Lögberg-Heimskringla - 11.07.1963, Blaðsíða 1

Hö gber g> J^etmöfer ingla
Stofnað 14. ]an.. 1888 Stofnuð 9. sept.. 1886
77. ARGANGUR WINNIPEG, FIMMTUDAGINN 11. JÚLÍ 1963 NOMER 28
HVER ER MAÐURINN?
Sjötíu og fimm óra afmæli
Það er ekki oft að blaðinu
berast frásagnir um fyrsta
landnám íslendinga í Vestur-
heimi — landnámið í Utah.
Okkur er það þvi sérstakt á-
nægjuefni að Loftur Bjarna-
son prófessor sýndi blaðinu
þá góðvild að láta því í té
ræðu þá, er hann flutti á ís-
lendingamótinu í Fairfax
Kaliforníu 17. júní, og birtist
fyrsti kaflinn í síðasta blaði,
annar kafli í þessu blaði og
lokakaflinn í næsta blaði.
Faðir Lofts hét einnig Loft-
ur og var sonur Gísla Einars-
sonar Bjarnasonar frá Hrífu-
nesi í V.-Skaptafellssýslu og
konu hans Halldóru Árna-
dóttur Ásgrímssonar frá Með-
allandi. Móðir Lofts var af
ensk-amerískum ættum.
Loftur fór með föður sínum
til Islands á Alþingishátíðina
1930 og fékk þá mikinn áhuga
fyrir íslenzku og íslenzkum
bókmenntum, innritaðist í
Háskóla íslands og naut fyrir-
lestra prófessoranna Sigurðar
Nordal og Alexanders Jó-
hannessonar. Eftir að hann
hlaut M.A. stig frá Utah há-
skólanum 1936 lagði hann leið
sína aftur til Háskóla Islands
Nýlega komu til Winnipeg
í heimsókn Mr. og Mrs. S. B.
Olson frá Vancouver. Mr. 01-
son er höfundur bókarinnar:
Pioneer Sketches, sem gefur
góðar myndir af frumbyggja
lífinu í Manitoba og Saskatc-
hewan.
• Þau hjón eiga tvo syni í
Winnipeg, Harold og Stanley,
og einnig kom elzti sonur
þeirra Björn Franklin til móts
við þau hér. Hann hefir
myndatökustofu ( O 1 s o n
Photo Stúdio) í Garden City,
Detroit, Michigan.
Sökum þess að ég vissi að
einn sonur „Steina og Fríðu“
Olson hafði verið yfirmaður
við banka í Cuba (Royal Bank
of Canada) þegar uppreisnar-
tímabil Fidel Castro hófst,
spurði ég Steina um fréttir
af honum. Það gekk allt frið-
samlega þegar Castro tók
yfir bankana, og var þá
Kjartan, sonur Steina, sendur
til Suður Ameríku. Kjartan
og kona hans Olive og dóttir
þeirra Stefanie eru nú í
Buenos Aires, Argentina, og
hefir hann aðalumsjón með
þremur bönkum fyrir Royal
Bank; tveim í Buenos Aires
og einum í Monte Video.
„Það er alveg óskiljanlegt
hve tíminn hefir liðið fljótt“
segir Kjartan í bréfi til föður
til frekari lærdóms í íslenzkri
tungu, sögu og bókmenntum.
Hann hefir nýlega gefið út
bók fyrir University of Cali-
fornia — úrval íslenzkra bók-
Prófessor Loftur Bjarnason
mennta og er hún aðallega
ætluð námsfólki sem ekki
kann íslenzku, og nefnist
Anthology of Modern Ice-
landic Literature in English
Translation, 1800-1950. Ekki
höfum við séð þessa bók, en
það er miklum vanda bundið
Framhald á bls. 7.
síns, og ég get varla trúað því
að nú innan 2—3 ára muni ég
láta af störfum fyrir bank-
ann.“ En þau hjón verða glöð
að koma heim til Kanada.
Loftslagið er frekar þvingandi
í Buenos Aires, (þrátt fyrir
nafnið, sem þýðir „Góðir
vindar“) í samanburði við
veður og loftslag í Cuba, sem
þeim féll vel.
Kjartan hefir nú starfað í 40
ár fyrir Royal Bank of
Canada, síðan hann var á
sextánda ári. Fyrst vann hann
í Sasktchewan, aðallega á
kreppuárunum. Síðan var
hann í Calgary, Alberta,
1935—42, var svo sendur t’l
Toronto, og vann við aðal-
bækistöð bankans (Head
Office) og gerður aðstoðar-
m a ð u r við ráðadeildina
(Management Department)
1945—52. Nokkru síðar var
Kjartan sendur til Cuba,
fyrst sem yfirlitsmaður, og
síðan aðstoðarumsjónarmaður
við Royal Bankann þar. Eftir
að Castro tók yfir bankann,
seint árið 1960, var Kjartan
sendur til S.-Ameríku og kom
þangað í marz 1961, þar sem
hann hefir verið yfirmaður
við þrjá banka.
Kjartan og Olive eiga tvö
börn. Sonur þeirra, Jón, er
útskrifaður frá Queen’s Uni-
ÁVARP
flutt af Halldóru Bjarnadótt-
ur í fjölmennu samsæti, sem
Akureyrarbær hélt íslending-
unum að vestan 25. júní 1963.
Góðu íslendingar!
Góðu íslendingar að vestan!
Verið hjartanlega velkomn-
ir heirn!
Ég þakka kærlega fyrir síð-
ast, árið, sem ég var hjá ykk-
ur vestra fyrir 25 árum síðan.
Hin ýmsu félög vestra,
ásamt Þjóðræknisfélaginu,
kusu 11 konur í nefnd til að
taka á móti mér og leiðbeina
á ferðum mínum.
Ég hafði heimilisiðnaðar-
sýningu með og hafði 50 sýn-
ingar, ásamt erindum, í hin-
um ýmsu íslendingabyggðum.
Og ég þurfti eiginlega aldrei
að tala enskt orð, allan tím-
ann, svona var brúin sterk frá
hafi til hafs.
Ég dáist að ykkur: Þjóð-
rækni ykkar, hve vel þið talið
íslenzkuna, ættrækni ykkar
og ættfræði, og þá ekki síst,
hve góðan orðstýr þið getið
ykkur í fósturlandinu. — Við
erum stolt af ykkur.
Mörgu merkilegu kyntist
ég þetta ár, sem ég dvaldi
vestan hafs, einnig mörgu
skrítnu og skemmtilegu, eins
og t.d. þegar karlarnir sögðu,
að erindi loknu, þar sem reynt
var að tína til allt fréttnæmt
frá Islandi:
„Þú sagðir okkur ekki neitt,
sem við vissum ekki áður“.
Eða þegar þeir sögðu:
„Það er leiðinlegt, hvað
fólkið heima er farið að tala
slæma íslenzku!“
Það væri fallega gert af
ykkur að kenna börnum ykk-
ar og barnabörnum að babla
svolítið íslenzku, því nú koma
fleiri og fleiri heim árlega,
einnig unga fólkið, og þá er
tungan lífsnauðsyn.
Sambandið er komið á, og
styrkist árlega, góðu heilli!
Þökk sé þeim góðu mönn-
um, körlum og konum, beggja
megin hafsins, sem að því
máli vinna.
Svo þakka ég ykkur kær-
lega fyrir komuna, góðu
landar! Bið að heilsa! —
Góða ferð! — Guð fylgi
ykkur!
versity í Ontario. S.l. ár var
hann skólakennari í London
á Englandi, en er nú að ferðast
um Evrópu á lítilli aflvél
(motor scooter) með vini
sínum. Síðan mun hann koma
heim til Kanada.
H.D.
Þann 11. júlí verður Free-
man M. Einarson, bóndi og
fyrrv. ríkisþingmaður að
Mountain, N. Dakota, hálf-
áttræður. Hann er löngum
kunnur innan sveitar sinnar
og utan fyrir þátttöku sína í
opinberum málum, eins og ég
lýsti all ítarlega í grein minni
um hann, „Hver er maður-
inn?“, hér í blaðinu 19. apríl
1962. Að þessu sinni verður
dví einungis vikið að nokkr-
um meginatriðum í starfi
\ans.
Freeman er fæddur og al-
inn upp í grennd við Moun-
tain, og af traustum stofni
kominn, en foreldrar hans
voru hin mætu landnáms-
hjón, Methúsalem Einarsson
og Ingibjörg Kristjánsdóttir,
er námu land í Mountain-
byggð á fyrstu árum hennar
og bjuggu þar eftir það til
dauðadags.
Síðan hann, á tvítugsaldri,
lauk verzlunarskólanámi í
Grand Forks, hefir Freeman
búið búi sínu í grennd við
Mountain, en jafnframt kom-
ið með mörgum hætti og far-
sællega við sögu byggðar
sinnar, setið í sveitarstjórn
og skólanefnd árum saman, og
var auk þess, meðal annars,
sýslunefndarmaður (“County
Commissioner“) í 12 ár. Einn-
ig var hann formaður bygg-
ingarnefndar elliheimilisins
„Borgar“ að Mountain og
lengi í stjórn þess. Hann hefir
ennfremur verið mikill stuðn-
ingsmaður kirkju sinnar, Vík-
Fagur veður og bjart var í
Reykjavík hinn 17. júní. Þótt
ekki væri tiltakanlega hlýtt í
veðri, mun óhætt að segja að
sjaldan eða aldrei hefur veð-
urlag verið betra þennan dag
í Reykjavík.
Ólafur Jónsson, formaður
Þjóðhátíðarnefndar Reykja-
víkur, tjáði Morgunblaðinu í
gær að þátttakan í hátíða-
höldunum hefði aldrei verið
fjölmennari.
Hátíðahöldin hófust með
því, að kirkjuklukkum
Reykjavíkur var samhringt
kl. 10 um morguninn. Stund-
arfjórðungi síðar lagði forseti
borgarstjórnar, frú Auður
Auðuns, blómsveig á legstað
Jóns Sigurðssonar í gamla
Melakirkj ugarðinum.
Klukkan hálfellefu léku
lúðrasveitir barna og unglinga
við Grund og Hrafnistu undir
stjórn Karls Ó. Runólfssonar
og Páls Pampichlers Pálsson-
ar.
urkirkju, að Mountain. *
Síðast en ekki sízt, ber að
geta þess, að Freeman átti í
samfleytt 16 ár sæti á ríkis-
Freeman M. Einarson
þinginu í Norður-Dakota, og
þótti þar hinn nýtasti maður,
og naut virðingar og vinsælda
af hálfu samþingsmanna
sinna.
Af sjónarhóli 75 ára á Free-
man M. Einarson því yfir
merkan og athafnasaman ævi-
feril að líta. Veit ég, að ég
tala fyrir munn sveitunga
hans almennt, og annarra vina
hans, þegar ég flyt honum á
þeim tímamótum innilegar
þakkir og heillaóskir, og bið
honum og hinni ágætu konu
hans, Hallfríði Magnúsdóttur
Einarson, blessunar um ókom-
in ár.
Eftir hádegi hófust skrúð-
göngur. Var gengið frá þrem-
ur s t ö ð u m , Melaskóla,
Hlemmi (Vatnsþró) og Skóla-
vörðunni og safnazt saman á
Austurvelli. Fyrir göngunum
fóru reykvískir skátar.
Kl. 13.40 var hátíðin sett
við Austurvöll. Gerði það Ól-
afur Jónsson, formaður þjóð-
hátíðarnefndar, en síðan var
gengið í Dómkirkjuna. Þar
flutti herra vígslubiskup
Bjarni Jónsson prédikun.
Stundarfjórðungi yfir
klukkan tvö gengu forseti
Islands herra Ásgeir Ásgeirs-
son, og forsætisráðherra Ól-
afur Thors, í fylgd nýrra
kvenstúdenta að styttu Jóns
Sigurðssonar. Lagði forsetinn
blómsveig við fótstall stytt-
unnar.
Þessu næst flutti forsætis-
ráðherra, ólafur Thors, ræðu
af svölum Alþingishússins.
Þá flutti Kristín Anna
Þórarinsdóttir, leikkona, „á-
Framhald á bls. 2.
Stjórnar þremur bönkum
í Suður Ameríku
RICHARD BECK.
17. JÚNÍ í REYKJAVÍK