Dagskrá - 24.06.1899, Blaðsíða 3

199
fjandskap við konunginn. Þegar
þessir víkingar vóru seztir að hér
á landi sem hvorki gátu hlýtt lög-
um nó landstjórn, heijuðu þeir að
sönnu oft á önnur lönd, og eng-
inn þótti sá að manni, sem ekki
hafði framast erlendis í hernaði
eða komist í metorð hjá þjóðkon-
ungum. En þessi hernaður nægði
ekki víga- og yfirgangslund þeirra.
Þeir áttu hér einnig í þingdeildum
og bardögum sín á milli eins og
fylkiskonungar höfðu áður átt, í
Noregi meðan þar vóru nesjakon-
ungar. Löngum gekk þetta hér í
hófi og alþingi stilti svo málum
þeirra, að land og stjórn var hér
rceð meiri blóma en í flestum öðr-
um löndum um sama leyti. En
það stóð ekki lengi á 4. og 5.
öld eftir landnám átu þeir sjálfa
sig eins og Tyrkjarnir í þjóðsög-
unni, þá seldu þeir fyrir mjölhnefa
frelsið sem þeir vörðu áður með
lífi sínu og blóði, hreysti og ham-
ingju, og síðan hefir þetta mann
át haldist við og helzt við enn í
dag. Ekki var nú feitan gölt að
ílá á 17. og 18. öldunni en samt
i'itu menn horketið með hinni beztu
lyst. Þessi forni andi hefir ávalt
svifið yfir iandi vora að berjast
og ná herfangi handa sjálfum sér
og út af fyrir sig sami andinn og
rak hinn hrausta og djarfa víking
út á orustuvöllinn eða orustuhafið.
Hann hugsaði eingöngu um sjálfan
sig og sagði öllum heiminum stríð
á hendur. Þarmig hefir þjóðarlund
íslendinga verið, en þó í nokkuð
auðvirðilegri mynd. Því á hinum
seinni öldum hefir það fylgt sund-
urlyndinu og síngirninni, að vér
höfum flatmagað fyrir öllu útlendu,
og ekki látið staðar numið við það
að eta hvern annan, heldur höfum
vér átt og eigum en margan þann
garp, sem vill og hefir viljað gera
oss að krásum útlendra þjóða; þó
krásin só mögur. Föðurlandsást
virðist hér vera lítil og dauf, hún
sýnist yfirleitt undirokuð af víkinga
og rifdýra-lund. Einstök Ijós föð-
urlandsástar hafa skinið björt og
fögur fram á þennan dag, en þau
þekkir lýðurinn ekki frá mýra og
villuljósum flekunar og eigingirni.
Flestar aðrar þjóðir eru hróðug
ar yfir landi sínu og eru bundnar
við það með lotningarfullri barns-
lund, því föðurlandið er hvers ó-
spijts manns foreldri, og margir
meðal annara þjóða eru tengdir
saman með sönnu bræðra- og
systrabandi, að sönnu eiga þeir í
mörgum kappleik; þar er enn lif-
andi hin forna frægðar og frama-
iöngun. En hún virðist þrotin hér
á landi, fáir hugsa um frægð og
frama. Yór lítum á land vort
með víkinga og rífdýralund. Þyk-
ir það snautt og erfitt. Vór erum
eins og vond og gráðug börn, sem
fyrirlíta föður og móður ef þau
eru fátæk, og ef til vill vegna
ilsku og leti barnanna. Yér dá-
umst að öðrum löndum og öllu
útlendu, fyrirlítum alt. innlent og
leggjum þungan hug á það, og
oft þyngstan á það, sem sízt
skyldi, og ásökum land og stjórn
fyrir vora eigin vanhygni og at-
orkuskoi't. Það er alkunnugt hjá
oss og öðrum þjóðum hve margir
af oss hafa þjáðst af hinni við-
bjóðslegu holdsveiki. En það er
ekki miður viðbjóðsleg veiki, að
fyrirlíta alt innlent og vilja ofur-
selja það útleridu valdi. Það er
andleg rotnunarsýki sem lýsir engu
minna viðbjóði og eymd hjartans
en holdsveikin. Og þeir, sem
stunda eftir ógagni og ófrelsi lands-
ins, meiga heita andlega rotnir
sundur lið fyrir lið.
í sinni hryllilegustu mynd er
þetta, sem betur fer ekki alment
en þó tvísýnt hvort ofaná verður.
En óvirðing á öllu íslenzku, og
vantraust á landi voru og þjóð er
næsta algengt. Hór virðist ekki
mikið um frægðarlöngun eða kepni
að nokkru háu eða háleitu.
Sundurlyndið gengur hér mest
út á það, að hver vill rífa annan
niður. Hver vill undiroka og
deyða annars kraft og undiroka ann-
ars skyn veg og virðing. Hór er
engin eða mjög dauf föðurlands-
ást, og veikt bræðra og systra-
band.
Hefði öllum þeim andlega krafti
verið varið til nytsamrar þekking-
ar og þjóðlegrar siðprýði, sem sóað
hefir verið til þrætni, vélræða og
undirhyggju til að skaða og eyði-
leggja aðra, mundi land vort vera
í alt öðru ástandi en það nú er.
Ilefði okrarinn, svikarinn og fé-
glæframaðurinn beitt sömu vits-
mununum til að grafa gull úr
námu náttúrunnar, og þarfra
sanngjarnra og falslausra viðskifta
eins og þeir hafa beitt til þess að
undiroka lítilmagnan og fleka hinn
einfalda, þá mundi land vort blóm-
legra og auðugra vera, og meiri
auðsuppspretta búa í hjörtum
landsmanna. Vegna haturs og
sundurlyndis, býr þar eymd og
menska. Vegna svika, slægðar
og vanskila í vfðskiftum, býr þar
vizka, sem hverri heimsku er arg-
ari og afdrifaverri. Sundurlyndi
vort og skórtur á ættjarðarást og
ást á almennri hagsæld og ham-
ingju, er átumein allrar hagsældar
og heiðurs hjá landsbúum. Marg-
ir, of margir vilja ota ser fram og
sínum og hirða að engu, hverju
þeir brenna á altari eigingirni sinn-
ar og hégómadýrðar.
Bakdyra-ráðgjafi.
—o—
Búrsnati dönsku stjórnarinnar
kvað vera á báðum buxunum um
þessar mundir; það er von að
maðurinn hafi mikið að gera og
ekki er að efa tilganginn! — tel-
ur hann sór alla vegi færa, og
gengur eins og grenjandi ljón að
prédika ágæti málefnis síns. — Við
þurfum ekki að hugsa neitt; árferð-
ið og ástæður manna hefir þróast
svo í heila -ráðgjafans, að hór er
I í hreinustu paradís að lifa; pen-
ingar, bánkar og lánstofnanir ætla
alveg að ganga fram af almenn-
ingi með útstreymi — og atvinnu-
vegirnir; það væri synd að segja
þá ekki í ágætis-gengi — og hvað
varðar þingið um þetta. Það ein-
asta, sem það ætti að gera er það,
að friða þjóðina fyrir þessum gæða-
ágangi náttúrunnar og stjórnarfyrir-
komulags vor!
Nei, þingið á ekki að gera neitt,
þarf ekki að gera neitt og skal
ekki gera néitt annað, en fjalia
um tilboðið! og -ráðgjafann!
Hann hefir nú eins og að und-
anförnu notað tímann til að fara
á bak við og ginna * laumi ,.nokkru
fleiii þingmenn á sitt mál en síð-
ast,“ er eftir honum haft. — Ekki
hafði hann búist við slíkum úr-
slitum frá fundi Bangæinga og
telur sig eigi jafn-traustan eftir,
því Sighvat treystist hann eigi að
vinna.
Sú fregn kvað fylgja -ráðgjafan-
um, að nú hafi hann unnið Guð-
jón og Jónana báða! — Já, ég
skal segja ykkur, það er annað en
spaug að ætla sér að etja víð hann
— -ráðgjafann —, sem trúir því um
sjáifan sig, ásamt ýmsu fleiru, að
hann gangi með marga vitrustu og
beztu menn þjóðarinnar í vasa
sínum, — manninum er þetta lík
lega meðskapað. Þið hugsið ykk-
ur kannske að efast um þetta.
En það er ekki til neins, því þá
tekur hann upp Stjórnarfrumvarpið!
— StjórnaríiíóoðiJ// Þetta maka-
lausa hnoss, sem hann sjálfur
hefir samsett og ætlar að gera
alla íslendinga frjálsa fyrir.
Stjórninni þykir auðvitað gaman
að þessu bjástri á veslingnum;
hún stingur honum undir væng
sér, þegar hann langar til að er-
inda eitthvað fyrir liana í þarfir
íslenzku þjðarinnar! — en út um
bakdyrnar sendir hún hann ævinn-
lega.
Til viðurkenningar fyrir allar
þessar bakdyrasendingar og fyrir
að skopast að mönnum, sem ekki
hafa nægilegt sálarþrek til að halda
sór við jörðina, væri það mjög
tilhlýðilegt að alþingi 1899 gæfi
hlutaðeiganda hæfilega áminningu
fyrir frammistöðuna, og viðurkendi
svo alt gabbið og vitleysuna með
því, að líta ekki við þvi framar.
— Geti stjórnin ekki sent oss orð
sín eða það, sem lienni er áliuga-
mál að vér gefum gaum, gegnum
hinn rétta málsaðila (o: landshöfð-
ingja) — fulltrúa sinn — göngnm
vér upp í hinu mesta ranglæti
að sinna því hið minsta. — Það
kðmur fyist til mála, að hlaupa eftir
boði „ pappírs-ráðgjafans “ út í fen og
foræði, þegar hann er kominn á
pappírinn, en lítil virðist þörf til
þess, meðan hann er að eins ,,bak-
dyra-ráðgjáfi. “
H*
Ábyrgðarm. Dagskrár er JónBjarna-
sou á meðan ritstjórinn or utanlands.
A nlmennum iðnaðarmannafundi,
sem haldinn var hér í bænum
þriðjudaginn 20. júni þ. á., var
samþykkt svohljóðandi áskorun:
„Fundurinn skorar á alþingi, að
leggja til síðu stjórnarskrármálið
á næsta þingi, en beita aðallega
kröftum sínum að atvinnumálum,
iðnaðarmálum og fjármálum. Sér-
staklega tjáir fundurinn sig mót-
fallinn frumvarpi Valtýs Guðmunds-
sonar óbreyttu.“
Fundinn sóttu nær 60 iðnaðar-
menn og var tillagan samþykkt
með öllum greiddum atkvæðum,
ekkert á móti.
Lestir eru nú að byrja, ög taka
sveitamenn að streyma hingað til
verzlunarferða. Auk þess eru hér
stöðugt ýmsir menn í öðrum er-
indagerðum. Af ferðamönnum sem
staddir eru hér nú, má nefna:
Gísla ísleifsson sýslumann Hún-
vetninga frá Blönduósi, séra Ólaf
Helgason prest á Stóra-Hrauni,
aukalækni Ólaf Finsen á Akranesi.
Ennfremur amtsráðsmenn Suður-
amtsins: Guðl. sýslum. Guðmunds-
son, séra Skúli Skúlason Odda,
séra Valdimar Briem, séra Guðm.
Helgason Reykholti og Jón Gunn-
arsson verzlunarstjóri í Keflavík.
Ennfremur sóra Gísli Jónsson í
Langhoiti í Meðallandi.
Próf i forspjallsvtsindum tóku
hér 22. þ. m., stúdentarnir, Þor-
steinn Björnsson, með eink. vel -)-
og I’orvaldur Páisson, með eink.
vel.
Amtsráðsfundur Vesturamtsins
var haldinn i Stykkishólmi 10.—
12. þ. m. Amtsráðsfundur Suð-
uramtsins stendur yfir, hófst hór
á föstudaginn um hádegisbil.
Endurskoðun Dreyfusmáls-
ins fyrirskipuð. Dreyfus kvadd-
ur heim. Með enska herskipinu
„Blonde" fréttist, að nú sé loks
kveðinn upp úrskurður í hinu nafn-
kunna Dreyfusmáli Hefir ógilding-
arrétturinn (Kassationsrétturinn)
frakkneski kveðið upp þann úr-
skurð, að dómur herréttarins yfir
Dreyfus 1894 skuli ógildur teljast
og málið takast fyrir að nýju frá
rótum. Hefir æzti dómarinn jafn-
framt lýst því yfir, að hann hafi
enga ástæðu fundið í málsskjölun-
urn til þess, að Dreyfus væri sek-
ur í landráðum þeim, er honum
voru borin á brýn. Er nú sent
af stað skip til að sækja Dreyfus
heim frá Djöflaey, og má geta
nærri, að heimför hans verður hin
stórkostlegasta sigurför og viðtök-
urnar hinar glæsilegustu. Verði
sýkna hans fullsönnuð, sem senni-
legt er, verður hann í raun og
veru frægasti maður þessarar ald-
ar. Þessum málalokum í réttin-
um er alstaðar tekið með miklum
fögnuði, því að þau tákna sigur
mannúðarinnar og réttlætisins í
heiminum yfir dæmafárri var-
mensku og siðspillingu.