Lögberg-Heimskringla - 02.04.1970, Blaðsíða 5

LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 2. APRÍL 1970
5
Hljómkviða náttúrunnar
(La Symphonie Pasiorale.)
EFTIR ANDRÉ GIDE:
Frú Gerður Jónasdótiir þýddi
í gömlum grafreit
Niðurlag.
Ég sá hiana aftur um kvöld-
ið. Hún sat uppi í rúminu og
hafði marga kodda undir
höfðinu. Hár hennar var
greitt upp og flétturnar yfir
enninu voru skreyttar blóm-
um, sem ég færði henni. Hún
hafði augsýnilega háan hita
og átti erfitt með andardrátt.
Og hún hélt með sóttheitri
hendi í hönd mína, sem ég
rétti henni. Ég stóð við rúm
hennar.
„Ég verð að gera játningu
við yður, prestur, því í kvöld
er ég hrædd um að ég deyi,
sagði hún. Ég skrökvaði að
yður í morgun . . . Það var
ekki að tína blóm . . . Viljið
þér fyrirgefa mér, ef ég segi
yður, að ég ætlaði að fyrir-
fara mér?“
Ég féll á hné við rúmið og
hélt í hönd hennar, en hún
dró hana að sér og fór að
strjúka hár mitt, en ég grúfði
mig niður í lakið til að fela
tárin og bæla niður ekkann.
„Finnst yður þetta vera
mjög rangt?“ hélt hún áfram
blíðlega, þegar ég svaraði
engu.
„Vinur minn, vinur minn,
sagði hún, þér vitið að ég er
yður alltaf mikils virði. Þegar
ég kom aftur til yðar, þá varð
mér það strax ljóst, eða að
minnsta kosti, að ég var yður
það sem önnur átti að vera
og að það gerði hana svo ó-
hamingjusama. Það var glæp-
samlegt af mér, að ég skyldi
ekki sjá það fyrr, eða réttara
sagt, auðvitað vissi ég það
alltaf, að lofa yður að elska
mig samt sem áður. En þegar
ég allt í einu sá andlit henn-
ar, þetta vesalings dapra and-
lit þá gat ég ekki til þess
hugsað að þessi ógæfa væri
mér að kenna . . . Nei, nei,
verið ekki að ásaka yður, en
lofið mér að fara og gerið
hana aftur glaða.“
H ö n d hennar hætti að
strjúka hár mitt, og ég greip
hana og þrýsti henni að vör-
um mínum. En hún losaði sig
óþolinmóðlega og það greip
mig angist á ný.
„Það er ekki þetta, sem ég
vildi segja, nei, það er ekki
þetta, sem ég vildi segja yð-
ur“, endurtók hún og ég
sá h v e r n i g svitadroparnir
spruttu út á röku enninu. Svo
lokaði hún aftur augunum um
stund, eins og til að einbeita
hugsunum sínum, eða komast
aftur í sitt fyrra ástand að
vera blind. Og rödd hennar,
sem í fyrstu dró seiminn og
var sorgmædd, hækkaði og
hún opnaði aftur augun, tal-
aði hærra og varð síðan ofsa-
fengin:
„Þegar þér gáfuð mér sjón-
ina þá opnuðust augu mín
fyrir veröld, sem var fegurri
en mig hafði nokkumtíma
dreymt um, jú sannarlega, ég
gat ekki ímyndað mér, að
dagurinn væri svo bjartur,
loftið svo ljómandi og himin-
inn svo víðáttumikill. En ég
gat heldur ekki ímyndað mér,
að andlit mannanna væru svo
hrygg og óróleg, og þegar ég
kom heim til yðar, vitið þér
hvað ég tók fyrst eftir? . . . Ó,
ég get ekki að því gert, ég
verð að segja yður það: Það,
sem mér birtist fyrst, var yfir-
sjón okkar, synd okkar. Nei,
berið ekki á móti því. Munið
þér eftir orðum Krists. „Ef
þér væruð blindir væri ekki
um „synd“ að ræða hjá yður.“
En núna hefi ég sjónina . . .
Standið upp, prestur. Setjist
þarna hjá mér. Hlustið á mig
án þess að grípa fram í. Með-
an ég var í spítalanum las
ég, eða réttara sagt, lét lesa
fyrir mig vers úr Biblíunni,
sem mér voru áður ókunn,
og þér höfðuð aldrei lesið fyr-
ir mig. Ég minnist orða Páls
postula, sem ég endurtók fyr-
ir sjálfa mig í heilan dag: „Ég
lifði án laga einu sinni, en
þegar boðorðin komu, kom
syndin aftur og ég dó.“
Hún talað með miklum æs-
ingi og með mjög hárri röddu
og hrópaði næstum síðustu
orðin, svo mér leið illa yfir
að þetta gæti heyrst út úr
herberginu. Þá lokaði hún
augunum og endurtók með
hvíslandi röddu:
„— Syndin kom aftur — og
ég dó.“
Ég skalf og var lamaður af
hræðslu. Ég reyndi að láta
hana h u g s a um eitthvað
annað.
„Hver las þetta fyrir þig?
spurði ég.
' — Það var Jacques, sagði
hún og opnaði aftur augun og
horfði fast á mig. Vissuð þér,
að hann hefir skift um trú?“
Þetta var meira en ég gat
afborið. Ég ætlaði að grát-
biðja hana um að þagna, en
hún hélt þegar áfram:
„Vinur minn, ég verð að
særa yður mjög mikið, en
milli okkar má ekki vera nein
blekking. Þegar ég sá Jacques
skildi ég allt í einu, að það
voruð ekki þér, sem ég elsk-
aði, það var hann. Hann hafði
yðar andlit, ég á við, eins og
ég ímyndaði mér að yðar
væri . . . Ó! hversvegna létuð
þér mig neita honum? Ég
hefði getað gifst honum
— En Gertrude, þú getur
það ennþá, hrópaði ég í ör-
væntingu.
— Hann er genginn í þjón-
ustu kaþólsku kirkjunnar,
sagði hún ofsalega. Hún skalf
af ekka: „Ó! mig langaði svo
mikið til að skrifta fyrir hon-
um . . . , kveinkaði hún í eins-
konar hrifningu. Þér sjáið að
nú liggur ekkert fyrir mér
annað en að deyja. Ég er
þyrst. Viljið þér ekki vera svo
góður að kalla á einhvern. Ég
er að kafna. Lofið mér að vera
einni. Ég vonaði, að mér
mundi létta að fcala þannig við
yður. Þér verðið að kveðja
mig. Við verður að kveðjast.
Ég þoli ekki að sjá yður leng-
ur.“
Ég fór frá henni. Ég kallaði
á Mlle de la M . . . til þess
að hún væri hjá henni í stað-
inn fyrir mig. Hinn mikli æs-
ingur hennar kom mér til að
óttast hið versta og mér gat
ekki dulist það, að nærvera
mín gerði ástand hennar lak-
ara. Ég bað um, að mér yrði
gert aðvart, ef breyting yrði
til hins verra.
30. maí.
Því miður! Mér auðnaðist
ekki að sjá hana aftur á lífi.
Það var í morgun við sólar-
uppkomu að hún dó. Um nótt-
ina hafði hún verið með óráði
og mátturinn var alveg þrot-
inn. Jacques kom fáeinum
stundum eftir að öllu var lok-
ið. Það hafði verið síðasta ósk
Gertrude að biðja Mlle da la
M . . . að senda honum skeyti.
Hann ásakaði mig grimmilega
fyrir að hafa ekki sótt prest
meðan tími var til. En hvem-
ig gat ég gert það, þegar mér
var þá ókunnugt um, að þegar
Gertrude var í Lausanne, og
augsýnilega knúin áfram að
undirlagi hans, hafði hún af-
n e i t a ð mótmælendatrúnni.
Hann tilkynnti mér í sömu
andránni um sitt eigið aftur-
hvarf og hennar. Þannig yfir-
gáfu þau mig bæði í einu þess-
ar tvær verur. Ég hafði að-
skilið þau í lífinu, að því er
virtist, og þau höfðu bæði á-
kveðið að flýja frá mér og
sameinast í öðru lífi. En ég
tel mér trú um, að afturhvarf
Jacques stafi meira frá rök-
færslum hans heldur en ást.
„Faðir minn, sagði hann við
mig, Það sæmir ekki, að ég
ás'aki yður, en það er víti yð-
ar, sem hefir orðið mér ti
varnaðar.“
Eftir að Jacques var aftur
farinn kraup ég á hné við
hliðina á Amelie, og bað hana
að biðja fyrir mér, því ég
þarfnaðist hjálpar. Hún fór
einfaldlega með „Faðir
vor . . .“ en hún hafði langa
þögnin var þrungin övænt-
Ég hefði viljað gráta, en
ég fann að hjarta mitt var
þurrt eins og eyðimörk.
í Halifax er þéttskipuð
byggð lönguliðinna manna,
sem enn heldur velli gegn
hyggjuviti nútímans er gjam-
an vildi vígja reitinn tíðar-
anda tuttugustu aldarinnar.
Þetta er elzti grafreitur
mótmælenda í Kanada. Hann
rekur sögu sína aftur í miðja
átjándu öld. Það sarrnar leg-
steinn yfir konu leiði, sem á er
letrað, Mrs. Martha Parker,
dáin 28. maí, 1752, 24 ára göm-
ul. Garðurinn var eign St.
Paul kirkjunnar í Halifax, og
var hún fyrsta afkvæmi ensku
ríkiskirkjunnar í Kanada.
Þessi drottins ekra, eins og
reiturinn er iðulega nefndur
í safnaðar skýrslum, jaðrar
við gamla götu er nefnist
Spring Garden Road og ligg-
ur í halla í sjávarátt. Má vel
vera að þetta hafi verið einn
gestrisnasti garður dauðra er
sögur fara af, því hér bland-
ast hinum rétt trúuðu kaþ-
ólskir og aðrir af flestum
k v í s 1 u m kristinnar trúar,
einnig hvítir og blökkumenn,
en ekki rauðskinnar. Þeir
höfðu öðru þar að sinna en
svefnórum.
Fyrir fáum árum síðan stóð
hörð rimma um þessa forn-
helgu jarðspildu. Fannst
mörgum fremstu athafna-
mönnum borgarinnar mál
komið til að viðurkenna kröf-
ur daglegs lífs og heimta þetta
úrvals landrými mitt í verzl-
unarhverfi borgarinnar undir
bíla. Ófært, sögðu þeir, að láta
það liggja skattfrítt undir
dauðra manna beinum. Þó
lauk málinu svo að vélmenn-
ingar flokkurinn beið ósigur.
Borgarstjórn og fylkisstjóm í
Nova Scotia brugðust báðar
við og lögðu fé í að hressa
upp á-reitinn og halda honum
við. Var maður ráðinn til að
annast staðinn dag hvem frá
morgni til kvölds.
Þegar ég kom til Halifax
hafði þetta embætti öldungur
á níræðis aldri. Ég ympraði
á því við hann að þetta væri
erfið staða og hann hefði
mörgu að sinna. Hann mót-
mælti því, kvaðst vera gam-
all sjómaður sem ýmsu hefði
mætt um ævina og aldrei átt
rólegri daga en einmitt þessa
mánuði sem hann hefði hugs-
að um garðinn. „Ég er nú
heldur ekki a 1 v e g einn
hérna,“ sagði hann brosandi,
„eða stundum hefir mér fund-
ist svo.“ Aldrei sagðist hann
hafa óttast að völlurinn lenti
undir bíla. Skildist mér á
gamla manninum að hér
hvíldu leifar fólks sem hefði
átt sinn þátt í að leggja
grundvöll að tilveru kana-
dískrar þjóðar, og mundi það
naumast láta stela þessum
landskekli undan sér, eftir
meir en tveggja alda eignar-
rétt.
Berum orðum hvað hann
það jafn gott að hinir svo-
nefndu framfaramenn kæm-
ust ekki upp með allar sínar
kreddur. Sagði hann mér að
nú væri búið löglega að loka
fyrir strompa á mörgum hús-
um í Halifax, sem þó væru
ekki nema hundrað til tvö
hundruð ára gömul, víða væri
ekki lengur leift að leggja eld
á arin, og ylurinn yrði aldrei
samur ef hvergi glitti í glóð
né loga. Fann ég á gamla
manninum að hann hefði lið-
ið hjartakul við þessi ólög.
Hann sleit handfylli af ill-
gresi sem var rétt að stinga
upp hausum kringum hrör-
legan legstein. „Hvað finnst
þér um þetta?“ spurði hann
og benti á grafskriftina. Þar
stóð að steinninn hefði verið
reistur af James og Catherine
Bosom til minnis um „ástkær-
an son, sem aðeins var 22 ára
að aldri var viljandi myrtur
að morgni, 8. ágúst, 1839, af
Smith D. Clark.
Ekki vissi garnli maðurinn
deili á málinu, eða hvort
nokkrir aðrir en foreldrar
hins framliðna hefðu fundið
Clark sekan um morð, en
þeim tókst að meitla sinn
dóm í harðan stein, þótt nú
sé þetta orðin máttlaus hefnd-
arskrá, því atburðimir virð-
ast liðnir úr manna minnum,
og tími til kominn.
En mikilli gremju og beiskri
hefndarþrá hafa hinar skap-
ríku sálir á austurströnd Kan-
ada úthelt í grafskriftum yfir
látnum ástvinum. Var það
sýst fyrirhafnarlaust þegar
þess er gætt að hinar bitru
athugasemdir v o r u hand-
höggnar í stein. Oft eru stafir
felldir úr orðum, og verður
manni á að gruna að sá, sem
að verkinu stóð, hafi verið
farinn að þreytast og viljað
koma þessu af sem fyrst.
Stundum er þó svo, að komið
var alveg út á jaðar á stein-
inum og orðið komst alls ekki
fyrir nema skildir væru eftir
einn eða tveir stafir. Oft voru
harmur og bræði látin bitna
á læknastéttinni. Þetta stend-
ur á steini yfir leiðum þriggja
ættingja:
JANET GLEN
Dáin 17. des. 1826, 77 ára.
W. GLEN
Dó úr synanche trachealis
9. maí, 1827, ára.
A. R. GLEN
Dó úr synanche maligne
12. maí, 4% ára.
Var það drepsótt eða læknis
yfirsjón sem breitti þeirra
holdi í duft?
Eitt ungbarn fékk þessa
grafskrift:
Hér hvíla leifar hinnar
fögru Gertrude Augustin Per-
ron, 11 mánaða og 12 daga.
Hún varð fávizku og afbrýði
að bráð 13. ágúst, 1829.
Meira ber þó á einlægum
söknuði, kærleik, vina þeli og
bjargfastri trú, sjálfsagðri
sáluhjálp og uppvakning
Framhald á bls. 7.
þögn mil'li setninganna og
ingarfullum bænum okkar.