Dagskrá - 08.10.1898, Page 1

Dagskrá hemur út á hverj-
um laugardegi, kostar 3,75
(erlendis 5 kr.), gjalddagi 1.
október.
Afgreiðsla og skrifstofa er í
Tjarnargötu 1, opin hvern
virkan dag kl. 11 —12 og
4—5 síðd.
III. 12.
Xil minnis.
Bœjarstjórnai-fundir 1. og 3. Fmtd. í mán.,
kl. 5 síðd.
Bátœkranefndar-fundir 2. og4. Fmtd. í mán.,
kl. 5 siðd.
Bomgripasafnid opið- Mvkd. og Ld. kl. 11
12 árdegis.
Landsbankinn opinn dagl. kl. 11 árdegis til
2 síðdegis. — Bankastjóri við kl. ii1/*—
1V2. — Annar gæzlustjóri við kl. 12—1.
Landsbókasafnid'. Lestrarsalur opinn dagl. kl.
12—2 síðd. á Mánud. Mvkd. og Ld. til kl.
3 siðd. — Útlán sömu daga.
Ndttúrugripasafnid (í Glasgow) opið á sunnu-
dögum kl. 2—3 síðd.
Söfnunarsjóðurinn opinn í barnaskólanum
gamla kl. 5—6 síðdegis 1, Mánud. í hv.
mánuði.
Fastir fundir í Good-Templarhúsinu.
»LLltn«- Mánud. kl, 8 síðd.
»Verðandh Þriðjud. - —
■tíBifrösU Miððv.d. - —
t>Einingin« Fimtudag - —
David Ðstlund Sunnud. kl. 6V4 síðd.
Bindindtsfélag ísl. kvenna; 1. föstudag
hvers mánaðar kl. 8V2 síðd.
Barnaguðspjónusta hvern dag kl. 10 árd.
Fastir fundir í Framfarafélagshúsinu.
Fundir L'ramfarafélagsms á hverjum sunnu-
degi. kl. 4 síðd.
Til allra auglýsenda
Dagskrá tekur auglýsingar fyr-
ir það verð sem hér segir:
Hverja línu með meginmálsletri (Corp-
us), ef minna er auglýst en / þumlung-
ur 10 aura.
Hvern þumlung, alt upp að5 þuml. 70 a.
Hvernþuml. ef augl er 5—10 þuml. 60
aura.
og sé auglýst meira en tíu þuml. þá 50 a.
og þar að auki afslátt ef oft er aug.
lýst.
Þetta er svo lágt auglýsingagjald, að
allir ættu að sjá sér hag í því að aug-
lýsa í Dagskrá, þar sem það erþriðj-
ungi ódýrara en í sumum hinum
blöðunum og jafnvel meira.
Þakkarávörp verða tekin fyrir sama
verð.
Skólapiltar!
ef ykkur vantar bækur, þá komið til
mín;ég hefi til sölu töluvert af flestum
skólabókum fyrir alla bekki skólans,
með ágætu verði.
Sig. Júl. Jóhannesson.
Islendingasögur
(nýjasta útgáfa), það sem út hefir
komið af þeim til 1896, í kápu og
Fornaldars. Norðurlanda
í góðu bandi, eru til sölu fyrir mjög lágt
verð. Ritstjóri vísar á. .
Bindindismannadrykkurinn
,Chika‘,
er ljúffengur og fínn svaladrykkur. —
»Chika« er ekki meðal þeirra drykkja
sem meðlimum Stórstúku Danmerkur af
N. I. O. G. T. er bannað að drekka.
Martin Jensen, Kjöbenhavn.
Umboðsmaður fyrir ísland:
F. Hjorth & Co.
Reykjavík, laugardaginn 8. október.
1898.
JÓHANN JÓHANNE8S0N.
SKÓSMIÐUR
selur allskonar skófatnað fyrir mjög
lágt verð.
Jóliann Jóhannesson hefir
ekki annað en vandaða vöru að bjóða.
Jóhann Jóliannessonereini
skósmiðurinn í öllum Skagafirði.
Jóhann Jóhannesson býr
á Sauðárkróki.
Norðlendingarl ef þérþurfið
að kaupa skó ög viljið fá þá fallega,
sterka og ódýra þá komið til
JÓHANNS JÓHANNESSONAR.
falleg herbergi í ný-
bygðu husi,fásttil leigu
með eða án húsbunaðar.
Ritstjóri vísar á.
Fineste Skandinavisk Export
Kaffe Sorrogat,
F. Hjort & Co.
Kjöbenhavn K.
Lífsábyrgðarfélagið ,8TAR‘,
Skrifstofa félagsins Skólavörðustíg
JW 11 ,er opin hvern virkan dag frá
II—2 Og 4—5-
Fallegasta blaðið,
l h| (barnablað með
ÆOÍaAIN myndum)
er fallegasta blaðið á Islandi. ÆSK-
AN er gefin út af Stór-Stúku ís-
lands (I. O. G. T.). Ritstjóri ÆSK-
UNNAR er* Síg. Júl. Jóhannesson.
c'and. phil. Annar árgangur ÆSK-
UNNAR byrjar í október. ÆSKAN
er með mörgum ljómandi fallegum
myndum. ÆSKAN flytur sögur,
kvæði, skrítlur, spakmæli, fræði-
greinir, gátur o. fl. o. fl. ÆSKAN
kostar 1 kr. 20 au. utan Rvkur, í
Rvk. 1. kr.
Munið eftir að panta ÆSK-
UNA i tíma hjá afgreiðsiumanni
hennar:
Þorv. Þorvarðarsyni prentara,
Þingholtsstræti. 4 Rvik.
Island.
Þar sem á stjörnuheiðum himinboga,
við hálfan mána dansa norðurljós
og flétta’ í blómakransa rós við rós
og reifa hirpinhvelið björtum loga,
þar, sem þau gylla grænan ís á sæ
og geislastöfum rita hvitan snæ,
þar er mín fósturjörð með fjöll og voga.
En hafið fagra segir henni sögur,
það syngur stundum róleg vögguljóð,
en oft það fellir tár af miklum móð
á móðurlandsins bjarta fannakögur,
og fossahörpur fósturjörð mín á,
er frelsisþrá og beiskum gráti ná,
af strengjum þeim hún laðar ljóðin fögur.
Þeir djúpu hreimar berast bláum klettum,
er beygja yfir fossinn höfuð sín;
— á iðukastið eygló fögur skín
og úðinn liðast til í geislafléttum. —
En fram á bergið fylkist vættaher,
í fagurbláum kuflum skarinn er
og krýndur höfuðdjásnum, kristalsettum.
Þeir beygja allir höfuð sín og hlýða
á hreiminn djúpa: »Kæru börn mín þér,
sem vitið hversu ég er brjóstabér,
Æ! breiðið á mig skykkju græna’ og fríða,
þá hitnar mér, en hitann, sem ég á
og hlotnast, skulu börn mín aftur fá
og rentur eftir því sem árin líða“.
„Og rentur eftir því sem árin. líða“
frá öllum hömrum kveður bergmál við
það hverfur loks í fossins fagra nið
og flýr á burtu út í geiminn víða,
en hetjuskarinn ijúfi lyftir þá
þeim ljósu kristalsdjásnum höfðum frá
og hrópar: „Lifi fósturjörðin fríða".
Jóhann Sigurjónsson.
Vistarbandið.
Rvervetna að heyrast raddir um
það, að landbúnaðurinn sé í hnignun,
bændur vanti vinnukraft til þess að
reka búnaðinn nógu rækilega; eða rétt-
ara sagt, þá vanti fé tii þess að geta
haldið fólk, og þetta er alloft kent því
að visiarbandið sé leyst. Menn segja
að af því stafi ýmisleg óregla; það sé
til þess að ala upp letingja og landeyð-
ur, sem liggi uppi á bændum og
eyði fé þeirra, án þess að vinna nokk-
urt ærlegt verk og án þess að borga
nokkurn eyri. Menn segja að leysing
vistarbandsins sé því §por í öfuga átt,
eitt stig til afturfara, og sumir vildu
helzt að hún v*ri sem fyrst úr lögum
numin. Hér skal ekki dæmt um það,
hvort þeir inenn hafa rétt fyrir sér, sem
halda því fram að leysing vistarbands-
ins leiði til leti og ómensku, sé til nið-
urdreps fyrir land og lýð; en það er
óhætt að fullyrða, að ef svo er, þá
hiýtur það að vera bændum sjálíum
að kenna að miklu leyti. Það er ekki
nóg að biðja um lög án þess að gjöra
sér grein fyrir afleiðingum þeirra. Vist-
arbandsleysingin hlaut auðsælega að
hafa það í för með sér, að bændur
yrðu að selja lausamönnum allan greiða
gegn sanngjarnri borgun, en ekki
að gefa þeim hann. Ef það er
satt að þetta frelsi sébændum til þyngsla,
þá er það þeim sjálfum að kenna. En
þótt svo sé að ekki sé tekið tillit til
þess, hvað nýjar venjur óhjakvæmilega
heimta til þess að þær verði að fullum
notum, þá er það ekki rétti vegurinn
að kasta þeim frá sér fyrir þá sök og
dæma þær til dauða, án frekari reynslu
eða tilrauna. Ég býst við að allir við-
urkenni það rétt að vistarbandið, hafi
verið óeðlilegt haft á persónulegu frelsi
vinnulýðsins á íslandi, að allir séu fædd-
ir með þeim réttindum að mega leita
sér atvinnu, hvar sem þeir geta og hvern-
ig sem þeir geta, á allan ærlegan og
sómasamlegan hátt, og að það sé hart
að svifta þá þessum rétti. En menn
segja að landið og þjóðin hafi betra
af því yfir höfuð og því sé nauðugur
einn kostur að hafa það ráðið; það beri
fremur að líta á hag lands og þjóðar,
en einstakramanna/eðastétta.vinnulyður-
inn verði að fara á mis við þenna
rétt til þess að þjóðinni geti iiðið bet-
ur, og þessir menn hafa rétt fyrir sér
að sumu leyti, eða'frá sérstöku sjónar-
miði. Þeir hafa rétt fyrir sér frá því
sjónarmiði, að ekkert beri að meta rétt
eða tilfinningar einstaklingsins; félags-
heildin eigi að sitja í fyrirrúmi fyrir
öllu. F.n markmið þeirra eins og ann-
ara er auðvitað það, að allri þjoðinni
líði vel, líði sem bezt, og þeir halda að
það fáist með þessu móti, en það er
misreiknað. Ekkert þjóðfélag hefir náð
því takmarki, sem það hlýtur að keppa
að fyr en öllum stéttum og meira að
segja öllum einstaklingum þess líður
svo vel sem hægt er, að því er skipu-
lag þess snertir. Á meðan að það sér
ekki önnur ráð til heilla sér en þau að
ræna einstaklingsfrelsinu, á meðan er
það skamt á veg komið. Ef ég sker
mig í litlafingurinn, þá er ég ekki heil-
brigður, ef minnsti limur þjóðlíkamans
er veikur eða vantar eitthvað af þeim
þægindum eða því frelsi; sem hann
á heimting á, þá líður honum ekki vel.
Þótt vistarbandsleysingin, hafi ef
til vill, komið til leiðar nokkrum rugl-
ingi, þá er ekki þar með sannað að hyggi-
legt sé að afnema hana aftur. Það er
ekki eina ráðið þegar eitthvað hefir
mistekist í fyrstu, að hætta við það
fyrir tult og alt, heldur að leita að öðr-
um og réttari leiðum. Ef þeirri reglu
hefði alment verið fylgt í heiminum og
væri fylgt enn, þá stæðum vér feti aft-
ar í framfaralegu tilliti; þá væri mann-
kynið ekki komið eins langt áleiðis og
það þó er.
Vistarbandið — þrælahaldið á ís-
landi — á aldrei að komast á aftur og
það verður aldrei; en bændur eiga að
fara hyggilegar að ráði sínu, þeir
eiga að selja lausafólkinu allan greiða,
og lausafólkið þarf að verða samvizku-
samara, það á ekki að geta fengið það
af sér að liggja uppi á fátækum bænd-
um, án þess að láta nokkuð í té á móti.
Þegar þannið lagað jafnvægi kemst á
— og það verður innan skamms —
þá sannast það, að vistarbandsleysingin
verður til mestu blessunar og heilla
fyrir land og lyð; þá sannast það að
hún leiðir í ljós krafta, sem ekki
komu fram áður, hún vekur kapp
og áhuga, því baráttan fyrir lífinu
hefir miklu meiri og betri áhrif á frjálsa
menn en þræla. Frjálsir menn eiga
það mest undir dugnaði sínum og fram-
kvæmdum, hvort þeimlíðurvel eða illa,
hvort þeir bera mikið eða lítið úr být-
um og það gjörir þá hugsandi og fram-
takssama, en þrælum er gjarnt að vinna
líkt og dýr, hugsunarlaust. Vér höf-
um nóg af mönnum, sem eru eins og
dauðar vélár í höndum annara og vér
ættum heldur að reyna til þess að fækka
þeim en fjölga.