Dagskrá - 12.07.1897, Blaðsíða 2

3«
um það hver skuli hafa rjett til þess að kœra ráðgjaf-
ann. Svo kemur frv. Valtýs enn fram með það að
hæstirjettur (ekki ríkisrjettur) skuli dæma þessi mál.
Hvorttveggja miðar sýnilega að því að gjöra breyting
á grundvallarlögum Dana, sem eins og áður er sagt, ekki
liggja undir atkvæði neinnar þjóðar í heiminum nema
Dana sjálfra.
Eins og allir sjá, sem annars bera nokkurt minnsta
skyn á þetta mál, er ákvæði Valtýs um hina fyrirhug-
uðu ábyrgð ráðgjafans þannig lagað, að það annaðhvort
hlýtur að vera samið af algerðri vanþekking á því, hver
lög ráða rjettarstöðu hins danska ríkisráðs, eða þá af
því að hlutaðeigandi vill blekkja menn á ákvæðinu. —
Og þegar litið er á öll atvik, er að þessu liggja, hikam
vjer ekki við að fullyrða, að ákvæðið er samið í hinu
dansk-íslenska stjórnarráði, er menn kalla ráðaneyti ís-
lands, í því skyni að hafa dr. Valtý og þar með einnig
alþingi íslendinga að þolitisku ginningarfífli, og mun
Valtýr hafa verið fenginn til þess að telja mönnum trú
um að hann hefði samið þessi endemisákvæði um stjórnar-
bótina á Islandi, til þess að ekki bæri á því að þetta
kæmi frá rauðu byggingunni.
Þetta álit Dagskrár, sem vjer höfum undirstrykað til
þess að almenningur á Islandi þurfi ekki að efast um
hvað hjer er á seyði, er byggt á því. að þeir sem dr.
Valtýr hefur ráðfært sig við um þetta mál hafi verið
með fullu viti, og hafi haft nægilega þekkingu á vald- I
sviði hins danska og íslenska löggjafarvalds hvors um
sig til þess að vita, að alþingi íslendinga getur ekki breytt
rjettarstöðu nokkurs ráðgjafa í ríkisráðinu da?iska —
hvað sem líður þekkingu og sálarástandi dr. Valtýs.
Og þessi orð eru einnig undirstrykuð vegna þess,
að það mun þykja furðu hart, meðal þeirra íslendinga
er kynna sjer þetta mál yfirleitt, að nokkur fulltrúi skuli
geta orðið til þess að bera þessa refaköku á borð fyrir
löggjafarþing landsins.
Til þess að þeir, sem þetta lesa, haldi ekki að þetta
hafi verið sett af vangá, ætti líklega að vera nóg að
benda á ákvæði hinnar núverandi stjórnarskrár um »lands-
höfðingjaábyrgðina« — sem eins og öllum er kunnugt
er þannig sett fram, að hún verður í reyndinni — o.
Einnig eru önnur ákvæði í stjórnarskránni, er ljóslega
benda á að stjórnin hefur þar á sínum tíma haft það
hugfast, að veita lslendingum zyfirkyns-constitution« í
sjermálunum, og má því enginn láta sig furða á því,
þótt hún — fyrir munn dr. Valtýs — nú reyni að mat-
búa samkyns hátíðarjett fyrir hið »trúa og holla« alþingi,
eins og því hefur áður smakkast svo vel, að minnsta
kosti fyrstu ár löggjafartímabilsins.
Skoðun Dagskrár á ráðgjafa-ábyrgðinni eptir Val-
týs frumvarpinu er opinberlega staðfest á alþingi af
landshöfðingjanum þar sem hann í þingræðu f neðri
deild alþingis hefur lýst því yfir, að þjóðþmg Dana
mundi samkvœmt frv. Valtýs hafa rjett til þess að á-
kcera hinn svokallaða íslandsráðgjafa fyrir gjörðir hans
í ríkisráðinu er snerta sjermál íslands. — Nefndi hann
um leið það tilfelli, að alþingi íslendinga höfðaði inál
(samkv. Valtýs frv.) gegn þessum sama ráðgjafa fyrir
sömu gjörð—auðsjáanlega til skýringar fyrir þá, sem
kynnu að vera í vafa um hvers eðlis ábyrgðarákvæði
þetta í raun rjettri er. — Fengjum vjer þá að sjá það
einsdæmi, að sami maður gæti orðið dæmdur um sama
kæruefni fyrir tveim dómstólum í einu. Væri hann t. d.
sýknaður fyrir ríkisrjetti, — en dómfelldur fyrir hæsta-
rjetti; hvað svo?— Hvorum dóminum ætti að hlýða?
Þetta allt er nóg, til þess að sýna hve ómóguleg
er ábyrgðarskrítlan hans Valtýs, sem hann sýnilega
hefur verið fenginn til þess að bera á borð fyrir al-
þingi. — En hvers væntir alþýða manna á íslandi um
undirtektir fulltrúa sinna undir þessa refaköku?
Dagskrá undirstrykar það enn, að ábyrgðarákvæð-
in í frv. Valtýs eru hinnar sömu merkingar eins og þótt
þar hefði staðið: Alþingi skal ekki geta komið fram
neinni ábyrgð á hendur ráðgjafanum ýyrir aðgjórðir
hans í rikisráðinu.
Væntir þjóðin ekki þess, að alþingi fleygi slíku
frv. frá sjer án frekari meðferðar?
Sjómennskan syðra.
»Það er íllt að vera sjómaður« segja margir og það
er satt að nokkru leyti. Þeir verða opt að þola hrakn-
inga og vökur og ýms óþægindi, en það er inikið sjálf-
um þeim að kenna. Það er ótrúlegt, hve skeytingar-
lausir margir sjómenn eru með líf sitt og heilsu, hversu
opt þeir stofna sjer í bersýnilegan háska alveg að ó-
þörfu.
Það er algengt á vorin að þeir sjeu á sjónum 12—
16 tíma og bragði engan mat allan þann tíma. Það má
nærri geta, hve ill áhrif það hlýtur að hafa á heilsuna.
Það er hollast og eðlilegast að borða ætíð á vissum
tímum og það gætu sjómenn einnig gjört að mestu leyti.
En í stað þess svelta þeir opt tvo þriðju parta af sól-
arhringnum, og rífa svo í sig læðuna eins og gráðugir
vargar.
Enn fremur baka þeir sjer opt miklar vökur og
erfiði að óþörfu; t. d. hjer á Seltjarnarnesi hefur það
verið siður á vorin að undanförnu að róa á kvöldin og
liggja úti alla nóttina. Við það er tvennt að athuga.
Fyrst og fremst er það langtum óeðlilegra og óhollara
að vinna á nóttunni og sofa á daginn, og í öðru lagi
hafa þeir marga erfiðisstund fyrir það að óþörfu. Þeg-
ar hitar eru á vorin stendur optast vindur af hafi á
kvöldin, en af landi á morgnana; eru það nefndar »tilgöng-
ur«, er því sigling báðar leiðir ef róið er aö morgni dags,
eins og allir ættu að gjöra, en barningur báðar leiðir
ef róið er á kveldin. Er það því algengt að menn eru
4—5 tíma hvora leið, í stað þess að þeir þyrftu ekki
að vera nema 2—3.
Flestir og jafnvel allir sjómenn hafa tekið eptir því