Dagskrá - 01.10.1898, Síða 3

43
ir fyrir hvern sem nennir því, en þó skemti
legust vegna ritnefndarinnar.
Hana nú, þar kom kaffið og bolla með
úr Félagsbakaríinu, svo ég verð að hætta,
B. G.
Ferðapistlar.
Eftir Sig. Júl. Jóhannesson.
III.
Fyrir framan íbúðarhús hr. Thorsteins-
sons var laglegur garður og gosbrunnur í
með stórri skál, er fylla mátti af vatni; var
hún steyft úr kalki og stóð á háum fæti.
Vatnsrennur lágu ofan af landi og nið-
ur; svo ekki þurfti annað en að láta endann
út á skip, er við bryggjurnar lágu, opna
hann og láta renna úr honum vatn eftir
vild.
Tröppur eru ágætar iremst af bryggj-
unni niður á sjávarbotn til þess að ganga
UPP og ofan þegar lágsjávað er.
Vörugeymsluhús sáum við stærri á
Bíldudul en á nokkrum stað öðrum. Það er
ýkjalaust töluvert á annað hundrað álnir,
líklega 120—130. Eftir því þveru og endi-
löngu liggja sporbraulir og ganga sporvagn-
ar.
Fyrir ofan kaupstaðinn var ágætur veg-
ur nýlagður, sem okkur var sagt að gjörður
hefði verið einungis til þess að kaupstaðar-
búar gætu gengið eftir honum sér til skemt-
unar.
Við komum inn á veitingahús á Bíldu-
dal og báðum þar um miðdegisverð. Var
það viðstöðulaust látið í té og hvergi kom
ég á veitingarhús á leiðinni, þar sem jafn-
rausnarlega var framborið og þar, nema hjá
Kristjáni Hallgrímssyni á Seyðisfirði og í
Vestmannaeyjum: Á meðan við dvöldum
á veitingahúsinu á Bíldudal, komu þangað 4
farþegar af „Thyru“, sem við þektum. Þeir
kváðust vera þyrstir og báðu um „bjór“, en
hann var ekki til. „En brennivín þá?“ spurði
sá, sem orð hafði fýrir þeim. „Nei". „En
Cognac?" „nei", „en Whisky?" „nei, ekkert
áfengi, en limonade og sodavatn er til, og
’pað er gott við þorstanum", sagði gestgjaf-
inn. En það var ekki þeirra drykkur. Þeir
fóru sneyftir út og bölvuðu veitingahúsinu,
bölvuðu gestgjafanum, bölvuðu kaupstaðnum
bölvuðu yfir höfuð öllu, sem þeim datt í
hug og ég held nærri því sjálfum sér. Ég
hefi aldrei séð mönnum verða eins mikið
um, þótt þeim hafi brugðist vonir sínar. —
Gestgjafinn er Björn Leví, skósmiður,
Númer voru á húsum á Bíldudal en ekki
gátum við séð eftir hvaða reglu þeim var raðað
niður. Það var svo að sjá sem gengið hefði
verið með töluspjöldin um kaupstaðinn og
þau sett á húsin rétt af handhófi. Okkur
kom þá saman um að sannleikurinn myndi
sá, að alt af væri bættvið nýrritölumeðnýju
húsi þannig að hæsta talan væri á því hús-
ínu, er sfðast hefði verið bygt. Hvort það
er rétt tilgáta skal ég ekki segja með vissu
cn þó hygg ég svo vera. Það má vel vera
að mönnum þyki það sumt lítilsvert, er ég
nefni bæði á þessum stað og annarsstaðar
og ekki í frásögur færandi og skal ég ekki
deila um það; en ég álít að það eitt aðal-
skilyrðið fyrir því, að framfarir eigi sér stað
hvort heldur er í sveit eða við sjó hvort
heldur í smáu eða stóru, að öllum sé sem
kunnugasCfyrirkomulag annarsstaðar á land-
inu, tii þess að geta tekið það sem bezt er
og lagt niður það sem miður má fara. Og
ég hika ekki við að láta þá skoðun í ljósi
að á Bíldudal megi margt læra.
Þá komum við á Dýrafjörð en þar
höfðum við svo stutta viðstöðu að við gátum
lítið skoðast um. Við komum heim til Ad.
Wendils skólabróðir okkar og hefi ég hvergi
komið þar, er eins sé ríkmannlegt innanhúss
og hjá föður hans. Veður var hið versta, á
meðan skipið lá þar var hávaða stormur og
regn, en þó fóru 2 drengir á að gizka 8—
10 ára langt út á fjörð til þess að vitja um
kolanet á svo litlum bát að ég hefi aldrei
séð annan eins. Mér datt í hug vísan um
8 ára gamla drengin sem tók öskutrogið
hennar mömmu sinnar og fór á því út á sjó.
En knálega réru þeir drengirnir og var auð-
sætt að þeir höfðu reynt þetta fyrri. Litla
skelin stakst á stafna þegar þeir féllu á ár-
ar en að öllu fóru þeir sem vanir menn væru.
Á dýrafirði er hvalveiðistöð hr. Bergs, inn-
arlega við fjörðinn en þangað gátum við ekki
komist og þótti illt. Veður var dimmt og
við griltum aðeins í heljarmikla byggingu
kolsvarta og gaus þar upp reykur ógurlegur.
Fyrir 50 árum.
Ef leiði’ ég þig, lesar góður,
að litlum skjáglugga,
þar sjá muntu svein nokkurn inni,
er situr á fleti.
Á bréfi í hendi sér heldur,
en hvað þar er ritað,
það verðurðu’ að segja þér sjálfur,
ég sé það ei gjörla.
Ég þykist þó vita með vissu
að vel sé þvf fagnað;
hin broshýru ungmennis augu
því ósjálfrátt lýsa.
Hann las það upp aftur og aftur,
en altaf í hljóði,
svo fátt af því fæ ég að heyra,
þótt forvitinn hlusti.
Á endanum óglögt ég heyrði,
það endaði svona:
„Að endingu óska’ eg þér heilla
og endurgjalds vænti".
Og loks þegar lesið hann hefir,
hann lýkur upp kistli;
þar lcemur upp kálfsblóð í glasi
Og knífskorin fjöður.
Svo byrjar hann bréfinu’ að svara
og bros er á vörum;
ég sé það á svip hans og æði,
hann sæll þykist vera.
En hann þegar nýbyrjað hefir
er hrundið upp dyrum
og inn kemur öldungur grettur,
sem ungmennið þekkir.
Og eldar úr augum hans brenna,
hann upp reiðir hnefann
og þrumar með þjórdimmri röddu.
»Nú, þú ert þá hérna!
Minn þræll ertu, það skaltu vita,
ég þig hefi leigðan;
þú situr af sjálfum þér vinnu,
en svíkur þinn herra.
Þú sem ert annara eiga
og átt þig ei sjálfur,
skapaður skóflu að bera,
við skriftir þú situr!
Ég því lofa’ og það mun ég efna
að þú skalt ei oftar
skemta þér skrifföngin viður;
ég skal þau öll brenna".
Og sveinninn sem hugstola hlýddi,
á harðstjórans ræðu,
þrunginn af þykkju og harmi,
en þorði’ ekki’ að mæla.
Og skriffiöngin skálkurinn tekur
og skundar í burtu,
en sveinninn, sem einn stendur eftir,
er aleigu sviftur.
Á gólfinu’ hann stundarkorn stendur
og stynur við þungan;
það sést ei hvort sigurinn hlýtur,
sorg eða gremja.
Um síðir við sjálfan sig mælir
með svellköldum rómi:
„Ég aldrei skal undan þér láta,
nei, aldrei, nei aldrei!
Á meðan að fugl hefir fjaðrir
og fæ ég hann veiddan
og blóðið mér endist í æðum,
ég aldrei skal hætta 1 “
Og út síðan ungmennið gengur
og úti er lengi,
og hlægjandi hann kemur aftur
og heldur á fjöður.
Hann sezt niður; sjáið þið bara!
hann sýzt vantar ráðin,
á handlegg sér æð eina opnar,
svo úr henni drýpur.
Og blóð sitt að bleki hann hefir,
það blek á hatm sjálfur
það fær enginn frá honum tekið
unz fjörið hann missir.
Það sjá má á sveininum unga,
þótt sárt væri leikinn,
að sterkur er stálharður vilji,
já, sterkari flestu.
Sig. Júl. Jóhannesson
Fróðleikur.
Sjóorustur á síJustu öld.
í sjóorustunni við Abukir 12 ágúst 1798
milli Englendinga og frakka, voru 16 skip
ensk, en 17 frakknesk. Frakkneski sjóliðs-
foringinn Brueys féll, 9 skip tóku Englend-
ingar, 4 sukku; helmingur af liðinu féll. Eng-
lendingar mistu 900 manns, orustan stóð yfir
í 17 klukkustundir. í sjóorustunni við Traf-
algar 21. október 1805 féll Nelson sjóliðsfor-
ingi, en Frakkar og Spánverjar mistu 23skip,
7000 manns; af Englendingum féllu 2500
manns, sjóorustan stóð yfir í 4 klukkustundir.
I orustunni við Navarino 29. október
1827 mistu Tyrkir og Egyptar 26 skip og
6000 Tyrkir féllu.
Hvers vegna tindra stjörnurnar?
Því valda loftstraumar eða bylgjur í gufuhvolf-
inu. Ljósið brotnar á þeim áleiðinni í gegn-
um gufuhvolfið. Þessar bylgjur, sem eru ör-
litlar, geta menn séð í góðri „fjarsjá".
Róntgentsgeislarnir hafa engin áhrif á
mannsaugað, en þar á móti virðast þeir hafa
áhrif á skorkvikindaaugun. Ef menn láta t. d.
býflugu í öskjur, sem þannig eru gjörðar að
annar endinn er úr tré, en hinn úr blýi, og
lætur x-geislana skína á þær, þá flytja skor-
dýrin sig öll í blýendann, því x-geislarnir
komast ekki í gegn um það. Til ,þess að
sanníærast um að það eru augu dýranna, sem
x-geislarnir hafa áhrif á, hafa menn tekið
augun úr skordýrunum og hafa þau þá ekki
hreift sig, þótt geislarnir hafi verið látnir skína
á þau,
Elzti háskóli heimsins er í Kairo í Afriku;
hann er stofnaður árið 975.
Sagan í Kína.
Eins og sumstaðar annarsstaðar eru menn
kostaðir af opinberu fé í Kína til þess að
skrifa sögu þjóðarinnar, en því fylgja nokkrar
kreddur. Sá sem á að rita söguna, er skyld-
ur að skrifa alla merkustu viðburði og segja
frá hlutdrægnislaust, en jafnskjótt sem einhver
atburður hefir verið bókaður, er það sem
ritað hefir verið um hann læst niður í járn-
benta kistu, og þar er allri sögunni safnað
þangað til sú konungsætt, er að völdum situr
er útdauð, þá gefst mönnum fyrst kostur á að
heyra hana. Þetta er gjört til þess aðsöguritar-
arnir geti óttalaust sagt lof og last um við-
komandi stjórn, og sagan þannig orðið áreið-
anleg. Stjórn sú, sem nú situr að völdum í
Kína hefir ríkt síðan 1644 og á því tímabili
þekkja menn enga sögu Kína.
Stýrimannaskólinn. 12. sept. skip-
aði landshöfðingi Pál Halldórsson annan
kennara við stýrimannaskólann frá 1. okt.
Skipstrand. Þilskipið „Bloe Bell',
19. smálestir að stærð, rak á land upp 26.
sept. og molbrotnaði. það var nýlega komið
héðan frá Reykjavík með vörur og ýmsan
flutning. Skipið átti Finnbogi kaupm. Lár-
usson í Gerðum.
Einn maður drukknaði er Einar hét
Jónsson bóndi frá Endagerð.i en 3 var bjarg-
að.
Holdsveikraspítalinn, Sæmundur
læknir Bjarnhéðinsson er nýkominn suður.
Guðmundur ráðsmaður Böðvarsson er í óða
önn að kaupa inn ýmislegt fyrir spítalann.
Þegar hafa sótt um inntöku langt yfir 60.
Byrjað verður að nota spítalann n.oktober.
Heiðursgjöf úr styrktarsjóði Chr.
konungs níunda hafa fengið á þessu ári.-
Árni bóndi Þorvaldsson á Innrahólmi og
Vigfús bóndi Jónsson á Vakursstöðum í
Norðurmúlasýslu 140 kr. hvor, fyrir lofsverðan
dugnað í jarðbótum.
Þóroddsstaður í Köldukinn er
laus. Landshöfðingi hefur veitt séra Luðvig
Knudsen lausn Irá embættti án aptirlauna.
Landeyjaþing veitti landshöfðingi 12.
sept. séra Magnúsi Þorsteinssyni er þar hefir
verið aðstoðarprestur.
Kjötverð hér í bænum er nú 16 og
18 aura pd.; má það heita gott bæði fyrir
kaupanda og seljanda. Ættu þeir sem kjöt
selja, að mynda félag með sér og láta þetta
kjötverð haldast. En því miður er ekki að bú-
ast við slíku. Það hefir svo ávalt gengið,
að sumir af kjötkaupm. hafa legið á því lag-
inu, að fella verð á kjöti þar til það erkom-
ið niður í það verð, sem bændur ekki geta
unað við.
Sagt er að kjötverð sé 16, 18 og jafn-
vel 20 aura í verzlunum á norðurlandi, og
kváðu bændur geta komið út svo miklu fé sem
þeir þurfa, því kjöteklakvað vera erlendis nú
fremur venju.
Hitt og þetta.
Hjátrú með ketti.
í Tyrol trúa menn því, að þær stúlk-
ur giptist snemma, sem þykj . vænt-.iun ketti.
Og ef ketti er kastað útbyrðis á sjó þá bu- '
ast menn við fellibyl.
í Pensylvaniu Dutch. Ef köttur er
lengi að þvo sér þá veit það á gott veður.
En ef köttur liggur við ofn og snýr hryggn-
um að honum, veit það á illt veður. Hver
sá, sem amast við ketti, verður grafinn í
vondu veðri. Ef köttur hnerrar 3 sinnumþá
verður allt heimilisfólkið innkulsa.
f Þýzkalandi þykir það ekki gott að
dreyma svartan kött um jólin; það veit á
veikindi.
Ef að rignir á brúðkaupsdaginn, þá er það
af því að brúðurin hefir gleymt að gefa kett-
inum góðan og mikinn mat.
Þegar írar flytja sig búferlum, einkum
sé það yfir vatnsfall, þá taka þeir ekki kött-
inn með. Eins er það í Danmörku.
I Noregi vænta menn þess, að gestur
ur komi, þegar kötturinn þvær sér.
Ef „tauið" rignir úti, er það álitið stafa
frá því að húsmóðirin hafi verið slæm við
köttinn.
Skotar trúa þvíað „rós“ (bóla) batni efíeyra
á ketti sé skorið og blóðið úr því núið um
hinn veika stað á líkamanum. Einnig er
þess gætt á Skotlandi, að láta köttinn fara
fyrstan inn í hús, sem fólk flytur sig í svo han n
taki tilsín sóttkveikjuefni, er þar kunna að vera.
Vikan sem Ieið.
Laugardagur.
Suðaustanstormur allan daginr og oftast
regn.