Dagskrá - 16.03.1898, Blaðsíða 2

392
hlutur í sæti sfnu með báðar hendur á taumunum
og langt vagnkeyri í hægri hendi, sem hjekk í
latri lúku hans ofar yfir vesalings. hestinn í bog-
inni línu frá vinstri lend og frarn að hægra eyra.
Maðurinn naut sýnilega hinnar bestu værðar þrátt
fyrir það að vagninn boppaði og skoppaði upp
og ofan á steinbrúnni. það var áreiðanlega meira
af gömlum vana og til þess að hlýðnast lögboð-
um landsins, en til þess að forðast árekstur, að
hann starði blóðhlaupnum isuaugum fram undan
hestinum, því það er óhugsandi að maðurinn hafi
verið svo óskammfeilinn að ímynda sjer að hann,
sæi nokkurn sem um götuna fór, gangandi eða
keyrandi.
Þessi samgöngumiðill hafði auðsjáanlega haft
of mikla umgengni við gleðinnar guð þennan dag,
og af því stafaði hin sofandi óstjórn hans á trunt-
unni og því sem henni fylgdi, sem fyr eða síðar
hlaut að koma honum í koll á hinni fjölförnu
götu.
Jeg hallaði mjer út undan sóltjaldinu eins
langt og mjer var mögulegt án þess að reygja
mig úr hálsliðnum, til þess að geta notið þessa
sjaldsjeða vagnstjóra sem lengst. Hann var í þann
veginn að sleppa slysalaust fyrir götuhornið þeg-
ar eitthvað það bar fyrir augu hestsins — jeg gat
ekki sjeð hvað það var —, sem hafði þau áhrif
á hann, að hann í hendingskasti skvettist út und-
an sjer og fleygði kerrunni á hliðina. Um leið
og vagninn datt, brotnaði sú rúðan sem niður
vissi og glerbrotin skotruðu um götuna; sömuleið-
is hrökk annar kerrukjálkinn sundur í roiðju, og
vafalaust hefur eitthvað fleira gengið úr skorðum,
sem jeg ekki sá.
I sama svip og kerran valt um koll, hljóp til
lögregluþjónn, sem hafði stöðu á gatnamótunum
og greip í beislishöfuðleðrið niður við kjaptamjel
og reyndi að stöðva hestinn sem ljet mjög ókyr-
lega. Fólk sem var á gangi 1 nánd, nam staðar
til þess að sjá hvað um væri að vera, og brátt
var kominn meðalstór íslenskur kirkjusöfnuður í
þjettan hnapp utan um kerruna.
Jeg var of langt frá til þess að sjá greinilega
hvað fram fór. Jeg beyrði niðinn af mörgum
munnum, sem töluðu hver í kapp við arnan, en
engin orðaskil. Mjer virtist þó á atíerli þeirra er
viðstaddir voru að ekkert slys hefði orðið, 'og það
dró jeg meðfram af því, hversu fljótt lögregluþjón-
unum, sem nú voru orðnir 3 að tölu, tókst að
gera fólkinu skiljanlegt, að hjer værf ekki meira
nýstárlegt að sjá og því væri skynsamlegast að
hver færi sinnar leiðar.
Mannþyrpingin klofnaði og út úr hópnum
kom ökumaðurinn og leiddi hestinn við hönd sjer.
Jeg fjekk ekki betur sjeð en að iögreglan ýtti við
honum á vissum stað um leið og hann fór, lík-
lega í þeim tilgangi að gefa honum til kynna, að
hann skyldi gera brottför sína hið bráðasta, _ því
mjer virtist á öllu að þeir væru fyllilega búnir að
fá nóg hver af öðrum ökumaðurinn og lagavönd-
ur sá. — Vagnstjórinn hafði á einn hátt haft
mjög gott af þessu ökuslysi; hann hafði vaknað
við það að byltast á’endum úr sessi sínum og
ofan á götuna og jeg sá ótviræð merki þess, að
hann hafði ljósa meðvitund um það, sem fram
hafði komið við hapn, á því að hann dró á eptir
sjer annað lærið, og fylgdi hverju spori sem hann
steig áfram með aumkunarlegum grettum, sem
harla lítið juku á fegurð hans, sem þó mátti ekki
minni vera. — Að öðru leyti hafði lögreglan, strax
óg henni gafst tækifæri til að kynna sjer andlegt
ásigkomuiag vagnstjórans, tekið að sjer að gera
nauðsynlegar ráðstafanir til þess að hann færi
heim til sín sjer til heilsubótar, en tók sjálf að sjer
alla umsjón yfir hinni lemstruðu kerru. Samkvæmt
fyrirlagi hennar var kerran borin inn í næsta port
til viðgerðar áður en hægt væri að koma henni
heimleiðis á hennar eigin hjólum, sem höfðu orð-
ið fyrir töluverðu skakkafalli að þvi er jeg síðar
fjekk að vita.
Jeg horfði með innilegri meðaumkun á eptir
vagnstjóragreyinu, sem dróst eptir götunni skakk-
ur og bjagaður með truntuna í taumi þangað til
að jeg þóttist vera búinn að virða hann nægilega
fyrir mjer frá öllum hliðum.
— Jeg hafði setið þarna i sama stað nærfellt 2
klukkutíma og fannst, satt að segja, að jeg vera
orðinn saddur á að horfa á götulífið i M. . . . street.
Jeg þreif hátt minn og staf, dró hanskana á
hendur mjer og gekk út á gangstjettina. Mjer
varð iitið eptir götunni í þá átt sem jeg ætlaði
að halda, og augu mín námu staðar við mann
nokkurn, sern jeg sá koma vaðandi beint ofan í
mig með ferlegu fasi. Það sem fyrst vakti eptir-
tekt mína á þessum manni frekara en öllum öðr-
um, sem þar voru á stjái, var limaburður hans og
göngulag, sem jeg ætla að leyfa mjer að lýsa dá-
lítið nákvæmar.
. Hann var meðalmaður á hæð, einkennilega
sívalur í vextr, hálslangur með óvanalega lítið höf-
uð, líkast í laginu hálfþroskuðu flösku-epli. Staf
hafði hann i hægri hendi, sem hann rak af mik-
illi grimmd, að því er virtist, ofan í götuna í hvert
sinn sem hann tók nýtt skref með hægra fætinum.
Um leið og hann rak stafinn niður, hafði hann
það lag, sem auðsjáanlega var fengið með langri
og þrautseigri æfingu, að geta snúið þannig upp
á grindina, að efri hluti líkamans vattst allur út
á hlið. Þessa hreyfingu gjörði hann svo samvisku-
samlega að það lá næst að ætla að það hefði
upphaflega verið ætlun hans að æfa sig svo til
fullnustu í þessari list að hann gæti látið búkinn,
ofan mittis. horfa þráðbeint aptur, í hnakka stað,
og ferðast sfðan um allan heim og sýna sig fyrir
peninga.
Mjer flaug þetta í hug og jeg er nokkurn
veginn viss um að fleirum hefði farið sem mjer.
Yið nánari aðgæslu sá jeg að þetta alheims ferða-
lag hefði líklega strandað á ýmsum erfiðleikum
sem snertu vinstri hlið mannskepnunnar. Hann
reyndi með jafnmikilli kostgæfni að vinda þá
hliðina, en árangurinn varð sýnilega mjög svo ó-
fullkominn. Þá stuttu stund sem jeg naut þessa
fyrirburðar álengdar, virtist mjer jeg verða var
við óbrigðul merki þess að meltingarfæri roanns-
ins væru ekki í sem allra ákjósanlegasta ástandi.
Hann gekk rnjög íbogirm, svipað því sem sem
hálfur tunnsveigur væri á gangi og á þeim stað
í ummáli sveigsins, sem að rjettu lagi bar þeim
hluta líkamans, sem tók á móti skellunum í æsku,
lá aðalaðsetur meltingarinnar. Jeg gat ómögulega
varist að setja þetta háttalag mannsins í sam-
band við óbærilegar intökur.
Allar flíkur þessa fáránlega manns voru sniðn-
ar eptir nýjustu tísku og efnið að sama skapi
vandað, þar var engu við að bæta.
Jeg stóð f sömu sporum mi eins og þegar
jeg sá hann fyrst. Hann var kominn fast að mjer,
að eins 3 fótmál á milli okkar, þegar mjer varð
litið framan f hann.
Jeg æpti ekki upp yfir mig, sló ekki saman
lófunum, rak heldur ekki upp skellihlátur. Jeg
stóð höggdofa með opinn munn og gleypti þessa
»þekktu stærð« með augunum.............
Jón P. Gíslason hjet ungur maður, uppal-
inn á Austfjörðum, að mig minnir á Eskifirði, sem
tók sjer far með Allanlínunni sama sumarið og jeg
fór vestur, og varð mjer samferða alia leið til
Qveebeck. •— Hann var einhver sá mesti æringi
sem jeg hef kynnst á æfi minni; nótt og nýtan
dag hugsaði hann ekki um annað en ærsl og ó-
knytti.
Hann hafði stundað sjómennsku í nokkur ár
heima áður en hann fór, en varð þó sjóveikur
jafnskjótt og við ljetum frá landi með »Thyra« á
leiðitil Englands. En það var sama hvernig hann
píndist af sjóveikinni. Hann hjelt sig á fótum
mestan hluta sólarhringsins, ýmist upp á þilfari
með glettur og gamanyrði við þá, sem þar voru,
eða þá niðri í farþegjarúminu, og þar hafði hann
slíka háttsemi í frammi, að enginn farþegjanna
gat varist hlátri, hversu aumlega sem þeir voru
haldnir af sjóveiki. — Jeg verð ekki svo gamall
maður, að jeg minnist ekki með þakklátri viður-
kenningu þess hvernig hann stytti okkar löngu
stundir yfir hafið.
Þegar hann kom til skips á Seyðisfirði átti
hann eitthvað kringum 30 kr. afgangs fargjaldinu
og sínum óhjákvæmilegusttt nauðsymjum á leiðinni
til Vesturheims; hann gekk fyrir hvem mann á
skipinu og tjáði honum þessar fjárhagsástæður
sínar og rak vanalega upp skellihlátur í hvert
sinn og hann þóttist sjá meðaumkun f andliti
manna yfir þessu báglega ástandi hans og sagði:
»Það sem maður á, þarf maður ekki að fá«
og stakk báðum höndum í buxnavasana, sem þá
voru utan á hliðinni, samkvæmt austtjarða-móðn-
um. —
(Frh.)
Sjómannalíf „um borð“.
(Utdráttur úr lengri ritgjörð)-
eptir Sv. Egilson.
Líf sjómanna á íslenskum þilskipum hef-
ur ekki, mjer vitanlega, verið tekið til um-
ræðu í blöðum eða tímaritum og væri þó full
nauðsyn á að um þetta sje ritað, því að það
má teljast eitt af þjóðarmeinum vorum, að
slíkt skuli vera eins og það er. Og fyrr eða
síðar hlýtur það að koma til greina, hvort sjó-
mannalífið um borð eigi að halda áfram að
vera þannig, eða ráða skuli bót á því; hvern-
ig híbýli þeir hafa á þilskipunum, sem á
að vera heimili þeirra 5—6 mánuði af árinu,
og hvernig viðurværi þeirr-a og allri aðhiynn-
ingu er háttað. — Laun sjómanna ætla jeg
ekki að gera að umtalsefni, því að þau koma
þessu máii eigi beint við, og jeg vildi síst af
öllu verða þess valdandi að menn færu að
gjöra „skrúfur", og vil jeg ráða frá öllu, sem
þar að lýtur.
Jeg vona að allir góðir menn, sem gefæ
sjer tíma til að hugsa um þetta mál, sjái að
jeg ber hjer ekki fram nein ósannindi eða
fleipur. Hjer eru svo margir, sem hafa sjálf-
ir reynt sjómannalífið og undir þeirra dóm
legg jeg mál mitt, því að þó einhverjir, sem
hefur verið sagt að það væri ágætt eins og
það er, en hafa ekki eigin reynslu fyrir því,
vilji mótmæla, þá vil jeg ráða þeim til að
reyna það fyrst og koma svo með mótbárur
sínar.
Jeg skal nú stuttlega lýsa lífinu „um
borð" í íslenskum þiiskipum eins og það er
almennt. Undantekningar geta verið hjer, en
þareð mál þetta varðar almenning yfir höfuð,
þá vil jeg taka þilskipin í heild sinni, eins og
þau eru almennt, án þess að telja upp und-
antekningar þær, er geta átt sjer stað.
Hafi skipið verið vel hreinsað um haust-
ið þegar það var sett upp, má vera að þol-
anlegt lopt sje þegar menn koma „um borð",
en vanalega er, þegar hasetar koma þar, bæði
ólopt í hásetaklefanum og ýmislegt rusl ept-
ir smiði og þá menn úr landi, er unnið hafa
að því að setja skipið fram, og þegar ókunn-
ugur rnaður kemur þar í fyrsta sinn, þarf
hann ekki annað, til þess að fá hugmynd um
óþrifnaðinn, en að líta ofan um gatið, sem
leið hans á að liggja um í nokkra mánuði,
bæði þegar hann gengur til hvíldar og eins
þegar hann fer til erfiðis, og máske verða
það þær síðustu dyr, sem hann gengur um
í Hfi sínu.
Niðri er svart og dimmt, enginn gluggi
eða rúða á á þilfarinu og menn verða þvf
að fálma sig áfram í myrkrinu; jafnvel ekki
dæmalaust, að enginn bekkur eða sæti sje í
liásetaklefanum. Það getur enginn gjört sjer
í hugarlund hvernig þessi hreysi eru fyr en
komið er til sjós; þá skulum vjer líta þar
inn og sjá hvernig umhorfs er. Þar sem
eldað er í hásetaklefannm, sem ekki ætti að
eiga sjer stað, er eins og nærri má geta vell-
andi hiti frá því að farið er að sjóða soðn-
inguna kl. 6 á morgnana og þangað til kl.
er 1 á daginn, þá fellur hitamælirinn lítið
eitt, því þá er verið að hugsa um kaffið og^
matreiðslusveinninn er að þvo upp o. s. frv.,
og þareð kaffið kemur ekki fyr en kl. 3, þá
væri heldur enginn þörf á að hafa alltaf
fyllsta hita á eldavjelinni. —
-I kringum eldavjelina eru stög og á
þau má hver sem vill hengja föt til þerris.
Það er ekki annað en segja: „kokksi, hengdu
þetta á snúruna, en jeg drep þig, ef þú brenn-
ir það“. Svo er fleygt niður hálfbiautum
sokkum eða sjóvetlingnm og þeir þurkaðir f
svefnklefa hásetanna.'
Til beggja handa í hásetaklefanum eru
rúmflet eða föst rúmstæði, sem í botninn eru
þakin lausum hálmi eða heyi, er eigendur skip-
anna leggja til, en hve lengi endist nú þetta í flet-
unum eða hvernig eyðist það? og á hverju
liggja menn þegar hálmurinn eða heyið er
búið? — Þessum spurningum getur hver þil-
skipaháseti svarað. — Hálminum er annað-
hvort brennt í uppkveikju eða hann hrynur
smátt og smátt úr rúmstæðunum og eftir 12.
maí mun venjulegast lítið orðið eptir af þeim
hálmi, sem kom um vertíðarbyrjun, og stund-
um er enga viðbót hægt að fá. Allir, sem
vilja, geta skilið hve notalegt það muni vera
fyrir þreytta menn að liggja á berum fjölun-
um, eða hversu góða hvíld þeir muni þann-
ig fá, eptir hina ströngustu vinnu í margar
klukkustundir, er þeir stundum verða að vinna,
jafnvel lengur en venjulegt er nokkurstaðar
annarstaðar.