræði þekkist ekki í landinu, og
meðan bœndastjettin í heild sinni getur ekkert lært af
hinum opinberu búskapartilraunum, því auðvitað þarf
hver búandi í landinu í ranninui að vera búfræðingur
fyrir sig, en hin æðri þekking á að vera sá grundvöliur
sem allar búnaðarframkvæmdir hins opinbera og ein-
stakra manna byggjast á.
(Erh.)