Lögberg-Heimskringla - 13.10.1977, Síða 4

4
LOGBERG-HEIMSKRINGLA, riMMTUDAGINN 13. OKTOBER 1977
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA
Published every Thursday by
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA PUBLISHING Co. Ltd.
67 st. Anne’s Road, Winnipeg, Manitoba R2M 2Y4 Canada
Telephonc 247-7798
GUEST EDITOR: Jón Asgeirsson
PRESIDENT: T. K. Arnason
SECRETARY: Emily Benjaminson
TREASURER: Gordon A. Gislason
ADV’T MANAGER: S. Aleck Thorarinson
Subscription $15.00 per year — PAYABLE IN ADVANCE
— Second class mailing registration number 1667 —
Printed by GARDAR PRINTING LIMITED, Winnipeg
SCANPRESENCE II
Á ÖÐRUM STAÐ í blaðinu í dag er sagt frá ráðstefnu, sem
haldin var í lok fyrri viku, þar sem fjallað var um fóik af
norrænum uppruna, sem búsett. er í Norður-Ameríku, og
félagsmál þessa fólks. Sá, sem þetta skrifar, átti þess kost
að fylgjast með ráðstefnu þessari að hluta, þótt, megintil-
gangurinn með veru hans hafi verið annar.
Það, sem fyrst. er venjulega spurt, um, þegar ráðstefn-
ur og þing eru haldin, er annars vegar, hver er tilgangur-
inn, og hins vegar hver er niðurstaðan. Um niðurstöðuna
veit ég ekki, því ég fór áður en ráðstefnunni lauk, en ég er
heldur ekki aiveg viss um að ég viti um tilganginn, mark-
miðið. Hvers vegna er haldin sérstök ráðstefna um tilvist
norðurlandamanna í Norður-Ameríku, og það tvisvar á fjór-
um árum? Og það meira að segja eftir að búið er að gefa út
250 blaðsíðna. bók um fyrri ráðstefnuna.
Eg ætla ekki að reyna að svara þessum spurningum, og
heldur ekki að gera því skóna, á hvern hátt slíkir fundir
þjóna tilgangi sínum, en aðeins að setja hér niður á blað
nokkur atriði í sambandi við þennan fund.
Þarna var meðal annars fjallað um blaðaútgáfu. Kom
þá í ljós, að gefinn er út mikill fjöldi blaða, flest vikublöð.
Útbreiðsla þeirra er æði mismunandi mikil, allt frá um eitt-
hundrað þúsund eintökum, niður i nokkur hundruð.
Það mun vera The Viking, sem Norðmenn gefa út, sem
kemur út i stærstu upplagi, um hundrað þúsund, eða rétt
innan við það. Norðmenn láta annars mikið að sér kveða,
og sýndist félagsmálastarf þeirra yfirleitt standa með mikl-
um blóma hvarvetna. Þeir eru reyndar mjög fjölmennir
víða í Norður-Ameríku, og virðist þeim hafa tekist vel að
halda á sínum málum, Sums staðar eru umsvif Norðmann-
anna mjög áberandi, eins og til dæmis þarna í Minneapolis,
þar sem “Sons of Norway” eiga stóra byggingu, þar sem
allt þeirra starf er unnið af fjölmennu starfsliði, og auk
þess leigja þeir svo út hluta húsnæðisins.
En það eru líka fleiri, sem hafa látið vel að sér kveða,
þótt fámennari séu, og mætti nefna mörg dæmi þvi til sönn-
unar. — Starfsemi hinna ýmsu félaga, svo ólík sem þau eru
takmarkast að langmestu leyti af fjármagni því, sem þau
hafa tii umráða. Nokkuð er mismunandi hvernig þau eru
fjármögnuð, en mestur hluti peninganna, sem félögin hafa
til umráða, virðist vera gjafafé. Styrkir frá opinberum að-
ilum.
Svo er einnig um blaðaútgáfuna, hún virðist yfirleitt
njóta styrkja, og , flestum tilvikum eru þeir forsenda fyrir
því, að viðkomandi blað haldi lífi. Þau virðast vera miklu
færri, sem eru sjálf fær um að halda sér á floti.
Því hefur áður verið haldið fram af hálfu undirritaðs,
að ég tel alveg nauðsynlegt, að það verði kannað til fulis,
hvort Lögberg-Heimskringla geti ekki fengið aðgang að
sjóðum opinberra aðila hér í Kanada.
Blaðaútgáfan er styrkt af íslenska ríkisvaldinu, og er
þvi eðlilegt, að kanadíska ríkið geri slíkt hið sama. Ekki
eingöngu vegna þess, að blaðið geti ekki haldið áfram göngu
Sinni án þess, áskrifendur blaðsins greiða áskriftargjöld sín,
og þeim fer einnig fjölgandi, og blaðið á auðvitað að vera
,þess virði, að fólk kaupi það ekki aðeins í góðgerðarskyni,
heldur vegna þess, að það vilji lesa það, sem stendur í því.
En með auknu fjármagni, — tilkomu styrks frá kanadíska
ríkinu, mætti bæta blaðið á margan hátt. Og það yrði þá
til þess að áskrifendum fjölgaði enn meira.
Kanadíska stjórnin hefur styrkt starfsemi margra fé-
laga mjög myndarlega, og stutt hvers kyns menningarstarf-
semi þjóðarbrota, sem hér eru. Sérstök áætlun var meira að
segja gerð um fjárveitingar til “multicuituraT’-verkefna, og
hafa mörg félög þegar notið þess.
, Islendingar hafa staðið að blaðaútgáfu i Vesturheimi i
heiia öld. Fyrr hefur nú verið slegið út á minna en hundrað
ára afmæli. já
Séro Broql Fri8r;ksson
SUMAR
IKLEY
FJÖLMARGIR hafa undan-
fa,rið ferðast um söguslóðir
fslendinga í Vesturheimi. —
Margt vekur athygli, undrun
og aðdáun á slíku ferðalagi.
f hundrað ár hafa íslending-
ar búið hér og borið fram til
sigurs íslenskan arf, sem orð
ið hefur sterkur þráður í
þjóðarvoðinni mikiu í þessu
stóra iandi.
f sumar höfum við hjónin
dvalið í Mikley með hluta af
fjölskyldu okkar. Lengi mun
um við gleðjast við minning-
una um þessa dvöl, eyjuna
fögru og vináttu fólksins,
sem hér býr. Tvíþættum til-
gangi gegnir þessi grein mín
í Lögberg-Heimskringlu. f
fyrsta lagi vænti ég þess, að
í henni megi finna nokkrar
upplýsingar um eyjuna, sögu
hennar og íbúa og öðru lagi
eru orð þessi kveðja okkar
og þökk til allra, sem gerðu
sumardvölina svo ánægju-
lega.
Mikley varð til af
umbrotum
ísa og vatna . . .
Mikley er við Winnipeg-
vatn. Þegar jökullinn lét und
an síga forðum skildi hann
eftir sig geysimikið vatna-
svæði. Það var nefnt Agas-
siz. Það mikla vatn skiptist
í þrjú vötn, Manitobavatn,
Winnipegvatn og Winnipeg-
osis. Það er mest þeirra og
fimmta stærsta vatn í Kan-
ada. Lengd þess frá suðri til
norðurs er um 450 km, en
breiddin misjöfn og mjóst er
vatnið um þrír km. — Hið
mikla vatn, Agassiz, frjóvg-
aði jarðveginn í suðurhluta
Manitoba með leðju og leir,
sem síðan varð undirstaðan
að gróðurlendi þess svæðis.
Mikley varð til af umbrot-
um ísa og vatna, en þau öfl
Fjölskrúðugt dýralíf
er ó Mikley . . .
öflunar. Á suðvesturhorni
eyjarinnar eru flóar og mik-
ið mýrlendi. Þangað sækja
elgdýr og dádýr og fuglalif
er fjölbreytt. Mikley er án-
ingarstaður mikils fjölda far
fugla, sem ár hvert, leggja
leið sína norður. Þar á með-
al eru fimmtán tegundir af
öndum og gæsum. Á þessu
flóasvæði má og finna ýms:
ar aðrar tegundir, t.d. peli-
kana, trönur, svoni, hegra
og skarfa. Mýrlendið hér er
talið mjög mikilvægt varp-
lendi fyrir sef-endur, Frank-
lin-mávinn, kríur og nætur-
hegrann, en þessir fuglar
eru allir að verða fremur
sjaldgæfir. Hér finnast og
ýmsar aðrar fuglategundir,
svo sem, ernir, ýmsir hauk-
ar, gullþrestir, orrafugl, sníp
ur, blesönd, ísfugl, lævirkjar,
músarindill og í morgunsár-
ið má stundum heyra hið
tregaþunga hljóð lómsins. —
Annað dýralíf á Mikley er
einnig fjölskrúðugt. Síðustu
rannsóknir hafa leitt í ljós,
að um það bil 230 elgdýr eru
hér og fer fjöldi þeirra vax-
andi við friðun þeirra. Dá-
dýr eru aftur á móti fremur
fá. Úlfar þeir, sem fara á ís
á milli Svörtueyjar (Black
Island) og Mikleyjar valda
hér nokkru um, en aðrar á-
slæður eru snjóþyngsli á
vetrum og um leið takmörk-
uð beit,.
Af öðrum spendýrum má
nefna t.d. hreysiketti, minka
þefdýr, greifingja, rauðrefi,
svart.birni, sléttuúlfa, íkorna
bifur, vatnsrottur og héra.
Þá eru hér litlir snákah og
froskar.
1 þessu sambandi má ekki
gleyma allri þeirri mergð
flugna, sem hrjá oft menn
og málleysingja, án þeess þó
að vera taldar beinlínis
hættulegar.
Þessi lýsing ætti að nægja
til að sýna, að Mikley er mik
ill griðarstaður gróðurs- og
dýraríkis og það veldur og
miklu um þá fegurð er hér
ríkir.
Islendingar voru ekki fyrst
ir til að leggja að landi við
strendur Mikleyjar. Frægur
Frakki, La Verendrye, kort-
lagði eyjuna árið 1837. —
Hann var loðvörukaupmað-
ur og fór um þessar slóðir
ásamt sonum sinum. Nafnið
Mikley (Big Island) varð til,
áður en íslendingar . komu
hingað. Indíánar höfðu hér
löngum áningarstað eg til
létu henni meira eftir af
fögru formi en frjósömum
eða djúpum jarðvegi. Víða
sést í kalksteininn, sem eyj-
an er gjörð úr og á norðaust
ur hluta henar ná kalksteins
klettarnir allt, að tíu metra
hæð.
Nyrst á Mikley er fögur
vik, — Mávahöfn, — og á
Grundartanga lýsir nú viti
þeim, er um eyjasundin fara.
Á miðri austurströndinni er
byggðin þéttust, en miðeyj-
an og suðurhluti hennar er
þakin skógi. Þar eru greni-
tré, ösp, fura, birki og nokkr
ar aðrar tegundir. Skógur-
inn gisnar á vesturströnd-
inni. Þar er víða graslendi
gott, er áður var nýtt. til hey