Alþýðublaðið - 09.11.1960, Page 2

ÆílCæOHHKSJC®
í 38Bt]ör«r. GIsll J. Astþórssen (áb.) og Benedlkt Gröndal. — Fulltraar rlt-
j 9tJ6mar: Sigvaldi Hjálmarsson og Indriði G. Þorsteinsson. — Fréttastjórl:
! MJðrgvin Guömundsson. — Símar: 14 900 — 14 902 — 14 903. Auglýsingasím.
j 14 900. — Aösetur: Aipýöuhúsið. — Prentsmiðja Alþýðublaðsins. HverfiS-
j |«ta 8—10. — Áskriftargjald: kr. 45,00 á mánuöi. í lausasílu kr. 3,00 eint.
‘ ÍStgafandl: AlþýöuHokkurina. — Framkvæmdastjóri: Sverrir Kjartansson
Forsetakosningarnar
TÆPLEGA 70 milljónir manna gengu í gær til
; atkvæða í Bandaríkjunum til að velja þjóð sinni
j forseta til næstu fjögurra eða jafnvel átta ára.
; Þegar þetta er skrifað, hafa engin úrslit borizt
og ekkert er vitað um örlög forsetaefnanna
tveggja. Hins vegar er það Ijóst, að hvor sem sigr
! ar, þá munu Bandaríkin fá ungan mann og þrótt
j mikinn til forustu, mann sem hefur heitið áfram
haldandi þróun landsmála í áttina til meira jafn
j réttis allra borgara, betri og jafnari lífskjara, full
j ikomnari félagslöggjöfar til öryggis gömlum og
sjúkum Hvor þeirra, sem sigrar, má vænta þrótt
! meiri þátttöku þessa lýðveldis í heimsmálum, ské
; leggari baráttu gegn útþenslu kommúnismans og
} meiri stuðnings við hinar nýfrjálsu fyrrverandi
! nýlendur,
:j Þessar kosningar voru stórfelld sýning á kost-
1 um — og einnig göllum — lýðræðisins. Ekki
{ íeyndi sér, að landshlutar, stéttir, hagsmunahóp
j ar vinnandi manna og fjármagnseigenda, einstakl
i ingamir sjálfir nutu fulls frelsis til að láta skoð-
q anir sínar í ljós og berjast fyrir þeim. Ekki leyndi
sér, að frambjóðendur urðu að ganga undir harða
\ prófraun og almenningur fékk tækifæri til að sjá
4 og dæma um, hvernig þeir stæðu sig.
| Það er eðli lýðræðisins, að það þykist ekki vera
j alfullkomið, eins og einræðisskipulag jafnan
4 verður að telja þegnunum trú um, að það sé. Lýð
1 ræðið viðurkennir galla sína og tryggir, að ein-
í mitt þeir séu rækilega afhjúpaðir, svo að unnt sé
j «ð bæta úr þeim. Þetta atriði er oft túlkað sem
j galli, þegar það er borið saman við einræði, þar
j ^em hægt er að gera hluti án þess að spyrja
i fólkið. En þetta er stærsti kostur lýðræðisins.
Vonandi verða þessar forsetakosningar í Banda
i ríkjunum til að auka skilning manna um heim
I allan á eðli og kostum lýðræðisins. Sérstaklega er
í þess að vænta, að hinar yngri þjóðir læri að meta
1 þetta skipulag og, þrói það með sér, onda þótt
4 það geti verið brokkgengt, meðan stjórnmála-
þroski er á lágu stigi.
Minningarorð:
Guðmundur Mapússon
skipstjóri
Fæddur 26. okt. 1879
Dáinn 29. okt. 1960.
I dag er til moldar borinn.
einn hinna eldri og virðulegu
skipstjóra, sem settu svip sinn
á þá stétt nærfellt í þriðjung
þessarar aldar.
Guðmundur heitinn var
fæddur 26. okt. 1879 í Hafnar-
firði. Aðeins 14 ára að aldri
byrjaði hann sinn sjómann-
sferil, sem varð nokkuð langur.
1904 varð hann skipstjóri á
skútu til ársins 1907, en þá byrj-
uðu hin vélknúnu skip starf-
semi sína, og eðlilega varð Guð-
mundur með þeim allra fyrstu,
sem tók við skipstjórn slíkra
skipa, stundaði hann skipstjórn
í aldarfjórðung á gufuskipum
og mótorskipum.
Sagt hefur mér verið, að svo
hafi Guðmundur verið eftir-
sóttur, að eitt sinn hafði hann
úr mörgum skipstjórnarstöðum
að velja.
Sá, sem þessar línur ritar, var
tvær vertíðir háseti með Guð-
mundi heitnum. Fyrri vertíðin
var á síldveiðum við Norður-
land og várð aflinn ágætur, —
vorum við með allra hæstu
skipum. Seinna árið 1931 var
ég enn háseti hans á bv. „Pap-
ey“ frá Hafnarfirði, einnig þá
varð aflinn metvertíð á svo
litlu skipi. Vertíð þessi var erf-
ið og umhleypingasöm, en eigi
að síður var flesta dagana ver-
ið að veiðum á Papey. Þá varð
mér fyrst Ijóst hve fádæma
góður stjórnandi á sjó Guð-
mundur var. Útsjón 0g fyrir-
hyggja, ljúfmennska og glað-
værð við skipverja var það, sem
mér fannst áberandi f fari
skipstjórans.
En eitt er þó ótalið af hans
beztu sjómannshæfileikum, það
var að sjá út veður. Var það |
með eindæmum. Hef ég oft I
hugsað um það síðan, hvernig
það mætti ske, að sjá út veður-
far, breytingar á veðri 0. s. frv.,
þegar aðrir, sem fylgdust líka
með veðurfarinu, sáu ekki
neinar breytingar í vændum.
Ég man aldrei til þessar tvær
vertíðir að honum skeikaði í
veðurfræði sinni. Ég get ekki
stillt mig um að segja frá einu
slíku atviki, sem ég hef áður
skráð í bókinni VÁ sævarslóðum
og landleiðum“, sem út kom
1956;
„Flestar veiðiferðirnar voru
hverr annarri líkar, þó man ég
eftir einstaka ferðum, sem voru
sérstæðar. Einu sinni eftir los-
fH a n n e s
á h o r n i n u
ýý Kast af litlu tilefni.
Prentvillur og mis-
þyrming á íslenzku
máli.
ýý Dagblöðin og hrafnarn
ir.
Mbl. sendi mér kveðju og týndi
upp nokkrar augsýnilegar prent-
villur úr pistli mínum. Það er
að seilast langt. Prentvillurnar
eru verstu óvinir okkar, sem fá
umst við blaðamennsku og það
verður að játa. að ekki eru þær
fæstar í Alþýðublaðinu, enda
hafa þær oft að morgni dags
gert mér gramt 1 geði.
TiM óskasf
í nokkrar Dodge Weapon og fólksbifreiðir er
verða sýndar í Rauðarárporti fimmtud. 10. þ.
m. kl. 1—3. — Tilboðin verða opnuð í skrif
stofu vorri kl. 5 sama dag.
Sölunefnd varnarliðseigna.
KOLLEGAR mínir hjá Morg-
unblaðinu hafa reiAst mér fyrir
að taka til birtingar bréf frá
Einari, þar sem hann minntist á
„málblóm“, „fiSur,fé“. Bréf Ein-
ars var skrifað af alveg sérstöku
tilefni, en ekki til þess að gagn-
rýna málið á blaðinu, almennt,
—• og hvað sem öðru líður, er
Einar mikill smekkmaður á ís-
lenzkt mál. En ástæðan fyrir
því að kollegar mínir reiddust
var sú, að Einar minntist á löngu
liðna tíð.
ÞETTA kast varð til þess, að
ÞAÐ VAR siður í gamla daga
hjá blöðunum að grípa hverja
prentvillu og gera veður út af.
Það var sama iðjan og hjá hröfn-
unum, sem kroppa augun hvor
úr öðrúm. Prentvillur eru sóða-
skapur og vinnusvik. Þær eru
þó ekki verstar, því að oftast
getur góðfús lesandi lesið í mál-
ið.
VERRA er þegar saíamiklir
íslenzkir talshættir eru misnot-
aðir og ákveðin orð, sem hafa
alveg sérstaka merkingu notuð
á rangan hátt. „Ég beið spölkorn
^ 1906 -rí, •Alj^étí0Fá«i^,/'
"•9*3
un afla í Hafnarfirði fórum við
af stað og héldum út í Miðnes-
sjó, en skipstjóri tekur þá á-
kvörðun, að breyta um stefnu
og fara austur í Grindavíkur-
sjó. Þegar við komum að
Reykjanesvita, segir Guðmund-
ur skipstjóri, að sér lítist svo-
leiðis á veður, að hvessa muni
af SA eða S og snýr til baka,
Leggjum við alla línuna á svo-
nefndum Hafnarleir útaf Höfn-
um og Stafnesi.
•Hrðum við hásetar mjög
undrandi, því veður útlit virt-
ist okkur mjög gott; logn var og
varla sást ský á lofti. Svo vau
og talin meiri fiskivon í Mið-
nessjó og í Grindavíkursjó, en
mikíu minni á Hafnarleir.
Þegar lín'án hafði öll verið
lögð þarna eftir kúnstarinnar
reglum, var gengið til náða. —.
Voru aðeins tveir menn á vakt,
1. vélstjóri Jón heitinn Odds-
son, sem gætti vélarinnar og ég,
sem gæta skyldi þess að halda
skipinu sem næst Ijósbaujunni,
en það er vani að láta ljós á þá
bauju, sem er við enda línu.
Þegar leið fram yfir- mið-
nætti fór að hvessa og kl. 5 að
morgni var komið stórviðri,
en kl. 7, þegar ég vakti mann-
skapinn, var skollið á rokveð-
ur af suðri eða suðaustri. Var
þá strax byrjað að draga, en
sökum þess hve grunnendi lín-
unnar var nærri landi, varð að
hafa sérstaka varúð sökum þess
að grunnbrot var þarna í
kringum okkur. ‘Var nú línan
öll dregin 0g var afli góður, en
þeir bátar, sem lögðu þá línu
fyrir sunnan Reykjanes og út í
miðnessjó urðu fyrir talsverðu
lóðatapi“.
Þessi litla frásaga lýsir bezt
hve alveg sérstaklega Guð-
mundur var veðurglöggur, svo
með eindæmum var. En ég gæti
sagt margar fleiri þessu líkar.
Þá voru ekki útvarpsveður-
fregnir að styðjast við. Það má
Framhald á 10. síðu,
eftir manni“, stóð fyrir nokkru
í blaði. „Berklarnir eru ekki
framar neitt feimnismál“, sagðj
annar og sá þriðji skrifaði: „Það
er svo sem ekki búið að drekka
vatnið þó að búið sé að hella
því í könnuna“. — Þetta kalla
ég að misnota íslenzkumál og
slæva smekk þjóðarinnar fyrir
því.
ÞAÐ færist mjög I vöxt, að
örðið feimnismál sé notað í al-
rangri merkingu. Eins er það nú
algengt að sjá á prenti, að ein-
hver maður hafi „gengið erinda“
annars manns, svo aðeins tvennt
sé nefnt. Slík málspilling er
hættulegri en prentvillurnar, þó
að slæmar séu. — Það er furðu-
legt fyrirbæri, að því erfiðara
og flóknara, sem íslenzkunám
er gert í skólum, því lélegri ís-
lenzku skrifar unga fólkið, sern
kemur sprenglært úr þeim.
ÞETTA nægir í dag um ís-
lenzkt mál. Það er ekki ástæða
fyrir blöðin að haga sér eins og
hrafnarnir, sem lcroppa augune
hvor úr öðrum. Það skal fúslega
játað, að það er nauðsynlegt fyr-
ir Alþýöublaðið —- eins og önn-
ur blöð, að leggja meiri áherzlu
en gert hefur verið á betri próf-
arkalestur.
Hannes á horninu.