Lögberg-Heimskringla - 02.03.1961, Síða 5

LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 2. MARZ 1961
5
DR. VALDIMAR J. EYLANDS:
Ævintýri í átján
löndum
XVIII.
SÝrland
>,En það bar til um þessar
wiundir, að boð kom frá
Agústus keisara um að
skrásetja - skyldi alla
heimsbyggðina. Þetta var
fyrsta skrásetningin, sem
gerð var, þá er Kýreníus
Var landstjóri í Sýrlandi.“
^etta
a ekki að verða jóla-
®ða, þrátt fyrir ritningarorð-
>n.
t-Sen} tilfaerð eru. Orðin eru
t , n nr hinni indælu frásögn
u asar um fæðingu Jesú, og
v^ft1 ^nna °hkur á það, að
höfum heyrt og lesið um
Sýrl;
bö an^ ^ra ÞV1 er vlð vorum
l rt1, Ef til vill hefir nafn
agSsa lands horfið á bak við
u eini sögunnar í meðvit-
jg °hkar. Eins og flest þau
jji nnnur, sem tengd eru
Sv ')lrn kelgu frásögum, er
myrland flestum okkar óþekkt
, Og við höfum ekki
}jí 1 Því mikinn gaum. En
Uj.nn lærði og gætni höfund-
la ®u®sPjallsins hafði vafa-
Ust ákveðinn tilgang í huga
lge Þyí að nefna landið og
gn s^Í®rann í frásögu sinni.
ar lf Vl11 kom honum til hug-
j ’ ,a® t^ásagan um fæðingu
ejSU Ýrði síðar talin goðsögn
ein ^etur hann því þennan
Sjörð*^3 viðt)urð inn 1 um*
staL veraldarsögunnar, og
tlín hS^r ^ann V1® ákveðið
iSi 9 11 í sögu rómverska rík-
Sj* S' Sama aðferð var notuð
h rSr’ er staðfesta skyldi
te Sstestinguna, og hún var
1®^ wið Pontíus Pílatus og
»0 *Stl°rn hans í Palestínu.
cSsu lð Varð hold, og bjó með
sj_ lnnan þessara tveggja
a Uta- Artöl eru öll ónákvæm
rev essu tímabili, en sú stað-
ttr kaggast ekki, að Krist-
KyVar,taect<^ur á stjórnarárum
hanreníusar í Sýrlandi, og að
döe leið píslardauðann á
se^Urn ^ílatusar. Það eina,
, eiöur nöfnum þessara
ag Srnanna á lofti, er það,
ia v *lr stóðu sitt hvoru meg-
j^! ^viskeið Krists á jörðu.
SýrU Vorum við komin til
Og ^ar er margt að sjá,
ast p an er margs að minn-
itjiQi ra jarðfræðilegu sjónar-
lag 0g að því er snertir lofts-
allt ^ ^róður má segja, að
jarA anóflaemið austan Mið-
fjöliafsins> írá Taurus-
ag Unum í norðri og suður
tlgv lnai eyðimörkinni og
iand aiancil 1 suðri, sé eitt
by„„. Sörnu þjóðflokkarnir
söjjj^a aiit svæðið, þeir tala
söm uþgu að mestu og játa
rú- Þetta á þó ekki við
Vfir Sraelsríki, sem nú nær
en þa*estan þfuta Palestínu,
er nýgræðingur meðal
Miðjarðarhafsríkjanna og á í
vök að verjast. Nágrannalönd
Sýrlands eru nú: Tyrkland að
norðan, Irak að austan, Jordan
og ísrael að sunnan, en að
vestan er Líbanon og Mið-
jarðarhafið. Ibúatala Sýrlands
er um fjórar milljónir, og
Damaskus er höfuðborgin.
Þetta land hefir vegna legu
sinnar verið eins konar brú
á milli Egyptalands, Mesopo-
tamíu og Litlu-Asíu og á milli
heimsálfanna þriggja, Afríku,
Asíu og Evrópu. Þessi aðstaða
hefir haft mikil áhrif á alla
sögu landsins og menningu
allt frá fornöld. Tveir stórir
íiallgarðar liggja um landið
endilangt, samhliða strand-
lengjunni, eru það Hermon og
Líbanon fjöllin, en á milli
þeirra er breiður og mjög fag-
ur og frjósamur dalur, en þar
á Jordan áin upptök sín. Fyr-
ir austan fjöllin tekur við
sléttlendi, sem nær alla leið
austur að eyðimörkinni fyrir
vestan Eufratis fljótið fræga.
Landslagið er mjög fjölbreytt,
hrikaleg fjöll,' frjósamir dalir,
sem líta út eins og aldingarð-
ar, og svo endalaus og gróður-
laus auðn. Yfirleitt á það við
um Sýrland, eins og önnur
lönd á þessu svæði, að þar sem
vatnið nær til, þar sprettur
allt, sem jörðin getur fram-
leitt. Þar sem ekki næst til
vatns, er ekkert að sjá nema
sólbrunninn sand og grjót.
Menn á þessum slóðum geta
því vel skilið líkinguna um
„lífsins vatn“.
Sýrland var lengi rómversk
nýlenda. Síðan hefir gengið
á ýmsu um stjórnarfar lands-
ins. Tyrkir voru þar allsráð-
andi um fjögurra alda bil. Við
lok fyrri heimsstyrjaldarinnar
varð það sjálfstætt ríki, undir
stjórn Feisals konungs. Frá
1920 fóru Frakkar með völd
í landinu um tuttugu og fimm
ára skeið. Beittu þeir sér fyr-
ir margvíslegum framkvæmd-
um í landinu, og er óhætt að
fullyrða, að verkleg tækni,
ræktun og áveitur tóku mikl-
um framförum á stjórnartíð
þeirra. En er þeir lögðu niður
völd og fluttu hersveitir sín-
ar úr landi, árið 1946, töldu
franskir borgarar sér þar ekki
vært lengur og fóru einnig úr
landi. Yfirleitt urðu Frakkar
fremur illa þokkaðir í land-
inu og litlar þakkir hafa þeir
fengið fyrir störf sín og stjórn
landsmála. En þjóðernismeð-
vitund Sýrlendinga, eins og
annarra Mið - Austurlanda-
þjóða er nú glaðvöknuð, og
þeir vilja enga útlenda herra
yfir sér. Segja kunnugir menn,
að margt hafi gengið úr sér,
síðan Frakkar fóru, og að
gamla mollan og miðalda-
deyfðin hafi aftur runnið yfir
þjóðlíf Sýrlendinga. En þeir
una því bezt að vera herrar í
eigin húsi. Nú er þarna lýð-
veldi, en um leið er landið
orðið sambandsríki Egypta-
lands, og æðsta stjórn virðist
vera í höndum Nassers í
Kairo.
Kynni okkar af Sýrlandi og
íbúum þess var næsta yfir-
borðsleg eins og vænta mátti,
þar sem viðdvölin var svo
stutt. Hið sama gildir auðvitað
um önnur lönd, sem við fór-
um um á þessari hraðferð okk-
ar. En við notuðum tækifær-
in sem gáfust, til að kynnast
menningarmálum. Einkum
hafði ég áhuga á að kynnast
trúmálum þjóðarinnar að
fornu og nýju, eftir því sem
kostur var á.
Sýrland á sér óslitna sex
þúsund ára sögu, og þar á
undan óskráða forsögu, sem
ráða má af ýmsum fornminj-
um, alla leið aftur á steinöld.
í’ornleifarannsóknir á þessum
slóðum hafa leitt margt í ljós,
sem varpar ljósi yfir menn-
ingu liðinna alda, ekki sízt á
sviði trúarsögunnar. Sú stað-
hæfing hefir jafnvel verið
gerð, með tilliti til þeirrar
menningarlegu og trúar-
bragðalegu arfleifðar, sem
hingað er rakin, að hver
menntaður maður geti gert
tilkall til tveggja landa: eigin
ættlands síns og Sýrlands.
Damaskus, höfuðborg Sýr-
lands, er talin einhver elzta
borg veraldar. Hún er nefnd
í fyrstu bók biblíunnar (I.
Mós. 14:15) og þess getið, að
Abraham hafi stanzað þar um
skeið á leiðinni frá Kaldeu til
Kanaanslands. I borginni æg-
ir öllu saman, hinu gamla og
nýja. Þar eru breið stræti með
nýtízku byggingum á báðar
hliðar, en er vikið er til hlið-
ar örfá skref, eru menn komn-
ir aftur í eða jafnvel aftur
fyrir miðaldir, að því er
snertir byggingar og lifnaðar-
háttu fólks. Einkum fannst
okkur til um bazarana í Dam-
askus. Þeir mynda heil hverfi
aí þröngum, yfirbyggðum
strætum, lýstum rafmagni.
Má með sanni segja, að þetta
séu neðanjarðar rangalar.
Þetta eru skuggalegir staðir,
og í meira lagi skuggalegir
verzlunar- og viðskiptamenn
eru þarna saman komnir.
Hver verzlun hefir eins konar
bás eða stall út af fyrir sig,
en þeir eru hlið við hlið, svo
að þetta verður ein saman-
hangandi og iðandi kös af
fólki og varningi. Þarna virð-
ast allir hugsanlegir hlutir
vera á boðstólum, harðvöru-
verzlanir, matvöruverzlanir,
glingur og gullstáss, skóverk-
stæði og skraddarar, allt í
einni bendu. Þar eru einnig
konur, sem verzla með kær-
leikshót, eins og það væri
venjuleg verzlunarvara. Inn-
an við verzlunarborðin sá ég
á nokkrum stöðum mottur, á
þeim lágu sofandi menn. En
flestir kaupmenn þessa staðar
virtust vera glaðvakandi og
svo áleitnir, ef einhverjum
varð það á að stanza til að
skoða einhvern hlut, voru þeir
óðara komnir á vettvang og
vildu þröngva manni til að
kaupa. Engum dettur í hug að
kaupa hlut á því verði, sem
hann er merktur. Það er um
að gera að látast ekki ætla að
kaupa neitt, en láta ganga á
eftir sér. Ef menn hafa nógan
tíma, er það talið gott ráð að
hverfa alveg frá um stund og
koma aftur, og þá er verðið
ævinlega annað og miklu
lægra en það var í fyrstu.
Kaupmaðurinn nefnir verðið;
viðskiptamaðurinn segir að
það nái engri átt, hann sé fús
til að greiða svo eða svo mik-
ið. Annar byrjar á hámarki,
hinn á lágmarki, og svo mæt-
ast þeir einhvers staðar á
miðri leið, og báðir þykjast
góðir. Sumir í hópi okkar voru
lagðir í einelti af kauphéðn-
um; þeir komu jafnvel heim
á hótelið á kvöldin með full-
ar töskur af varningi, og var
þá oft hægt að gera betri
kaup en í verzlunarbúðum
þessum. Á göngu okkar í gegn
um völundarhús bazaranna
héldum við þéttan hóp, nær
því óafvitandi. Það er spaug-
laust að vera einn á ferð, mál-
laus og ókunnugur á slíkum
stöðum. Var mönnum tekinn
yari fyrir því að hafa peninga-
buddur og ferðaskjöl innan
klæða. Á þessum slóðum er
sagt, að menn séu mjög áfjáð-
ir í að komast yfir vegabréf
manna frá vesturlöndum. Eru
þau að sögn lagfærð af fag-
mönnum, þeim í vil, sem ferð-
ast vilja úr landi, og seld mjög
háu verði. Vafalaust er margt
gott og heiðarlegt fólk hér við
atvinnu sína, en hér er líka
misjafn sauður í mörgu fé. En
engar skráveifur hlutum við á
þessum slóðum. Ef til vill var
ótti okkar og grunsemdir
ástæðulaus. En þetta var
heimur, sem við höfðum aldr-
ei áður séð, og menn óttast
yfirleitt mest það, sem þeir
þekkja ekki.
Við heimsóttum háskóla
Damaskus-borgar, og er það
voldug stofnun með fjölda af
nýjum og fögrum byggingum.
Var okkur sagt, að þar væru
um 2,400 námsmenn, bæði
menn og konur, úr ýmsum
löndum Araba, og öll kennsla
fer fram á arabisku, sem er
þjóðtungan. Einnig heimsótt-
um við forngripasafn borgar-
innar, og var þar fleira að sjá
en frá verði sagt. Hið mark-
verðasta voru hinar svo
nefndu Ras Shamra iöflur.
Ras Shamra er smábær á
r.orðurströnd Sýrlands, beint
á móti eynni Kýpur. Þar voru
lengst aftur í forneskju tvö
heiðin musteri, annað helgað
Baal, en hitt Dagon. I rústum
þeirra fundust mörg hundruð
leirtöflur árið 1929. Eru þess-
ar töflur eins konar bókasafn
fvá fimmtándu og fjórtándu
öld fyrir Krist. Er hér um að
ræða elzta stafróf, sem menn
þekkja, eins konar fleygrúna-
letur. Eftir langt og mæðu-
samt starf tókst þýzkum og
frönskum fræðimönnum að
ráða þetta letur, og um leið
að opna nýja heima á sviði
fornfræðinnar. Töflurnar eru
ritaðar á tungu, sem nefnast
ugaril og er náskyld forn-
hebresku biblíunni. Margar
af þessum Ras Shamra töflum
fjalla um guðfræði hinna
fornu Kanverja. En þar er
einnig fjallað um mörg önn-
ur efni, jafnvel hrossalækn-
ingar og særingar til að draga
regn úr lofti. Fræðimenn telja
að margt sé í þessum „skjöl-
um“ um forsögu Gyðinga í
Palestínu, og staðfesti frásög-
ur gamla testamentisins. Eink-
um er þó hér um að ræða
spegil af menningu og trúar-
lífi Kanverja áður en ísraels-
menn komu vestur á bóginn.
Átrúnaðurinn var fjölgyðis-
trú, sem miðaði einkum að
því að efla frjósemi jarðar.
Gyðingar sömdu sig um margt
að siðum þessara frumbyggja
landsins í fyrstu og felldu
sumar trúariðkanir þeirra inn
í átrúnað ginn. En fyrir áhrif
spámanna sinna uxu þeir
smám saman andlega upp úr
þessu umhverfi og komust á
miklu hærra stig í trúarþroska
en frumbyggjar landsins eða
aðrar samtímaþjóðir.
I Damaskus eru margar
moskur og musteri. Glæsileg-
ast þeirra er hið mikla Júpiter
musteri, sem er ævafornt að
uppruna. Á 4. öld lét Theodós-
ius jafna musterið við jörðu,
og reisti á grunni þess kirkju
mikla, sem hann helgaði Jó-
hannesi skírara. Á 8. öld var
svo kirkjan eyðilögð að mestu
og moska reist í staðinn, og
er hún- talin eitt hið glæsileg-
asta musteri Múhameðstrúar-
manna. Inni í aðalsal mosk-
unnar er annað hús með
hvolfþaki. Var okkur sagt, að
þar væri höfuðið af Jóhannesi
skírara geymt. En hvernig
það komst þangað fengum við
ekki að vita! Á suðurvegg
moskunnar eru fjögur inn-
skot, eins konar bænastúkur.
Þar standa menn, er þeir biðj-
ast fyrir, og horfa um leið í
áttina til Mekka. Var okkur
sagt, að 82% af íbúum Sýr-
lands játuðu Múhameðstrú,
en að aðeins 14% væri
kristnir.
En það voru einmitt kristnu
minnismerkin í Damaskus,
sem okkur langaði mest til
að sjá, og það er þau,
sem laða kristna ferðamenn
á þessar slóðir öllu fremur.
Damaskus er frægust, frá
siónarmiði kristinna manna,
fyrir það, að það var í ná-
grenni hennar, að Sál frá
Tarsus snerist til kristinnar
trúar. Var hann þá á ofsókn-
arleiðangri á hendur kristn-
um mönnum. Er sagt frá þessu
í Postulasögunni í 9. kapitula.
Frh. á bls. 7.