Dagskrá - 24.06.1899, Blaðsíða 1

III. No. 50.
Reykjavík, laugardaginn 24. júni.
1899.
íla rrdrrl kemur út á hverjum
~ laUgarrtegi, árg. kostar
3,75 (erlendis 5 kr.), gjalddagi 1. okt.
A-fgreiðsla og skrifstofa er í Lækjargötu
4, opin hvern virkan dag kl.ll—12 og
4—5 siðd.
Til minnis.
Bæjarstjórnar-fundir 1. og 3. Bmtd. i
mán., kl. 5 síðd.
Fátækranefndar-fundir 2. og 4. Fmtd. í
mán. kl. 5 siðd.
Forngripasafnið Mkd. og Ld. kl. 11—12
árd.
Holdsveikra-spítalinn. Heimsóknartími
til sjúklinga dagl. kl. 2—31 /2.
Lándsbankinn kl. 11 árd. til 2 síðd. —
Bankastjðri viðst. kl. IF/2—IV2 siðd.
Annar gæzl ustj. vidstaddur kl. 12—-1.
Landsbókasafnið. Lestrarsalur opinn
dagl. 12—2; á Mánd., Mvkd. og Ld.
til kl. 3 síðd., og þá útlán.
Náttúrugripasafnið op. kl. 2—3 á
Sunnudögum.
Reykjavíkur-spítali. Ókeypis lækning-
ar Priðjad. og Föstud. kl. 11—1.
Söfnunarsjóðurinn (i barnaskól.) op. kl.
5—6 síðd. 1. Mánd. í hv. mán.
Aúgnlækningar ókeypis 1. og 3. Föstud.
í hv. mán. á spítalanum kl. 11—1.
Tannækningar ókeypis 1. og 3. Mánad
í hv. mán. kl. 11—1., Hafnarstr. 16
(V. liernhöft).
Þingmál í sumar.
Hvað er undirstaða undir krafti
velgengni og heiðri þjóðanna? —
Fyrst og fremst mun það vera
mentun, þjóðleg siðprýði og holl-
usta. Þar næst eru atvinuuveg-
irnir, sem einnig eru mjög fast
samþættir hinu hvorttveggja. Þetta
alt í sameiningu er það, sem hver
óspilt og skynaerandi stjórn og
þirig skal leggja allan athugann á.
Övona sannleiki út í bláinn er auð-
vitað ömissandi, og hann hljóta
aliir, sem eítthváð gott vilja vinna
að hafa í huganuin. En samt er
ærinn vandi eftir, og hann er sá,
að . koma þessurn sannleika og
þessari nauðsyn í framkvæmd.
Hvernig á þingið að hugsa sér til
að ráða fram úr vandkvæðum þjóð-
ar, vorrar. Tökum til dæmis verzl-
unina, sem nú er landsmönnum
þungbær víðast hvar, vegna áfall-
inna skulda, en alstaðar vegna
þess í hve lágu vérði íslenzkar
afurðir eru. Nokkuð mætti lina
skuldafjötrana með iánsstofnun,
hvernig, sem afleiðingarnar yrðu
af henni, en þær eru komnar und-
ir hyggindiun og hófi lanbsmanna.
En hvernig skyldi þingið fara að
að því, að hækka verð á íslenzk- í
um vörum. Hvernig getur það
hækkað verðið á ullinni, sem er
mest 3ríðandi. Getur það fundið
nýja og betri markaði en þeir eru,
sem hún er nú seld á. Ekki get-
ur alþingi ráðið neitt við toll-lög
voldiigu þjóðanna.
Nú gerum vér ráð fyrir að með-
ferðin á ulliuni geti batnað og hún
með því hækkaði í verði. En get-
ur þingið, Sem þing, haft áhrif á
ullar verkunina? Er það ráðlegt
að búa til þvingunarlög í þvi efni?
Að sönnu svíkja þeir í raun og
veru alt landið, sem verka ullina
svo ílla, að þeirra ull spillir mark-
aðsverði allrar ullarinnar. En verð-
ur komið í veg fyrir það með lög-
um, sem nægflega séu framkvæmd
og framkvæmanleg. Ekki getúr
þingið heldur komið í veg fyrir
hinar eyðileggjandi verzlunarskuld-
ir. Hvernig getur löggjöfin bann
að einum manni að lána öðrum
og hvernig getur löggjöfin bannað
einni þjóð að. hafa heimskuleg og
skaðleg viaskifii. Hér verður alla
jafna mest komið undir heimsku
eða hygni landsmanna sjálfra.
Hveruig getur þingið gert lands-
menn hófsama og nægjusama.
Nokkuð getur það að því unnið
með þvi að auka nytsama mentun
og mennieg alþýðu. Eu það er
heldur enginn hægðarleikur, því
vér erum ekki auðugir af kennur-
um í þeirri grein. En eini vegur-
inn til viðreisnar er það, að lands-
menn læri betur hóf, nægjusemi
og hyggindi í viðskiftum, sumir
álita hér þann skort á öllu þessu
að engin þjóð mundi þrífast með
sama háttalagi. En auðvitað er
það bæði tilhlýðilegt að þingið taki
málið til meðferðar og reyni alt
sen: í þess valdi stendur til að
ráða bót á þessum verzlunar og
efnavankyæðum. Annað sem þing-.
inu kynni að veita hægra, er það
að efla smjörverzlunina; hægt ætti
því að vera að tolla smjörlíki
og fjárstirk gæti það veitt til að
kaupa skilvindur og jafnvel veitt
verðlaun hverjum þeim, er skar-
aði fram úr í því að afla smjörs,
sem gengi með þolanlegu verði á
markað erlendis. Verðlaúna hag-
anleg samtök til smjörverkunar,
enda borga nokkra aura fyrir hvert
pund, sem gengi með ágætu verði
erlendis.
Þá er eitt nauðsynjamálið, vinnu-
fólksraálin, sem þingið hefir ekki
tök á. Það yrði ekki vinsælt að
búa til nýtt vistarband, þó voð-
feldara væri en hið gamla, svo er
ekki vist hvort það yrði að nokkru
gagni, því bændur eru kunnir að [
því að hjálpa vinnulýðnum til lög.
brotanna. Eina úrræðið sýnist það
vera, sein þingið getur gert, að
styrkja þá landsmenn sem vinnu-
kraft vantar, til að fá vinnufólk
frá öðrum löndum, en vel þarf að
skoða það mál frá öllum hliðum,
en ekki þyrfti að ráðast í mikið í
fyrstu. Mörg eru þesskonar mál,
sem þingið þarf um að húgsa, þar
á meðal eklri sízt rafmagn, kensla
í náttúrufræði eg efnafræði, sem
alt sýnist vera ómissandi undir-
stöður undir menning og framför-
um þjóðarinnar. En það dugar
ekki að liggja sofandi og aðgerðar-
laus í velgju vonarinnar og leggja
aldrei framkvæmdarsama hönd á
aðaiatriðin. En það er minna æði
í þingi og landslýð í þessum. mál-
um en í hinum ófrægilega stjórn-
málavaðli.
Heyrst hefir að frá stjórninni
myndi koma frumvarp um láns-
stofnun og nýtt bankafyrirkomu-
lag. TiJ þeirra mála er vonandi
að þingið kasti ekki höndunum;
svo það getur varið betur tíma
sínum, en þvæla um stjórnmála-
deilur, sem eru landi og lýði og
enda nkinu til lítils sóma. Ekki
er að tala um endúrskoðunartil-
raunir, í hverri mynd sen: væru.
Pví það er ómögulegt eins og' allir
skilja, nema allir þjóðkjörnir menn
í efri deild fylgi meiri liluta neðri
deildar; það hefir ekki þurft nema
einn þjóðkjörinn í efri daild, sem
svikist hefir undan merkjum neðri
deildar, til þess að endurskoðun
komist ekki í gegnum efri deild,
svo öll endurskoðun er ómöguleg
eins og nú stendur og fásinna ein-
ber, þar sem að meiri hluti þjóð-
kjörinna þingmanna í efri deild
yrðu fráhverfir meiri hluta neðri
deildar. En líklegt er það, ef flokk-
árnir í neðri .deiid verða svo skij:-
aðir,. sem helzt Iftur út fyrir, að
þingið hafi þegar fengið nóg af
Valtýs-sómanum og eyði ekki mikl-
um tima til lians. Og ekki er lík-
legt að neitt annað eða nýtt frum-
varp komi frá stjórninni; væri von
á því, mundu gæðingar hennar
ekki leggja sig eins í bleyti og þeir
gera. Ég sé svo ekki neina þörf
á því fyrir þingið, eða nokkurt vit
í því fyrir það, að taka stjórnar-
málið fyrir í frumvarpsformi, enda
er nauðsynjatíma til þess alliila
varið. Þingið í sumar hefir fleiri
máiefni en það má afkasta, sem
eru miklu nauðsynlegri en stjórnar-
þras og líkari til einhvers árangurs.
Þigmannskosningin
í
Rangárþingi.
—o—
Laugardaginn 17. þ. m. fæðing-
ardag Jóns Sigurðssonar, var hér
veður kalt með útsynningshryðjum
svo sem verið hefir um æðilangan
tíma. Hugðum ver því, að svo
mundi fara; að það mundi draga
úr aðsókninni á kjörfund Rangæ-
inga, er þá skyldi fram fara- Læt-
ur að líkindum, að állir þeir, er
hugsa nokkuð um pólitík viðsveg-
ar um land, hafi beðið og biði enn
fregnanna. þaðan með óþreyju mikilli.
En vér Reykvíkingar áttum ekki
lengi að standa í óvissu um mála-.
lokin. því naumast var sól skiniri
á fjöll mánudagsmorguninn 19. þ.
m. þegar fregnseðill „Þjóðóifs" barst
hér út um ahan bæinn, og færði
oss þá fregn, að þingmánnaöld-
ungurinn,
Sighvatur Arnason
hafi verið endurkosinn með 194
atkvæðum, en keppinautur lians,
Ma.gnús Torfason, sýslumaður, hafi
hlotið 131 atkvæði.
Vér éfum ekki að allir góðir
drengir muni gleðjast yfir málálok-
um þessum, hverjar svo sem skoð-
anir þeirra eru á stjórnmálum vor-
um. Oss dettur ekki í hug að
kasta neinni rýrð á Magnús sýslu-
mann Torfason; eða efast. um að
hann sé drengur góður, því kapp
og framgirni eru æskunnar ein-
kenni, en vér hikurn ekki að efa
það, að hann sé sniðinn til þess
að skaplyndi, að koma nokkru sinu
áhugamáli fram á þingi, þrátt fyrir
það þótt enginn kunni að frýja hon-
um kjarks og gáfna. Það var ekki
Gunnar á Hlíðarenda, sem setti
fimtardóm á alþingi, heldur Njáll
gamli Þorgeirrsson, sem aldrei hafði
verið kendur við vígaferli. Svo var
það í fornöld, svo ér það enn í dag
og svo mun það verða á öllum
ókomnum öldum.
Vér getum ékki að oss gert, að
hrósa happi yfir endurkosningu
Sighvatar Árnasonar, ekki hvað
sízt vegna þess, að Rangæingar
hafa að verðleikum kosið einn
sinn hezta mann, sem með frá-
bærri samvizkusemi hefir áunn-
ið sér traust allra bæði innan þings
og utan, mann, sem er svo heið-
virður og vandur til orðs og æðis,
að oss liggur við að segja, að hann
sé samvizka þingsins, mann, sém
fylgir aigerlega sömu stefnunni en
í dag og hann fylgdi fyrir 30 árum.
Évi ber að sönnu ekki að neita,
að hann er ekki eins fjörmikih og
á fyrri árum; en það þorum vér
að fullyrða, að hefði karakter Sig-
hvatar Árnasonar verið í brjósti
hvers einasta þingmanns vors, sem
setið hafa á alþingi siðan 1874, þá
stæði stjórnarbarátta vor í meiri
metum lijá stjórn vorri, eu hún
gerir nú, Pað er ekkert málefni
svo óvænlegt til sigurs að það hijóti
ekki að vinna sér fylgi, og verða
ofan á, fyr eða síðar, sé barist fyr-
ir því með ,einlægri trú, öflugri
sannfæringu, sanngirni við mót-