Alþýðublaðið - 12.01.1961, Blaðsíða 13

Kári Guömundsson, mjólkureftirlitsmaður:
flokk!
REYNT ER MEÐ samvinnu til þeirra frá framleiðendum. erum að framleiða. Nú er það
við heilbrigðisstarfsmenn — Þess ber sérstaklega að ekki eins erfitt viðfangs og
landsins, mjólkurbústjórana gæta, að gölluð mjólk ibland- ætla mætti. Ráðstafanir 1 þá
og mjólkurframleiðendur að ist ekki góðri og ógallaðri átt eru aðallega venns konar:
minnka magn 2., 3. og 4. fl. mjólk. Einn lítri af gállaðri 1. að varna gerlum að kom-
mjólkur. — Með áframhald- mjólk, spillir stóru keri af ast í mjólkina,
andi samvinnu við þessa að- góðri mjólk. Það er vegna 2. að stöðva vöxt og við-
ila þarf að koma í veg fyrir, þessa, að rannsaka vérður gang þeirra gerla, sem hafa
að 2., 3. og 4. fl. mjólk verði vandlega hvern mjólkurbrúsa, komizt í hana.
famleidd .Méð hliðsjón af því, sem berst til mjólkurbúanna,
sem gerzt hefur síðustu árin og rannsaka innihaldið. Er hrftvt sttt
• í mjólkurmálum hér á landi, því vert að athuga þá nokkru * iíkukmui
og með tilliti til þess, að sum- nánar, þ.e.a.s. hvað það er, Fyrra meginatriðið, að
ir bændur hafa árum sam- setíi liggur til grundvallar, er varna gerlum að komast x
an framleitt 1. flokks mjólk ræðir um gæði mjólkur og mjólkina, er í því fólgið að
við frumstæð skilyrði, má vöruvöndun \)iðhafa fullkomið hreinlæti
vænta þess, að bráðlega verði Þegar á fyrsta stigi slíkra við mjaltir, meðferð mjólkur
mestur hluti þeirrar mjólkur, athugana rekumst við á bakt- og mjólkuríláta. Þess vegna
sem mjólkurbúin taka við, í eríur, oft kallaðar gerlar. Yerð er bezta vopnið gegn gerlum
1. flokki. ur sú reyndin á, að þeir eiga fullkomið hreinlæti.
Svo unnt sé að útrýma 2., ekki lítinn þátt í þeim erfið- Gerlar eru svo örsmáir, að
3. og 4. flokks mjólk, verður leikum, sem á vegi verða. þeir geta vel komið sér fyrir
fyrst og fremst að hafa í huga Eins og alkunnugt er valda á nokkrum rykkornum, hári,
eftirfarandi höfuðatriði: bakteríur (gerlar) sjúkdómuTi heyi, húsaskúmi og kónguló-
1. Að ganga úr skugga um, og aðrar eru banvænar. Sumar arvefjum sem og í hinum ólík-
að kýrnar séu heilbrigðar. tegundir gerla gerbreyta legustu krókum og kimum. Er
2. Að vanda þvottinn á bragði mjólkur. Þéin 'gera því bezt að sópa þessu rusli
mjólkurílátunum. mjólkina súra, beizha eða 'beint út úr f jósinu, en þó ekki
3. Að kæla mjólkina vel, þeg- maltkennda. Þeir geta breytt fyrir mjaltir, því að ekkert
ar eftir mjaltir. mjólkinni svo mjög, að allir, á betur við gerla en að fá
Það er því ekki úr vegi að sem neyta hennar, fái illt í tækifæri til þess að svífa á
drepa nánar á þessi höfuð- maga. En þar sem ógerlegt er rykkorni beint ofan í spen-
atriði við mjólkurframleiðslu. að skilja góðu gerlana frá hin volga mjólkurfötu.
Nokkur þekking á mjóllc er um, sem verri eru, verður ékki Fyrsta skrefið til þess að
ómissandi öllum þeim, er öðru til að dreifa en losna við sigrast á gerlum, er að halda
mjólk framleiða eða með hana alla þá gerla, sem eiga ekki fjósunum hreinum að stað-
fara á einn éða annan hátt. heima í mjólkinni. aldri. Þau skulu vera björt
Einkum er undirstöðuþekk- Venjulegar plöntur þróast og vel loftræst. Nauðsynlegt
ing í meðferð mjólkur nauð- og gróa í sólskini og hreinu er að kalka eða mála þau einu
synleg mjólkurfarmleiðendum lofti, en gerlum líður bezt í sinni á ári. Áríðandi er, að
og starfsíólki þeirra, svo og dimmu, röku og hlýju um- básar og flórar séu vatnsheld-
staTfsfólki í mjólkurbúum og hverfi. Margir þeirra þróazt ir. Varast ber að hafa salerni
mjólkurbúðum. bezt í mjólk, einkum volgri eða kamar í beinu sambandi
Matvara, hvaða nafni sem mjólk, Eins og nxjólk kemst við fjósið. Safnþróm, mykju-
hún nefnist, verður að vera næst því að vera hin fullkomn húsum og votheysgryfjum
falleg, hrein, vel lyktandi ög asta fæða handa mannlegum skal vera þannig fyrir komið,
bragðgóð. Hun verður — með verum, er hún einnig Mn á- að ekki berizt þaðan óþefur
öðrum orðum — að falla kaup kjósanlegasta fæða flestum inn í fjósið.
endum í geð. Hún verður að tegundum gerla. Ekki e'r neinn Áríðandi er að bursta og
vera góð vara, úrvalsvara. gerill fyrr kominn í mjólk en þrífa kýrnar vel fyrir mjaltir,
Vöruvöndun er það atriði, hann tekur að auka kyn sitt, og gæta ber sérstaklega, að
sem mestu varðar í allri fram- og æxlunin er mjög hröð. ekki berizt í mjólkina ryk eða
leiðslu. Þrásinnis hefur kom- ■Gerlar æxlast við beina önnur óhreinindi, meðan á
ið í ljós — bæði hér og er- skiptingu einstaklinganna. mjöltunum stendur. Öll fjósa-
lendis — að sala hefui- aukizt Þeir smáþynnast um miðju, verk skulu af hendi leyst eigi
stórum, hvenær sem vörugæð- unz þeir skiptazt í tvo hluta, . síðar en stundarfjórðungi fyr-
in hafa aukizt. Má með réttu sem hvor um sig verður ný ir mjaltir.
segja, að sala eykst í réttu hlut fruma. í volgri mjólk tekur Mjaltafólk skal vera yzt
falli við vörugæðin. Þetta á þessi skipting oft ekki nema klæða í hreinum slopp og bert
ekki sízt við um mjólk og 2€—30 mín. Eftir hálftíma eru upp að olnboga. Einnig skal
mjólkurafurðir. Og ekki má hóparnir orðnir tveir, eftir það hafa höfuðfat. Fatnað
gleyma því, að vöruvöndun klukkutíma fjórir, einn og þennan skal ekki nota nema
verður enn veigameiri þáttur hálfan tíma átta, og eftir tvo við mjaltir. Ekki skal geyma
framleiðslunnar, þegar offram tíma 16 o. s. frv. Á fimmtán föt þessi í fjósinu. Mjaltafólk
leiðsla á sér stað. klukkutímum mundi þessi skal þvo sér vandlega um
Ef framleiða á góða vöru, hópur hafa eignast „börn og hendur, áður en mjaltir hefj-
verður að vanda til hráefnis í - barnabörn", svo að mörgum ast, og eftir þörfum, meðan á
upphafi. Til þess að fá úrvals- milljónum skiptir, og enn mjöltum stendur.
mjólkurafurðir verður mjólk- mundi fjölgunin í bezta gengi. Fyrstu boga fbunur) úr spen
in, setn nota á til vinnslu, að Þar sem gæði mjólkur eru um skal hvorki mjólka sam-
vera 1. flokks vara. Þar kernur svo nátegnd gerlagróðri, vakn an við sölúmjólkina né niður
til kasta mjólkurframleið- ar sjálfkrafa sú spurning, á básinn og skal ekki heldur
enda. Því aðeins geta mjólk- hvemig við megum sigrast á nota þá til að væta hendur
urbúin framleitt úrvalsmjólk honum ,áður en hann verður eða spena, því að í fyrstu
og mjólkurafurðir, að mjólkin ofan á í viðskiptum við okkur mjólkinni, sem úr spenunum
sé með ágætum, er hún berst og þær mjólkurvörur, sem við kemur, er oft mikið af gerl-
um. Nota skal sérílát undir
mjólk þessa.
Varast ber að hella saman
volgri og kaldri mjólk, Við
það spillist hún.
Varast ber að geyma mjólk
eða mj.ólkurílát í fjósi eða á
hlöðum úti. Vandlega verður
að gæta þess að geyma ekki
mjólk eða mjólkurílát þar sem
hundar, kettir eða önnur hús-
dýr ná til þeirra. Ennfremur
er áríðandi að eyða flugum og
öðrum skordýrum úr fjósi og
mjólkurklefa, því að þau geta
borið gerla og sýkla í mjólk-
ina, svo og rottúm og músum
eftir föngum.
Áríðandi er mjög, að mjalta
stóllinn sé hreinn, því að hand
snerting við hann er tíð, þegar
á mjöltum stendur.
Aldrei skal hafa hænsni í
fjósum né aðra alifugla — og
ekki skal hafa þar svín.
Varast ber að hella saman
við sölumjólk mjólk úr kúm
fyrstu 5 daga eftir burð.
Varast ber að hella saman
við sölumjólk mjólk úr kúm,
sem eru að verða geldar og
eiga það skammt til burðar,
að mjólkin hefur fengið ann-
arlegt bragð, enda mjólki þær
minna en 1 lítra á dag.
Varast ber að hella saman
við sölumjólk mjólk úr kúm,
sem eru haldnar eða grunaðar
um að vera haldnar sjúkdóm-
um, er spillt geta mjólkinni,
svo sem júgurbólgu.
Ljóst er, að engin leið er að
útrýma lélegri mjólk, meðan
júgurbólga reynist eins mikil
í kúm og raun ber vitni. Er
því áríðandi aðhefja sem fyrst
allsherjarherferð gegn smit-
andi júgurbólgu í kúm um
land allt. í þessari herferð þarf
að skoða hverja kú í öllum
f jósum landsins og lækna þær
er reynast veikar. Þeim kúm,
sem eru með ólæknandi sjúk
dóma eða geta talizt hættu-
legir smitberar, verður tafar-
laust að farga. Áríðandi er
þegar að lokinni kúaskoðun
að sótthreinsa fjósin og öll
þau áhöld, sem þar eru not-
uð. ÍSérstaklega verður að
sótthreinsa vel mjaltavéljar,
ef þær eru notaðar.
Nokkuð ber á því, að mjólk-
urframleiðendur dæli sjálfir í
mjólkurkýr penicillíni við júg
urbólgu eða öðrum skyldum
lyfjum. Sú ráðstöfun verður
að teljast varhugaverð, því að
stundum er það gert í óhófi
Afleiðingin getur orðið sú, að
kýrnar verði ónæmar fyrir lyf
inu, þegar mest ríður á. Of-
notkun þessa lyfs og skyldra
,lyfja er mjög varhugaverð,
enda ættu mjólkurframleið-
endur ekki að nota þau nema
í samráði við dýralækna eða
aðra kunnáttumenn. Þó er
æskilegast að láta dýralækna
annast slíkar lækningar sem
og aðrar dýralækningar.
Varast ber að hella saman
við sölumjólk mjólk úr þeim
kúm, sem fengið hafa lyf, er
borizt geta í mjólkina, svo sem
júgurbólgulyf. Mjólk úr kúm
fyrstu 3 sólarhringa eftir notk
un slíkra lyfja má alls ekki
blanda saman við sölumjólk.
Nauðsynlegt er að sótt-
hreinsa fjósið öðru hverju og
alltaf eftir sjúkdóma. Bezt er
að láta sótthreinsunarefnið í
dælu og úða síðan allt f jósið,
loft, veggi, bása, flór og golf.
Mikilvæg ráðstöfun til þess
að varna gerlum að komast
í mjólkina er að klippa júgur,
kvið og læri. Bezt er að gera
það strax, þegar kýmar eru
teknar inn í hús að haustlagi.
Löng hár vilja kleprast mykju
og öðrum óhreinindmn og
gera miklu erfiðara fyrir um
að halda kúnum hreimrm.
Rannsóknarstofa ein erlend
is hefur koimizt að þeirri nið-
urstöðu, að svo sem ein fing-
urbjörg af mykjuskán þeirri,
sem sezt á lærin á illa þrrfnum
kúm, innihaldi um 4.000 millj-
ónir gerla.
Fötur með mjóu opi hjálpa
til að koma í veg fyrir, að ó-
hreinindi falli í mjólkina.
Heilbrygðissamþykktir sumra
borga krefjast þess, að ekki
séu notaðar nema slíkar föt-
ur við handmjöltun.
Þótt notaðar séu mjaltavél-
ar, er engu að síður nauðsyn-
legt að þrífa kýrnar, því að
mjaltavélin vinnur eins og
ryksuga. Hún sogar allt ryk,
sem fyrir er, og önnur óhrein-
indi
Mikilvægt atriði er það að
þvo spena og júgrið og i kring
um það, rétt áður en mjólkað
er. Þessi ráðstöfun kemur
ekki einungis að haldi gagn-
vart gerlum, heldur er hún
beinn tímasparnaður við
mjaltir. Vitað er, að ekkert
örvar kýr eins mikið til þess
að selja og ef júgrið er þvegið
úr volgu vatni. Ágætt er að
láta f vatnið lítið eitt af gerla
eyðandi lyfi.
Víðast hvar er mjólkin síuð
á framleiðslustað til þess að
skilja úr strá og önnur sýni-
leg óhreinindi, en gerlar eru
svo smáir, að þeir fara gegnum
hvaða mjólkursíu sem er. Höf
um því ávallt í huga, að ó-
gæfan er vís, um leið og ó-
hreinindi komast í mjólkina.
Þótt unnt sé að sía frá hin
grófgerðari óhreinindi, þá
verður það þó ekki gert, fyrr
en nokkuð af þeim hefur
leysts upp og blandast mjólk-
inni. Það er of seint að byrgja
brnnninn, þegar barnið hefur
dottið ofan I bann.
Sprungur og rifin sam-
skeyti í mjólkurfötum, mjólk-
urbrúsum, síum og öðrum
mjólkurflátum eru ákjósan-
legar vistarverur hvers konar
gerlum. Þar una þeir hag sín-
um, aukast og margfaldast,
af því að ekki er hægt að ná
til þeirra.
Sinkhúðuð ílát skal aldrei
nota, t.d. venjulegar vatns-
fötur, því að sink leysist upp
í mjólk og myndar í henni
sölt, sem eru skaðleg heilsu
manna. Ennfremur er erfitt
mjög að þrífa slík ílát, því að
yfirborð þeirra er svo óslétt.
Sömuleiðis skal aldrei nota
Frambald á 12. síðu.
Alþýðublaðið — 12. jan. 1961