Dagskrá - 17.06.1899, Side 3

195
skrifað í það á móti hr 0stlund,
eftir það að vér gerðumst ritstjóri
þess.
Rvík 14. júní 1899.
Sig. Júl. Jóhannesson.
Fulltrúaþing Good-Templara.
—o—
Oss þykir það við eiga að geta
nánar þessarar samkomu, þar sem
Dagskrá hefir altaf öðruhvoru flutt
fregnir frá Good-Templarafélaginu
og pistla um það. Þingið byrjaði
eins og áður er sagt þriðjadaginn
6. þ. m.
Þingsalurinn var allur faguriega
skreyttur fánum, skrautböndum og
lyngsveigum af nefnd, er allar stúk-
urnar höfðu valið í því skyni.
Mættir voru 79 fulltrúar úr ýms-
um héruðum landsins. Stórtempl-
ar og stórritari lögðu báðir fram
prentaða, skýrslu. Var skýrsla Stór-
templars sórstaklega mjög ítarleg,
leiðbeinandi og fræðandi bæði að
því, er snertir liðna tímann og
hinn ókomná. Skýrsla hans var
57 bls. í 8 blaða broti, í 14 köflum.
13. kaflann, tökum vér hér upp:
líeg'lan og- landsfólkið.
Þegar reglan kom hingað fyrst,
og landsmenn fóru að átta sig á
því, að einhver nýbreytni var að
koma inn í landið, þar sem menn
sátu á fundum með rauðan kraga
um hálsinn, menn og konur höfðu
jafnrétti, og alt var heimuiegt, þá
reis mörgum almúgamanni víst
hugur við þessum „ósköpum." Ekk-
ert félag á landinu heflr átt við
þeirri óvild að rísa, sem regla vor
átti í fyrstunni. Ég held hún hafi
verið: leikmönnum hneyksli, en
lærðum heimska. Henni var alt
fundið til foráttu, Hinn kristilegi
kærleiksandi, sem á að hvíla yflr
oss, var hafður að athlægi. Nú
er þetta alt orðið breytt. Allir lofa
fyrirkomulag vort. Menn hafa
meira og mei'ra fengið þá trú af
reynslunni, að reglan sé það eina
bindindisfélag, sem gagn er að.
Landsfólkið má líka vel unna oss
þess sannmælis. Það tekur regl-
unni nú tveim höndum, og dáist
að fyrirkomulagi hennav, og kraft-
inum, sem hún heflr sýnt í því,
að þoka bindindismálinu þangáð,
sem það stendur nú í dag.
Landsfólkinu er óhætt að taka
reglúnni fegins hendi. Hún hefir
fremur en flest annað gert ísland
þekt á síðari árum um heiminn.
Sólin fer aldrei svo um jörðina
allan' sólarhringinn, að hún skíni
ekki á einhverjar deildir í reglunni,
og hvar sem reglan á deildir, er
það líka kunnugt, að á íslandi er
til þjóð, og að þar er barist fyrir
bindindi af hálfu Good-Tempiara.
Sumir menn hennar eru viða þekt-
ir af henni. Bindindisbaráttan á
íslandi er miklu betu'r kunn ann-
arstaðar en aðrar pólitískar deihu',
eða löggjöf og stjórn. Reglan er á
þennan hátt landinu til sóma og
vegs; hún gerði garðinn frægari
en hann var. Hún leiðir inn í
landið loftstraum af ensk-amerísk-
um hugsunarhætti, sem landsfólk-
inu er holt að fá. Hún kennir
oss gott skipulag, og að hlýða
föstum reglum, og vér höfum gott
af því. Það gerir landsmenn að
nýtari borgurum, ef þeir læra það
hvorttveggja. Að síðustu kennir
reglan oss, að afneita sjálfum oss,
og heldur að oss kærleikanum til
náungans. Hún er auðvitað ekki
nein beinlínis kristileg hreyfing sjálf,
en hún ryður veginn fýrir kristi-
legum hreyflngum, hvar sem hún
hefir staðið í blóma nokkurn tíma.
Fyrir flesta, sem í henni eru
lengri tíma, er hún menningar-
meðal, og býr þá undir önnur störf
í þjóðfélaginu. Hún er ekki að eins
bezti mælskuskólinn á landinu,
heldur sá einasti, sem til er. Fjöldi
landsmanna heflr geflð henni bæði
hjarta sitt og töluvert fé, en ég
vona að hún hafl borgað þeim
hvorttveggja aftur, og geri það enn
betur síðar.
Nú, þegar þetta er skrifað, er
reglan orðin eins konar stórveldi
í landinu. Nálægt 80 deildir ung-
ar og' gamlar vinna verk hennar,
halda uppi skoðunum hennar, og
breiða hana út. Almenningsálitið
er orðið vor megin, og skoðanir
vorar á vínsölu eru að ryðja sér
til rúms. Éær hafa algerlega
sigrað í héruðum og bæjum, þar
sem þriðjungur allra landsmanna
á heima. Það heflr ekki verið
reynt að sýna það enn nálcvæm-
lega, hvernig hinir tveir þriðju
partarnir taka máli voru, en eftir
því sem vér bezt viturn, munu
undirtektirnar undir það vera hin-
ar beztu mjög víða. Ef nokkuð
verður ráðið af því, sem á undan
er gengið, þá er sigur máls vors
í 'nánd. Margir af oss fá líklega
að lifa það, að sjáhann."
Pess skal getið að nær 30 mál
komu fyrir þingið sem áfrýjað hafði
verið á tímabilinu til stórtemplars;
voru þau flest af því sprottin, að
ýmsir menn félagsins höfðu verið
á fundum með úrskurðabók heims-
stúkunnar (Roberts Digest) á ensku,
og taiið þau lög, sem allir væru
skyldir að hlýða, en það er mein-
legur mfsskilningur. Éað er dóma-
safn, en ekki lög, og skal þess
getið til leiðbeiningar fyrir þá fó-
lagsmenn, sem ekki eru vel kunn-
ir þessu máli, að þeir dómar geta
verið góðir til hliðsjónar, eh engri
stúku eða félagi er skylt að hafa
þá eða skilja, og þar afleiðandi
ekki að fara eftir þeim sem lögum,
enda koma þeir mjög í bága
hver við annan, sem eðlilegt er,
þar sem þeir eru dæmdir af ýms-
um mönnum á ýmsum tímum. Ef
óg segi til dæmis að það sé likt
Kr. Ó. Þorgrímssyni að fara í
verzlunarbækur án leyfls verzlun-
arstjóra og sanna að hann hafl
gert það, en Halldór Daníelsson
dæmir samt að ég eigi að láta
10 kr. fyrir að hafa sagt þetta,
þá er það dómur, en ekki lög.
Svo skulum vér setja sem svo að
annar maður segi hið sama af
sama gefuu tilefni, en sá dómari
sem þá situr að völdura á eftir H.
Daníelssyni dæmi hann sýknan af
öllu því. Þá er það líka dómur
en ekki lög, sem legst við dóma-
safnið. Þetta er vonandi að menn
skilji framvegis og bindi sig alls
ekkert við dómasafnið (Roberts
Digest), þess ættu að minsta kosti
allir friðelskandi menn að gæta.
— Nánari sagnir af þinginu geta
menn lesið í síðasta blaði Isa-
foldar.
Níðingleg meðferð á skepnnm.
—o—
Maður er nefndur Guðmundur
Bjarnason og býr hér í Reykjavik.
Hann er sá maður, sem vór neyð-
umst til að tala um í sambandi
við þetta efni. Maður þessi hefir
tvö hross undir höndum, sem hann
beitir svo harðýðgislegri meðferð,
að engum manni er sæmandi og
þar eð margsinnis hefir verið tal-
að um það við, hann, án þess að
hann vilji bæta ráð sitt hið minsta,
þykir oss ekki tilhlíðilegt að þegja
lengur. Guðmundur hefir haft þann
sið lengi að undanförnu að legja
þessi hross innlendum og útlendum
mönnum eða, ríða þeim sjálfur um
götur bæjarins, og þegar þau hafa
komið heim á kvöldin, uppgefin af
ofmikilli þrælkun, hafandi verið bar-
in og illa útleikin að ýmsu leyti,
þá hefir Guðmundur ýmist lokað
þau inni í hesthúsi víð litla björg
eða enga, eða þá bundið þau úti og
látið þau standa þannig náttlangt;
vór höfum svo sannar sögur af
þessu að það er bókstaflega satt,
enda höfum vér sjálfir verið sjón-
arvottur að sumu af því, t. d.
meðferðinni á daginn. Ýmsir góð-
ir menn og konur hafa að sönnu
reynt að líkna skepnum þessurn,
en það hefir ekki getað orðið til
hlítar. Það þykir ef til vill nokk-
uð nærgöngult að tilgreina þannig
einstaka menn, en það er eina ráð-
ið, sem vér höfum; vór höfum enn
engin lög til þess að fara eftir í
þessu efni, en Dýravepndunar félag-
ið hefir falið 3 mönnum að semja
frumvarp til Dýraverndunar-laga,
sem lagt verði fyrir þing í sumar
og er alþm. Tryggvi Gunnarsson
bankastjóri einn þeirra. Pess skal
getið að bæjarfógeta hefir vei'ið til-
kynt atferli Guðmundar og má því
að líkindum vænta að hann sjái svo
um að slíkt eigi sér ekki stað fram-
vegis. Lærðu mennirnir ættu þó
að vera svo vÝl að sér í dýrafræði
að vita að dýrin hafa tilfinningu,
þótt þeir, ef til vill, gjöri sór ekki
grein fyrir því, sem ekkert virðast
vita annað en það að peninga þarf
til þess að geta keypt brennivín!
að peningar fást fyrir það að
legja hesta, og að ódýrast er að
ala þá á engu.
F R ÉTT I R.
—o—
Harðindi er að frétta víða utan
af landi; heyleysi í vor og skepn-
ur þar af leiðandi gagnslitlar. Fjöldi
fólks fer nú til Vesturheims og
ætlar þó íleira ef það getur kom-
ið eigum sínum í peninga fyrir eitt-
hvert verð. Úv einni sýslu (Mýra-
sýslunni) eru hér komnir 30—40
manns, sem ætla til Vesturheims,
enda raunu flestir fara þaðan. Ekki
litur það sem bezt út að leg'gja af
stað í þess konar för með 8—10
börn á unga aldri, félaus og mál-
laus eins og sumir gjöra. Pað
væri betur að þeir fyndu gæfuna í
Vesturheimi, sem það gjöra; en
ískyggilegt or að leita hennar þang-
að þannig á sig kominn. — Fólk
þetta hefir selt eigur sínar fyrir
hálfvirði eða jafnvel þriðjung verðs.
Yalhöll.
—o—
Núna þessa dagana er verið að
flytja öll áhöld til Pingvalla. Hr
Þorsteinn Davíðsson verður þar um-
sjónar- og veitingamaður á hótel
Valhöll, en frú Solveig Guðlaugs-
dóttir verður ráðskona hjá honum
í sumar. Mega landsmenn vel við
það una, þar semþau eru bæði kunn
að dugnaði og reglusemi; bæði
ströngustu bindindismenn. Hr.-
Porsteinn er maður vel að sér í
erlendum málum og kurteis í fram-
komu; má því vænta að hann á-
vinni oss álit í augum útlendinga,
er til Þingvalla koma og er það
mikils vert. Skemtibátur verður
á Fingvallavatni og allar veitingar
fást, sem óskað er eftir nenia áfengi,
Porsteinn hefir tokið sér þunga
byrði á herðar með því að ætla
að vera nokkurs konar fulltrúi þjóð
arinnar á þessum fornhelga stað,
og vór vonum að hann beri þá
byrði vel og treystum honum til
þess. ________
cJCitt og þaífa.
—o—
Gott dæmi upp á líkræðulof' og
erfiljóðalygi er það, sem hér fer á
eftir. í fyrra sumar dó stúlka ein
í næstu sveit við Reykjavík; eitt
af höfuðstaðarskáldunum var feng-
ið til þess að yrkja erfiljóð eftir
hana. Skáldið hafði aldrei séð
hana né heyrt og hafði engar upp-
lýsingar um hana aðrar en fæðing-
ar- og dánardægur. Af því sást
þó að hún var komin hátt á fertugs
aldur þegar hún dó. Skáldið taldi
það líklegt að svona gamall kvenn-
maður hlyti að hafa verið giftur;
kallar hana því ekkju og talar
mikið um það, hversu hún hafi ver-
ið viðkvæm móðir og ástrík eigin-
kona og lýsir nákvæmlega fundum
hennar og manns hennar hinu-
megin grafarinnar. Stúlkan hafði
aldrei verið við karlmann kend.—
Svona eru erfiljóðin áreiðanleg
stundum-
Islaus höfn heflr nýlega fundist
við Norðuríshaflð. Hún liggur N ið
mynnið á íijóti einu, er Kulo'i
nefnist og rennur í Mesenflóann.
Beinagrindur af hundrað inanns
fundust nýlega á milli Litla- og
Stóra þrælavatns, af mönnum, sem
höfðu farið til Klondyke til guli-
fauga. Til og frá eru menn á
leiðiiini veikir og hálfdauðir új
hungri. Segja svo áreiðanlegar
fregnir frá San Francisko að nokk-
ur þúsund hljóti að deyja á næsta
vetri úr hungri og kulda.