Dagskrá - 15.09.1897, Síða 5

249
mig undir eins. Jeg hugsa ekki um neitt nema hana;
hún verður að fara hjeðan, langt í burtu hjeðan, hiín
verður að fara til útlanda, til Frakklands, til Parísar,
jeg kosta ferðina, en þjer verðið með okkur í ráðum.
Jeg hugsa fjandann ekkert um kerlinguna hana mömmu,
jeg læt hana eiga sig; þs' hugsa jeg ekki fremur um
aðra þorpsbúa, þeir eru bófar og slarkarar, þorpið er
sannkallað drykkjubæli, svínastía. Jeg ætla líka að
fara hjeðan, setjast að í útlöndum og vera ekki lengur
í þessari glötunarholu. En sjáið þjer, fiskurinn! jeg ætl-
aði að koma þorpsbúum, rjettara sagt þorpurunum, til
þess að hugsa, þeir eru alveg sofandi og aðgjörðarlaus-
ir, en fiskurinn! þeir kunna ekki að verka fiskinn, það
er kvartað á markaðinum erlendis, á Spáni og víðar;
það verður að hafa einhverja aðra aðferð, þurka fiskinn
öðruvísi, fletja hann öðruvísi; bærinn verður að taka
sjer fram, hann skal gjöra það; verslunin skal batna,
fiskurinn skal gjöra þorpsbúa auðuga, þeir skulu fá
margar miljónir fyrir hann. — Um hvað var jeg nú
annars að tala síðast, var það Fiskurinn eða Fiskimær-
in? — já, hvort var það?: fiskurinn, nei Fiskimærin ha,
ha, ha. — Jæja jeg borga, þjer leggið á ráðin, hún
verður konan mín, og svo. —
Hann komst ekki lengra, á meðan hann ljet þann-
ig dæluna ganga, hafði hann ekki tekið eptir litbreyt-
ingunum í andliti Odegaards; hann varð fyrst náfölur,
stóð því næst upp af stólnum, tók reyrprik í hönd sjer
og lamdi á Yngve Vold eins og kraptarnir leyfðu.
Yngve varð svo hissa, að ekki er hægt að lýsa því með
orðum; hann bar af sjer fyrsta höggið með hendinni,
hjelt að Ödegaard væri genginn af vitinu og mælti:
»Varið þjer yður, þjer getið barið mig efþjerlátið
svona!« — Já jeg get barið yður! þjer eruð spánskur,
þatta er spansreyr, það hæfir skelkjapti!« — Hann ljet
höggin dynja í sífellu á Yngva, ýmist á höfuðið, bakið,
handleggina eða hvar sem hann komst best að honum.
Yngve stökk sem óður væri um allt gólfið, hjelt hönd-
um ýmist fyrir andlitið eða reyndi að bera af sjer högg-
in með höndunum, en þá lenti reyrprikið á flngurgóm-
unum og hann gat ekki staðið það af sjer að hljóða
upp yfir sig. — »Eruð þjer vitlaus!« mælti hann, »eruð
þjer alveg band sjóðandi vitlaus! - jeg ætla að giptast
henni heyrið þjer það Jeg ætla að giptast henni!« —
»Snáfaðu út!« hrópaði Ödegaard svo hátt og grimmt
að undir tók í öllu húsinu, og Yngve Vold þaut í dauð-
ans ofboði út úr dyrunum, niður stigann og út; hann
þóttist eiga fótum sinum fjör að launa. Þegar hann
kemur út á götuna, tekur hann eptir því að hann er
’hattlaus. »Æ, jeg hef gleymt hattinum mínum!« sagði
hann. Honum var fleygt út um gluggaan og svo varð
allt þögult.
Um kveldið var drepið ljett högg á dyrnar hjá
Petru. »Kom inn!« sagði hún og gekk nokkur fet apt-
ur á bak til þess að sjá því betur gestinn, er heim-
sótti hana um leið og hann kom inn.
Þegar dyrnar lukust upp sortnaði henni fyrir augum,
það var eins og kalt vatn rynni henni á milli skinns
og hörunds; henni fannst gólfið hringsnúast nokkra stund
og renna svo burt undan fótum sjer. Hún horfði aptur
á bak og greip dauðahaldi í rúmstólpann til þess að
detta ekki. Hún horfði beint niður á gólfið; henni sýnd-
ist það opnast og hún sá hyldýpis gjá fyrir framan sig.
Aður en dyrnar lukust upp, var hún hamingjusamasta stúlk-
an á jörðinni, en nú var hún orðinn vesælasti autningi
og svívirðilegasti stórsyndari, sem henni fannst að eng-
inn gæti aumkast yfir, enginn sýnt nokkra hluttekning;
og þessi breyting hafði orðið á einni sekúndu; henni
sýndist augu hans segja það að hann aldrei gæti fyrir-
gefið henni um alla eilífð.
«Jeg sje það á þjer að þú ert sek» sagði hann svo
lágt, að varla heyrðist, hann hallaðist upp að dyrustafnum
og hjelt hendinni fast utan um hurðarhúninn. Röddin
skalf í honum og tár hrundu niður eptir kinnum hans
og þó lýsti andlitið ekki neinum geðshræringum; «Veistu
hvað þú hefur gjört?» sagði hann og hvesti svo á hana
augun, að henni fanst seiri hún mundi falla »fyrir sjóninni
einni samt«. Hún svaraði engu — hún grjet einu sinni
ekki. Það var eins og blóðið hefði storknað í æðum
hennar; hún var alveg eins og liðið lík.
»Jeg hef bundið einlæga vináttu við einn mann
áður« mælti hann »og sá maður dó af mínum völdum.
Jeg gat aldrei gleymt þeirri ógæfu, ekkert gat bætt
mjer þann missi nema ef jeg hitti einhvern, er bæði
vildi verða ástvinur minn af einlægu hjarta og jeg gæti
sjálfur treyst og trúað. Jeg þóttist hafa fundið hann,
það varst þú; jeg hjelt að þú værir saklaus og einlæg
— þú ljest sem það væri — en það var einungis upp-
gerð«. Honum var svo j ungt að hann gat ekki hald-
ið áfratn lengur; hann ætlaði að hefja máls aptur hvað
eptir annað, en kom ekki upp nokkru orði. — »Þú gast
fengið það af þjer“ sagði hann loksins, »að draga mig
þannig á tálar, að steypa mjer í glötun. — Jæja. það
er úti um allt«. Hann reyndi að hafa sem mest vald á
geðshrænngum sínurn. »Þú skilur ekki hvað þú hefur
gjört, barn« sagði hann ennfremur »þú ert svo ung —
þú ættir samt að skilja það, að þú hefur dregið mig á
tálar. — Hvað hef jeg annars gjört jjojer svo að þú
þyrftir að breyta svona grimmdarlega við mig? hefðir
þú aðeins sagt mjer það í gær; hvers vegna — hvers
vegna laugstu svona hra:ðilega?« Hún heyrði hvað
hann sagði og hún fann að það var allt saman satt. —
Hann hafði staulast að stóli einum, er stóð úti við
gluggann og hallaði höfðinu fram á borð, er einnig