Lögberg-Heimskringla - 10.01.1963, Blaðsíða 1

Högberg - í)eimsfcrmg;la
Stoínað 14. jan., 1888 Stofnuð 9. sept., 1886
77- ÁRGANGUR____WINNIPEG, FIMMTUDAGINN 10. JANÚAR 1963_■**&&*>_NÚMER 2
Fréftir frá íslandi
Óbrothættur bolli úr sjó
GS—Isafirði, 20. des.
Fyrir nokkrum dögum voru
skipverjar á vélbátnum Hrönn
að draga línuna á Djúpálnum,
á um 100 faðma dýpi. Kom þá
kaffibolli upp á einum önglin-
um. Fór hann yfir hjólið og
inn á spilið, þar datt hann af
rétt eins og þorskarnir og féll
á 'þilfarið, án þess að brotna.
Sá ekkert á kaffibollanum eft-
lr þetta ævintýri hans og
hangir hann nú upp á vegg á
heimili formannsins, Óskars
Johannessonar. Bollinn er úr
Þykkum leir og telja menn hér
þetta gæfumerki.
Tíminn, 21. des.
☆
Varðskipin lóku
12 togara á árinu
MB—Reykjavík, 29. des.
Blaðið spurðist fyrir um það
hjá Pétri Sigurðssyni, for-
stjóra Landhelgisgæzlunnar,
hvernig hans skip hefðu
»veitt“ á árinu, sem er að líða.
íslenzku varðskipin hafa
tekið 12 erlenda togara að
veiðum innan fiskveiðitak-
markanna árinu. Þá hafa þau
kært 24 innlenda og dragnóta-,
humar- og togveiðibáta fyrir
brot á fiskveiðilöggjöfinni og
tnisnotkun leyfa. Munu þetta
allt venjulegar tölur.
Varðskipin aðstoðuðu 172
innlend fiskiskip á árinu, þar
af drógu þau 81 til hafnar. —
Þ^ssi tala fer minnkandi ár
trá ári, enda verða bátarnir
súellt stærri og eru betur út-
búnir. Pétur kvað það áber-
andi, að hjálpsemi færi vax-
andi innan fiskiflotans, menn
yrðu sífellt fúsari að aðstoða
hver annan.
Tíminn 30. des.
☆
Eggerl Stefánsson látinn
Söngvarinn og rithöfundur-
inn Eggert Stefánsson andað-
íst að heimili sínu í Schio á
Norður-ltalíu þann 29. desem-
ber síðast liðinn. Eggert hafði
kennt nokkurs sjúkleika á
síðastliðnu hausti, en var nú
kominn heim og virtist við
góða heilsu. Virðist andlát
hans hafa borið brátt að, en
blaðinu er ekki kunnugt um
dánarorsök. Eggert var sjötíu
og tveggja ára, þegar hann
lézt.
Eggert var víðförull maður,
en unni föðurlandi sínu mjög
og reyndi að dvelja hér heima
eins oft og honum var unnt.
Hin s'íðari árin bjó hann oft
heil misseri hér í Reykjavík,
þar sem hann var borinn og
barnfæddur. Hann var sér-
kennilegur og áhrifamikill
söngvari og mikill persónu-
leiki. Hann ritaði íslenzk mál
af mikilli tilfinningu og út
hafa komið eftir hann nokkrar
bækur, æviminningar, ritgerð-
ir og ættjarðarskirf. Það er
mikill sjónarsviptir að Eggert
Stefánssyni, og vandséð hvort
í náinni framtíð komi menn,
sem haldi fram málstað ætt-
jarðarinnar af meiri elju.
Eggert var kvæntur Lehliu
Stefánsson frá Schio og lifir
hún mann sinn.
Tíminn 3. janúar 1963.
☆
Eiríkur og Anderson
Þeir Eiríkur Kristófersson
skipherra og Anderson kap-
teinn elduðu löngum grátt
silfur meðan landhelgisdeilan
stóð sem hæst. Lengi mun í
minnum höfð rimma þeirra, er
þeir brugðu brandi Biblíunnar
af mikilli snilld í orðsins leik.
Þá var skapið og heitt og úfar
risu miklir, en þó blandaðist
engum hugur um að hér áttust
við tveir heiðursmenn, sem
báðir höfðu helgað líf sitt
starfi á hafinu.
Nú er þorskastríðið úr sög-
unni.
Og nú er Eiríkur sigldur til
Englands í boði sinna fornu
andstæðinga, Andersons og
brezku flotastjórnarinnar. För
Eiríks skipherra er merki um
að vígaþætti í samskiptum
Breta og Islendinga er lokið og
aftur hefir verið knýtt sú
gamla vinátta, sem staðið hef-
ir milli þessara tveggja ná-
grannaþjóða.
Alþýðubl. nóv. 29.
☆
íslendingar yfir
180 þús. lalsins
Samkvæmt tölu Þjóðskrár-
innar frá 1. desember 1961,
voru íslendingar þá orðnir yf-
ir 180 þús. — nánar tiltekið
180.058.
Fjölgun frá árinu 1960 hafði
numið 2766, því að þá höfðu
Islendingar verið taldir 177,-
292, en sé gerður samanburð-
ur við lengri tíma, þá má geta
þess, að árið 1956 voru Islend-
ingar 162,700, og hefir því
fjölgað á þessu sex ára tíma-
bili um 17,242 manns eða um
það bil 10,5 af hundraði.
Karlar hafa um langt árabil
verið fleiri en konur hér á
landi, og er munurinn venju-
lega á annað þúsund. Á síðasta
ári voru karlar 90,985, en
konur voru aðeins 89,073, svo
að munurinn var 1912, sem
karlar voru fleiri. Fyrir sex
árum eða árið 1956 var þessi
munur 1304 svo að karlar eru
smám saman að fjarlægjast
konurnar, og mun þetta fyrst
og fremst stafa af því, hvað
Önundur trjcfótur
„Önundr var á móti Haraldi
konungi í Hafrsfirði ok lét þar
fót sinn, eftr þat fór hann til
íslands ok nam land frá
Kleifum til Ófæru, Kaldbaks-
vík, Kolbeinsvík, Byrgisvík,
ok bjó í Kaldbak til elli“.
I m I
L
Akra víða jeg átti
austur á Noregs ströndum,
treysta moldu mátti,
mínum búmannshöndum,
jörðin kom í kvæði
kröfum sinna barna,
orti gnótt .og gæði,
gullin öx og kjarna.
Frjáls um frænda storðu
fór að eigin ráðum,
tók og vann og veitti
veitull höndum báðum,
oft rjeð aflið skipta
arði, feng og gróða,
egg og oddur látinn
öðrum kjörin bjóða.
r i; ' r iUy\ , ” '
ii.
Brugðust lýð í landi
lögmál feðra minna,
tökum nýrra tíma
tekið margt að vinna,
Haralds belli-brögðum
bratt var gegn að rísa,
afarkosti eina
átti margur Vísa.
Heima í Hafursfirði
háð var mikil róma,
brynjað ofurefli
alla setti dóma,
ljet jeg fje og frændur,
fjell minn ættargarður,
lokakjör og kostur
kaldur bæði og harður.
j 1 ! 1 | I •
’ I <
algengt er, að íslenzkar konur
giftist útlendingum.
Hjónavígslur hafa verið
nokkurn veginn jafnmargar á
þessu tímabili — á sl. ári voru
þær 1337 talsins, en árið 1956
voru þær 1336. Hjónaskilnaður
er að nálgast það að verða ár-
lega á við helming nýrra
hjónabanda. Þeir voru 620 á
síðasta ári og fer ört fjölgandi,
því að undanskildu árinu 1959,
þegar þeir voru 614, hafa þeir
alltaf verið undir 540.
Lifandi fædd börn voru á
sl. ári 4576, og var það öllu
lægri tala en árið 1960, því að
þá voru lifandi fædd börn
4916. Óskilgetin börn eru að
kalla réttur fjórðungur allra
fæddra barna, og hefir svo
verið síðustu sex árin.
Vísir 23. nóv.
III.
Nú er nýtt í efni,
nú mun lokið förum,
norður stýrði jeg stefni,
stórlega breytt er kjörum,
kominn haltur af hafi,
höggvin ættarböndin,
torræð vissa og vafi
virðist Ishafsströndin.
Hamra-hauður kenni
hörðu mót mjer anda,
jökla undir enni
á jeg búinn vanda,
öllum leiðum lokað
ljet jeg mjer að baki,
auðnu ræður orka,
afl í raun og taki.
„Kröpp eru kaup er hreppi
Kaldbak en læt akra“,
æðrast skal þó ekki,
orð og háttur spakra
manna skulu móta
mína gerð og ráðin,
gróa má til gæfu
gras, þótt bregðist sáðin.
IV.
Út kom jeg einum fæti,
enn skal þó fastan standa,
njóta sólar um sumar,
sigra kólgur og vanda,
búa við bratta og skerin,
betra er hölkna frelsi
heldur en konungs-klafa-
kaupmáli og ráða-helsi.
Ætt mín skal ögrin byggja,
ísland skál verka njóta,
hjer skal hún sína sögu,
sæmdir og skaða hljóta,
þó að kuli um Kaldbak,
kosti seglin að rifa,
Hjer skal í Hfi og ljóði
landnámssöguna skrifa.
Osló, 1. nóv. 1962.
Árni G. Eylands.
Kjörinn ráðunaulur fræði-
félags í Norðurlandamálum
Dr. Richard Beck prófessor
hefir nýlega verið kjörinn
meðlimur í ameríska fræða-
félaginu „National Association
of Standard Medical Vocab-
ulary“ og ráðunautur þess í
Norðurlandamálum. Félag-
skapur þessi, sem hefir um
3000 meðlimi, samanstendur
af háskólarektorum, forsetum
læknaskóla og prófessorum
víðsvegar um Bandaríkin, og
hefir það að markmiði að sam-
ræma orðaforðann í lækna-
vísindum og öðrum skyldum
vísindagreinum. Með kjöri
sínu tekur dr. Beck sæti í hópi
kunnra sérfræðinga í tungu-
málum, sem félagsstjórnin
hefir sér til aðstoðar, þegar
henni þurfa þykir.
Páll S. Pálsson látinn
Skáldið, Páll S. Pálsson,
andaðist á spítalanum á Gimli,
6. janúar 1963, áttræður. Hann
lifa kona hans Ólína, ein dótt-
ir Margret — Mrs. Douglas
Ramsey og þrjú dótturbörn.
Kveðjuathöfn fer fram á
leimili þeirra hjóna á Gimli
kl. 11.00 f.h. fimmtudaginn 10.
jan., frá Bardal's kl. 3.30 e.h.
samdægurs. Séra Philip M.
Pétursson flytur kveðjumál.
Ný íslenzk orðabók
í smíðum
Gils Guðmundsson frkvstj.
Bókaútgáfu Menningarsjóðs
gat þess á fundi með frétta-
mönnum nýlega, að vegna
undirbúnings stórra verka
væri bókaútgáfa forlagsins
nokkru minni í ár en í fyrra.
Meðal hinna stóru verka, sem
í undirbúningi eru, er íslenzk-
íslenzk orðabók, en það er bók
sem tvímælalaust er mikil
riörf fyrir, og mun bæta úr
brýnni þörf.
Tíðindamaður Vísis hefur
spurt Gils pokkru nánara um
útgáfuna. Hann kvað hana
hafa verið í smíðum í 4 ár og
væri aðalritstjóri hennar Ámi
Böðvarsson magister, og væri
ætlunin að bókin kæmi út
næsta vor. Hún verður um
800 bls., tveir dálkar á síðu.
Hún verður með allt öðru
sniði en vísindalega orðabók-
in — áherzla verður lögð á
hið lifandi mál, orðin skýrð og
merking þeirra og tilvitnanir
margar til skýringar á notkun
orða. Slík bók ætti að verða
aufúsugestur öllum, ekki sízt
skólafólki og raunar öllum al-
menningi, sem ættu að hafa
hennar not jöfnum höndum.
Þetta verður fyrsta íslenzk-
íslenzka orðabókin, sem út
kemur af þessari gerð.
Frumkvæðið að útgáfunni
átti Menningarsjóður. Gils
Guðmundsson óskaði þess get-
ið/ að við undirbúning verks-
ins hefði Menningarsjóður og
þeir sem að undirbúningi
verksins vinna, notið sérstakr-
ar velvildar og fyrirgreiðslu
Orðabókarnefndar Háskólans
og þeir jafnan verið reiðubún-
ir til leiðbeiningar, m. a. um
vafaatriði o. s. frv..
Þess ber að geta, að síðustu
æviár sín vann Jón Ólafsson
ritstj. að samningu íslenzkrar
orðabókar, sem átti að verða
alþýðleg orðabók en þó með
nokkru vísindasniði. Útgáfa
bókarinnar var hafin fyrir
andlát höfundar, en féll svo
niður.