Dagskrá - 15.07.1897, Blaðsíða 1

Kcmur út hvem virkan dag.
Vcrð ársfjórðungs (minnst
75 arkir) kr. 1,50. í
R.vík mánaðarl. kr. 0,50.
— Arsfjórð. crlendis 2,50.
DAGSKRÁ.
Vcrð árgangs fyrir eldri k*t«f>
endur innanlands.
4 krónur.
II, 13.
Reykjavík, fimmtudaginn 15 júlí.
1897.
Þingseta ráðgjafans.
(Niðurl.)
Það er engin ofætlun fyrir neinn, sem annars ber i
minnsta skyn á þetta mál, að skilja að hinum tyrirhug- |
aða Valtýs-ráðgjafa er það með öllu hættulaust að leggja
á móti endurbótum á stjórnarfari íslands í ríkisráðinu,
en að hann þar á móti á allt á hættu ef hann leggur j
hið gagnstæða til. — Og hjer, sem annarsstaðar, mundi
það reynast svo, að hinn ábyrgðarlausi stjórnandi gæti
.unnið jafnmikið tjón löggjafarsamkomunni í landinu eins
og ábyrgðarhafandi stjórnari gæti unnið þar mikið gagn.
Menn hafa ekki reynt það hjer enn að hafa mann
þar með öll hin æstu völd, er hjeldi taum Danmerkur
í öllum politiskum málum, þar sem sú stefna gæti kom-
ist að. Sb'kt er allt annað og verra viðureignar heldur
en íhaldssemi landshöfðingja, sem aldrei getur sagt með
fullri vissu: Þessu verður neitað, og sem er ábyrgðar-
laus einnig gegn Dönum, og getur því haldið stöðu sinni
þótt hann leggi gott til íslandsmála.
Grundvallarskilyrðið er leysing málanna frá ríkisráð-
inu eins og svo þrásækilega hefur verið tekið fram af
svo fjölmörgum bestu og helstu mönnum landsins er
um þetta mál hafa fjallað; án þess er engin ráðgjafa-
ábyrgð hugsanleg, og án þess er heillavænleg samvinna
milli þingsins og stjórnarinnar ómöguleg. Meira að segja,
þær sömu breytingar á stjórnarskránni eða framkvæmd-
um á henni, sem gætu orðið Islandi til góðs ef sá hnútur
væri leystur, geta orðið frelsi og framtíð Iandsins til
tjóns ef sjermálunum er haldið föstum í ráðinu. — Þing-
seta ráðgjafans er — eptir því sem gjört er ráð fyrir
hjá Valtý og hans sinnum — eitt af því sem mundi
vekja dönskúm alríkiskreddum og Danarækni yfirleitt
hina öflugustu talsmennsku á alþingi, að sama skapi sem
þetta ákvæði mundi veikja og sljófga mótstöðuafl þingsins j
gegn algerðri politiskri innlimun landsins að lógum, ef [
ákvæðiðáannaðborð yrði notað. Vjer mundum fá Trampe I
gamla vakinn þar upp svo opt sem við kynni að þurfa, j
en ef til vill færri ötula þjóðfundarmenn til þess að segja: j
Vjer mótmælum allir.
Það er því langt frá því að rjettsje í rautiinni að leggja
Valtýs-frv. það mjög til lasts, þó ráðgjafanum sje þar að
eins heimilað að sitja á alþingi, auk þess sem það
væri einstætt atkvæði í sinni röð, ef ráðherran væri
skyldaður til þess — mánuðum saman — að víkja frá
hlið konungsins, og dvelja í mörg hundruð mílna fjar-
lægð frá aðsetri sjálfrar hinnar æstu stjórnar. — Þetta
heimildarákvæði getur í rauninni eptir eðli sfnu að
eins verið formlegt, nerna ef menn kynnu að vilja
byggja hjer á því að konungur hefði danska ráðaneytið sjer
við hlið eptir sem áður, einnig í sjermálum landsins.
En eins og þetta liggur fyrir er ekki gjörandi ráð fyrir
öðru en því að ráðgjafinn alloptast sendi erindreka sfna
upp til þingsins, enda gæti sá sendimaður gert Dönum allt
hið sama gagn þar og lagt hið sama farg á þingið í poli-
tiskum áhugamálum þess eins og ráðgjafinn sjálfur.
Og eptir þessu ætti enginn að keppa svo mjög að
hann legði þar fyrir í sölurnar nokkuð af þeim rjctti
íslands til sjálfstæðis er varðveittur hcfur vcrið óskcrtur
allt til þessa dags, síðan Jón Sigurðsson grundvallaði
rjetta, vísindalega skoðun á sjerstöðu íslands í ríkinu, í
hinu alkunna varnarriti sínu móti prófessor Larsen.
Úr Lundúnabrjefi til Dagskrár, 6. þ. m.
— —- »Þjer spurðuð mig að því, hvort mjer væri
kunnugt um, hvernig gengi með rafmagnsmálið frá Reykja-
vík. — Jeg hef ekki haft mikil afskipti af því máli, en
eins og yður er kunnugt, þekki jeg skjöl þau og yfir-
lýsingar, er höfðu komið frá bæjarstjórninni og ýmsuirt
borgurum Reykjavíkur á sínum tíma, þessu máli við-
víkjandi.
Síðar mun málið hafa verið lagt á hylluna af raf-
lýsingarfjelögum þeim er við það höfðu átt, mest vegna
þess að þau óttuðust kostnnðinn við rafmagnslciðsluna
frá fossi þeim er hreifingarvjelarnar áttu að ganga fyrir
og einnig var álitin hætta á því að hörð vetrarfrost ef
til vill kynnu að stöðva vjelarnar og þar með valda
vandræðum fyrir bæjarbúa, cn ábyrgðin fyrir það mundi
hljóta að lenda á þeim sem tekið hefði raflýsinguna að
sjer.
En eins og jeg drap á við yður í síðasta brjefi hefur
ungur, efnilegur raffræðingur, sem er mjer persónulega
kunnugur, og sem jeg einu sinni í fyrra hafði sagt frá
þessu máli, sýnt mjer teikningar og áætlanir um það