Dagskrá - 01.11.1897, Blaðsíða 3

3T9
skipum hinnar íslensku eimskipaútgerðar, og
var því ekki að því fundið. Eimskipið
„Arcturus" sem hjer var áður póstskip, var
einusinni meira en 20 daga á leiðinni frá
Höfn, og það má sjálfsagt finna þess fleiri
dæmi, að skip hafa tafist nokkuð lengi vegna
óveðra á leiðinni hingað frá útlöndum.
Reykjavík þ. 26. oktbr. 1897.
Virðingarfyllst.
1). Thomseu.
Fiskimærin.
Eptir Björnstjerne Bj'órnson.
(Framh.).
Tvær þvottasnúrur voru samtengdar
þannig að hinni þriðju var hnýtt á milli
þeirra með ákveðnu millibili, hjer um bil
álnar löngu og þannið var haldið áfram þang-
að til stíginn var fullgjör.
»Var hún lengi í burtu?« spurði prófast-
nrinn.
Ráðsmaðurinn horfði á hann stundar-
korn vandræðalegur á svip og sagði; »í
burtu, hvað menið þjer með því?« »Var
liún lengi í burtu þegar hún var komin nið-
ar?« Signý stóð skammt frá þeim og skalf
af kulda og ótta. »Hún fór ekkert í burt«
sagði ráðsmaðurinn »heldur einungis upp og
ofan stigann«. »Upp og ofan? — hver var
það þá, sem fór í burt?« — Signý sneri sjer
undan og fór að gráta. — »Það var enginn hjá
lienni það kveld; það var í gær«. »Gekk
þá engin eptir stiganum nema hún« — »Nei«,
»Og hún gekk niður eptir honum og fór
jafnskjótt upp aptur?« — »Já« —
»Hún hefur þá verið að reyna stigann«
mælti prófastur, og dró andann lítið eitt
ljettar. »Já, áður en hún ljeti einhvern ann-
an ganga eptir honum* sagði ráðsmaðurinn
— prófasturinn leit á hann og sagði: »Þú
heldur þá að þetta sje ekki sá fyrsti, sem
hún hefur búið til?« — »Nei, — hvernig
kefðu menn annars getað komist upp til
hennar?« — »Er langt síðan þú vissir fyrst
til þess að einhver kæmi til hennar?« »Það var
ekki fyr en í vetur, eptir að hún fór aðkveikja,
fyr kom mjer ekki til hugar að fara hingað
niður eptir«. Prófasturinn spurði alvarlega.
»Svo þú hefur vitað það í allan vetur?, hví
hefurðu ekki sagt fyr frá því?« — »Jeg hjelt
að það væri einhver af heimilisfólkinu—sem
hjá henni var; en þegar jeg sá hana í stig-
anum í fyrri nótt, varð mjer fyrst ljóst, að
það hlyti að vera einhver annar; hefði jeg
áður orðið þess var, þá hefði jeg líka sagt
fyr frá því«. »Já, það er svo sem auðsjeð
að hún hefur leikið á okkur öll«. — Signý
leit upp bænaraugum. — »Hún ætti ekki að
sofa svona fjarri fólkinu«, sagði ráðsmaður-
inn. Hanri vafði saman stigann. — »Hún
ætti helst ekki að sofa nokkursstaðar hjerna
í húsinu« mælti prófasturinn og fór út með
þeim, en þegar hann var kominn niður og
hafði lagt ljósið á borðið, kom Signý og
flaug í faðm honum. —- — »Já, barnið mitt,
það er íllt að vera svona brögðum beittur«.
Stundu síðar sat Signý í legubekknum
með vasaklút fyrir augunum. Prófastur hafði
kveikt í pípunni sinni og gekk hratt um gólf.
Þá heyrðu þau óp í eldhúsinu, gauragang í
stiganum og að stokkið var um ganginn
uppi yfir. Þau þutu bæði út. Það var kvikn-
að í herbergi Petru. Neisti hafði að líkind-
um fallið úr ljósinu niður í skotið, því það-
an kom eldurinn; hafði hann í einni svipan
læst sig upp veggtjaldið og komist í glugga-
grindina, Okunnur maður hafði sjeð það
utan af götu, og hlaupið jafnskjótt inn í eld-
húsið til þeirra, sem voru að þvo.
Eldurinn var brátt slökktur, en í sveit-
inni, þar sem allt er svo tilbreytingarlítið ár-
ið um kring, kemur sjerhver breyting hug-
um manna í hræringu- Eldurinn er hinn
voðalegasti og hættulegasti óvinur þeirra.
Aldrei hverfur hann úr huga þeirra og þeg-
ar hann kemur svo og rekur höfuðið á næt-
urþeli upp úr djúpinu og blaktir hvæsandi
tungunni að ránsfeng sínum, þá skjálfa menn
og eru ekki í rónni vikum saman; sumir ef
til vill ekki framar á æfinni.
Þegar nú prófasturinn og dóttir hans
sátu bæði í dagstofunni og höfðu kveikt Ijós,
fundu þau til einhverra óþæginda, einhverr-
ar auðnar, sem þau ekki gátu auðveldlega
gjört sjer grein fyrir; en það var í því inni-
falið að herbergi Petru var nú autt og hún
horfin. En allt í einu heyrðu þau Petru
spyrja með skýrri og hvellri röddu: »Guð
minn góður! hvernig stendur á því, að her-
bergið mitt hefur brunnið?« Hún hljóp upp
og ofan stigann, af loptinu fram í göngin,
þaðan fram í eldhúsið og loksins inn til þeirra
í ferðafötum sínum. Það svaraði henni eng-
inn, en jafnskjótt sem hún hafði sleppt síð-
asta orðinu af spurningunni spurði hún apt-
ur: »Hver hefur verið uppi í herberginu
mínu? hvenær kviknaði í því? í hverju kvikn-
aði?« »Við vorum þar« sagði prófasturinn,
»við vorum að leita að nokkru«, bætti hann
við og hvessti á hana augun. En það var ó-
mögulegt að sjá að Petru brigði; hún horfði
einarðlega í augu honum eins og ekkert væri
um að vera. Það leit ekki út fyrir að hún
hefði vitað þar af nokkru, sem allir hefðu
ekki mátt sjá. Signý grúfði sig niður í legu-
bekkinn og það vakti heldur ekki nokkurn
grun hjá Petru; hún hjelt einungis að það
væri af ótta eptir brunann. Hún spurði í
sífellu hvernig menn hefðu orðið varir við
eldinn, hvernig hann hefði verið slökktur og
og hver fyrst hefði komið upp og þegar hún
fjekk ekkert svar, þá fór hún út aptur. —
Eptir litla stund kemur hún inn aptur og
hafði farið úr nokkru af ferðafötunum; því
næst tekur hún að skýra það fyrir prófast-
innm og dóttur hans hvernig þetta hafi orðið.
Hún kvaðst sjálf hafa sjeð logann og orðið
dauðhrædd, en þakkaði hamingjunni fyrir
hversu lítið tjón hefði orðið af því. A með-
an hún var að tala þetta fór hún úr þVí sem
eptir var af ferðafötunum; nú fór hún út
með þau, kom því næst inn aptur og settist
við borðið, þar sem hún var von að sitja.
Hún talaði í sífellu um eldinn og skaðann
sem hann hafði gjört. En þegar enginn
svaraði mælti hún: »Það er verst að þetta
hefur eyðilagt kveldið fyrir okkur; jeg ætl-
aði að biðja hana Signýu að lesa »Romeo
og Júlia« og hlakkaði svo mjög til þess.
Hún hetur auðvitað lesið það áður, en mig
langaði til þess að heyra aptur fallegasta
kaflann úr því, nefnilega um það, þegar
Romeo kvaddi Júlíu á svölunum«. Þegar
Petra hafði mælt j etta kom inn stúlka 'úr
eldhúsinu og segir að það vanti þvotta-
stög, þau hafi horfið. Petra varð allt í einu
rauð sem blóð og stóð upp. »Jeg veit hvar
þau eru!« sagði hún, »jeg skal sækja þau«.
Hún gekk nokkur skref áfram, minntist þá
brunans og staðnæmdist. »Guð minn góð-
ur!« kallaði hún upp yfir sig, »þau eru sjálf-
sagt brunnin, þau voru í herberginu mínu!«
Signý hafði sest upp í legubekknum. Pró-
fasturinn gaf Petru hornauga: »Til hvers
hefir þú þvottastög?» spurði hann og var
honum svo þungt að hann gat tæpast kom-
ið upp nokkru orði. Petra horfði á hann,
og sökum þess hversu hann var alvarlegur
og hvasseygður varð hún hálfhrædd, en þó
gat hún eigi annað en hlegið að karlinum;
hún reyndi þó fyrst að láta ekki á því bera
og sneri sjer undan, en þegar hún leitáhann
aptur þá varð henni það á að skellihlæja.
Það heyrðist ekki fremur á hlátrinum að sam-
viskan ásakaði Petru, heldur en hann væri
lækjarniður. Signý heyrði það og reis upp
úr legubeklmum- „Hvað er þetta, hvað
er þetta?" spurði hún. Petra sneri sjer við,
hjelt áfram að hlæja og ætlaði út, en Signý
fór í veginn fyrir hana og mælti: »Að
hverju hlærðu Petra? — segðu það«. Petra
flaug í fang henni, grúfði sig niðuraðhenni
og hló í sífellu. Nú sá prófasturinn að Petra
gat ekki verið sek. — Hann var áður orðinn
svo reiður að hann hafði tæpast taumhald
á sjálfum sjer, en nú fór hann líka að hlæja
og Signý sömuleiðis. Það er ekkert til í
heiminum sóttnæmara en hlátur, og einkum
sá hlátur, sem maður skilur ekki. Prófastur-
inn og Signý reyndu á víxl að komast ept-
ir að hverju Petra hló, en það var að eins
til þsss að auka hláturinn enn þá rr.eira.
Vinnustúlka sem stóð þar skammt frá, fór
loksins að hlæja líka. Hún hló ákaflega
undarlega; það var eins og þegar stórsjóir
í brimróti skella á land með drunum og
dynkjum og sogast svo út aptur með ógur-
egumskruðningumþegar hnöllungssteinar velta
hver um annan þúsundum saman. Hún fann
sjálf til þess, að það sómdi sjer illa að hlæja
svona ruddalega á meðal heldra fólks og
flýtti sjer því fram sem mest hún mátti. Á
leiðinni hjelt hún niðri í sjer andanum, en
þegar hún kom fram í eldhúsið þá skellti
hún upp yfir sig. Hláturinn lieyrðist inn til
prófastsins svo mikill og stórkostlegur rjett
eins og margir hestar hneggjuðu í senn og
var það fólkinu óskiljanlegt að hverju verið
væri að hlæja frammi, þetta jók hláturinn
inni af nýju.
Þegar þau höfðu hlegið sig alveg mátt-
laus, fór Signý að grennslast eptir orsökun-
um. Hún tók í hönd Petru og mælti: »Nú
verðurðu að segja mjer hvernig á öllu stend-
ur, þú skalt ekki komast undan því, kelli
mín!« — »Nei, það get jeg ekki fyrir
nokkurn mun« svaraði Petra — »Jeg
veit annars allt saman!« sagði Signý allt í
einu. Petra leit á hana og hljóðaði upp yf-
ir sig, en Signý mælti: »Pabbi veit það
líka!« Petra öskraði alveg eins og hún væri
gengin af vitinu, reif sig af Signýu og stökk
út að fremri dyrunum, en þar stöðvaði Sig
ný hana. Petra neytti allra krapta til þess
an losna; hún vildi komast burt hvað sem
það kostaði. Hún hló enn þá, en augu
hennar voru full af tárum. — Signý sleppti
henni. — Petra þaut út og Signý á eptir.
Þær fóru báðar inn í herbergi Signýar.
Þegar þangað var komið, lagði Signý
hendurnar um hálsinn á Petru og Petra faðm-
aði Signýu að sjer: — »Guð minn góður!
vitið þið þ;'*f?« hvíslaði hún. »Já, við vor-
um uppi í írcrberginu þínu með ráðsmannin-
um, hann hafði sjeð þig — og við fundum
stigann« sagði Signý einnig í hljóði. — Petra
hljóðaði upp yfir sig af nýju og fleygði sjer
í legubekkinn og grúfði sig niður í hann.
Signý fylgdi henni; hún laut niður að henni
og sagði henni í hljóði alla söguna; um frá-
sagnir ráðsmannsins um eldinn, um stigann
og allar afleiðingarnar, sem þetta hafði haft
í för með sjer. Það sem Signý fyrir örstuttri
stund hafði hræðst og hryggst af, sagði hún
nú með ánægju og brosi á vörum. Petra
gjörði ýmist að hlusta eða halda fyrir eyrun,
ýmist að setjast upp eða grúfa sig niður í
legubekkinn. Þegar Signý hafði lokið sögu
sinni og þær voru báðar sestar saman í legu-
bekkinn, hvíslaði Petra: »Veistu hvernig á
þessu stendur? — — — jeg get með engu
móti farið að sofa kl. 10 þegar við skiljum
á kveldin og eigum að hátta. Það sem les-
ið er á vökunni hefur svo mikil áhrif á mig,
veldur svo miklum geðshræringum og um-
hugsunum. Jeg læri utan að allt það sem
mjer þykir mest til koma af því; jeg kann
þannig utanað heila þætti og les þá upp hátt
fyrir sjálfri mjer á kveldin. Þegar lesið var
um Romeo og Júlíu þótti mjer það hið feg-