Alþýðublaðið - 23.11.1960, Blaðsíða 4

5 VARLA er nokkurt hinna
’ nýfrjálsu rikja í Afríku jafn
i óhamingjusamt og Kongó, eða
i réttara sagt hinir dökku íbú-
ar þessa mikla landflæmis í
Mið-Afríku. Ástæðurnar fyrir
hinu ægilega ástandi þar eru
fyrst og fremst þær. að Belg-
íumenn, sein þar fóru með
völd í hér um bil heila öld,
sinntu alls ekki því verkefni.
að búa landsmenn undir að
taka völdin í sínar hendur. —
Þjóðin var jafn ólæs og óskrif
ándi þótt einstaka trúboðar
reyndu að bæta úr ófrenidar-
ástandinu á menntuna: svið-
inu, hvítir menn fóru einir
með ÖIl störf í þágu rikisins og
nýiendustjórnarinnar, aðeins
nokkrir tugiv innfæddra fer.gu
tækiæfri til að stunda nám í
skólum í Belgíu og öll fag-
vinna í hinum auðugu námum
landsins var í höndum hvítra
manna.
Stjórnin eða stjórnleysið,
sem ríkt hefur í Kongó síðan
landið hlaut sjálfstæði 1. júlí
í sumar, — er bein afieiðing
, rangrar nýlendustefnu Beig-
íumanna og óheppilegrar fram
kvæmdar á sameiningu þessa
mikla svæðis í eitt ríki, með
miðstjórn í LeopoldviIIe. Eft-
ir að kosningar höfðu fai'ið
fram myndaði Lumumba rík-
isstjórn og með samstarfi hans
og Kasavubu, er kjörinn var
forseti, myndaðist möguleiki á
’því, að koma á laggirnar all-
sterkri miðstjórn á landinu.
Lumumba var eini stjórnmála
maðurinn, sem fékk nokkurt
fylgi í öllum héruðum lands-<
ins og Kasavubu er leiðtogi
öflugasta ættbálks landsins.
En brátt bar á því, að ein-
ing landsins var svo lítil scm
verða mfátti, Tsjombe, forsast-
isráðherra í Katangahéraði, —
námuauðugasta héraði lands-
ins sagði sig úr lögum við al-
ríkið og hefur farið sínu fram
síðan hvað, sem miðstjórnin í
Leopoldville 'hefur sagt. Sam-
einuðu þjóðirnar voru kallað-
ar á vettvang til þess að halda
uppi lögum cg reglu í landinu
-og vernda helztu stjórnmála-
menn landsins fyrir lödum sín
nm. Loks var svo komið, að
þrjár ríkisstjórnir voru í land-
inu, — og eru enn. Þrjár send:
nefndir eru hjá Sameinuði:
þjóðunumj og enginn veitt
’hver hefur völdin og trúlegast
-er að enginn hafi þau.
Þegar deilur Lumumba og
Kasavubu reyndust óleysan-
legar kom ungur maður fram
á sjónarsviðið, Mobutu, og tók
völdin í sínar hendur í skjóii
hersins. Tilgangur hans var að
fkoma á stöðugu stjórnarfari og
binda endi á stjórnleysið eftir
að Kasavubu og Lumumba
höfðu sett hvom annan frá
störfum og hinn síðarnaíndi
lokaður í húsi sínu. verndaður
af hermönnum Sameinuðu
þjóðanna.
Mobutu hefur mistekizt það,
sem hann ætlaði sér. Hann sit-
ur í Leopoldville en hefur
mjög takmörkuð völd. Hann
virðist aðeins hafa aukið á
óreiðuna frekar en hitt.
LUMUMBA
Það, sem mestu máli skiptir
í Kongó er að koma á löglegri
ríkisstjórn, sem raunveru-
lega getur fárið með völdin.
Það sýnist ekki fært eins og
Eyrst ekki er mögulegt að
kalla þingið sarnan verða Sam
einuðu þjóðirnar eitthvað að
gera.
í bréfi, sem Hammarskjöld
sendi Tsjomhe, ráðherra í Kat-
anga nýlega, kemur skýrt
fram, að það eru þrjú atriði,
sem framkvæmdastjóri Sam-
einuðu þjóðanna telur grund-
vallandi fyrir lausn Kongódeil
unnar.
1. Ríkisstjórnarv*andamálið í
Leopoldville.
2. Belgiskir herforingjar og
tæknifræðingar.
3. Samband Kongó og Kat-
anga.
Það er eftirtektarvert, að
Hammiarskjöld telur fyrsta atr
iðið, lausn stjómarvandamáls-
ins, háð tveim síðartöldu atr-
iðunum. Hann telur að belgísk
ir hermenri og tækifræðingar
verði að hvei'fa úr landinu
MOBUTU
Mobutu, sem að áliti Dayals
er í nánu sambandi við belg-
íska sérfræðinga, sem snúið
hafa aftur til Kongó. Vegna
áhrifa sinna á hinum óreyndu
•stjórnendur í Kongó, hafa
Belgíumenn lagt marga steina
í götu Sameinuðu þjóðanna.
er, að kalla þingið saman, en
samkvæmt stjórnarskránni
hefur það úrslitavaldið. Sagt
er, að Lumumba muni varla fá
meirihluta í þinginu ef stuðn-
ingsmönnum hans í Leopold-
ville er varað að hafa áhrif á
þingmenn, Þann stuðning,
sem hann í sumar hlaut á þing
inu þakka menn einkum því,
hve utanaðkomandi áhrif voru
honum í vil.
eða starfa á vegum Sameinuðu
þjóðanna og Katanga verði að
sameinast Kongó. Lausn þess-
ara atriða auðveldar mjög
lusn hins fyrsta atriðis.
Þetta mat á ástandinu kem-
ur einnig fram í skýrslu frá
Dayal. fulltrúa Hammar-
skjölds í Kongó, er hann sendi
Sameinuðu þjóðunum fyrir
skömmu. Inntakið í þeirri
skýrslu er hörð gagnrýni á
Nu er Kasav'ubu forseti kom-
inn til New York á
Allsherjarþingið og reyn-
ir að fá sig viðurkennd-
an réttan fuiltrúa lands síns
þar. Þau ríki, semstyðja Lum-
umba beita sér gegn forsetan-
um.enda þótt hann sé kannski
öflugasti maðurinn í Kongó
þegár allt kemur til aUs.
■Annað vandamál, sem Sam-
einuðu þjóðirnar eiga við að

Hin eina löglega stjórn Kongó.
23. r.óv. 1960 — Alþýðublaðið
stríða í Kongó er í sambandi
við sáttanefnd, sem þangað á
að senda. í þeirri nefnd eru
ýmis Afríku- og Asíuríki, en
meðal þeirra ríkja er mikij ó-
eining umi hvernig fara eiga að
því að sætta Kasavubu og Lu-
mumba.
Atburðirnir í sumar og
haust hafa greiniiega leitt i
ljós, að í Kongó er enginn að-
ili nógu sterkur til þess að ná
yfirtökunum í valdabarátt-
unni, Hinir og aðrir hafa náð
völdunum í Leopoldville, en
síðan ekki söguna meir. Eng-
inn getur ráðið við að stjórna
hinu mikla ríki eða skipu-
leggja nýtingu hinna gífur-
legu náttúruauðævi þess, —
Þetta vandamál var leyst að
nokkru með samvinnu Kasa-
vubu og Lumfumba, en af ýms-
um ástæðum fór það samstarf
út um þúfur er stórveldin, og
þá fyrst og fremst Rússar fóru
að seilast til áhrifa í landinu,
Það er augljóst mál, að Kongó
verður ekki stjórnað nema'
með samvinnu margra aðila
frá sem flestum ihéruðum
landsins og það er erfitt að
hugsa sér slíkt samstarf áji
þess að Lumumba taki þátt í
því. En er hugsanlegt að Lum
umba geti starfað í slíkri sam-
vinnustjórn. Hik hans og tæki
færissinnuð stefna hljóta að
vekja miklar efasemdir. Hann
var reiðubúinn að leita t!l
hvers, sem var bara fyrir völd-
in, og varla bafa atburðir und
anfarinna vikna gert hann
samvinnuþýðari,
Hann bar
hana inn i
bæinn
,,HANN bar hana inn í bæ-
inn“ heitir nýútkomin sn?á-
sagnabók eftir Guðmund Jóns-
son, Áður út komin eftir sama
höfund er bókin „Heyrt og séð
erlendis“. 'Sógurnar í hinni
nýju bók eru þessar: — Sjö
hundruð og þrettán, Margur á
sín lengi að bíða, Undarlegir
eru vegir ástarinnar, Hann
varð ekkj skáld, Þegar klukk-
an sló tólf, Ástin fyrirgefur
allt, Það skeður margt fyrir
jólin, Hann bar hana inn í bæ-
inn, Það geíur verið svo dá-
samlegt að fá botnlangabólgu,
Þegar karlmenn elska.
Bókin er 139 blaðsíður, —•
prentuð í Prentsmiðjunni
Leiftri.
P. V. G. Kolka, fyrrv. hér-
aðslæknir á Blönduósi, skrifar
formála fyrir bókinni og kynn
ir höfundinn. Hann er skag-
firðingur að ætt, fór ungur til
Danmerkur til garðyrkjunáms
og dvaldist í 28 ár í Danm.
Eftir heimkomuna hefu.r hann
beitt sér fyrir gi'óðursetningu
minningarlunda, — m. a.
Hjálmarslunds í Bólu, og El-
ínargarðs við Kvennaskólann
á Blönduósi, svo og minning-
arlund Jóns biskups Arason-
ar að Munkaþverá í Eyjafirði,