Austurland - 01.08.1907, Blaðsíða 2

Konungskoman.
(Eptir símaskeytum).
—o—
Að morgni þess 30. f. m. kom Hans Hátign konungur vor Friðrík
VIII. til Reykjavíkur, sem búist var við. Sté hann á land kl. 9 f. h. og tók
bæjarstjórnin móti honum. Bærinn var allur skreyttur flöggum. Heiðurs-
bogi alsettur blómsveiguni og með þrem kórónum yfir hafði verið reistur
fyrir ofan landgöngubrúna. Konungurinn gekk upp að menntaskólanum
og heilsaði mannfjöldanum, er lét í Ijós fögnuð sinn með hurrahrópum.
Ríkisþingsmennirnir komu í land kl. 10.— Kl. 2 um daginn var fagnaðar-
móttaka að þinghúsinu. Sungið kantate eptir Porstein Oíslason undir lagi
Sveinbjarnar Sveinbjarnarsonar. Ráðherra Hafstein hélt ræðu fyrir kon-
ungi og gestunum og mæltist ágætlega. Konungur talaði fyrir minni
íslands á þinghússvölunum. Mannfjöldinn svaraði með dynjandi húrra-
hrópum. Landsveizlan byrjaði um miðaptan; um 250 manns tóku þátt
í henni. Konungurinnn hélt þar ræðu fyrir íslandi; sagði það vilja sinn
að íslendingar væru frjáls þjóð, en í ríkiseining, sem væri samrímanlegt.
3 1. j ú I í. Konungurinn og þingmennirnir skoða bæinn og ná-
grennið. Veizla hjá ráðherra Hafstein fyrir konungi, ráðaneytisforsetanum
og fáum fleiri. Sameiginleg veizla var meðal þingmanna.
1. ágúst. Kl. 9. Lagt af stað til Þingvalla og Geysis. Mesti
mannfjöldi. Konungurinn fer ríðandi.
Millilandanefnd skipaði konungur í gær, 13 danska þingmenn
og 7 íslenska. Skipunin undirrituð af Christensen og Hafstein.
arði af sauðfjáreign framvegis.
Hins vegar verður að tryggja land-
búnaðinn sem bezt. Hann á að vera
og getur verið tryggasti og fastasti
atvinnuvegurinn á landi voru. Hann
er öflugasta stoðin undir velmegun og
efnalegu sjálfstæði þjóðar vorrar, og sú
stoð verður að standa og hana þarf
að tryggja, þótt margar aðrar bili eða
bresti. Héraðsstjórnirnar verða því að
vera á verði í haust til þess að tryggja
skynsamlegan ásetning í sveitum, og hafa
útvegi til að sjá sveitabændum far-
borða, ef harðan vetur ber að höndum,
því nú er á fáa fyrningamenn að
treysta.
«Austurland» leyfir sér að bera þá
tillögu undir alla þá landbændur, sem
annt er um hag nágranna sinna og
sveitar, hvort ekki muni nauðsynlegt
að hver hreppur hafi í tíma útvegun
á nokkru af kraftfóðri frá útlöndum,
sem hann gæti gripið til ef vetur yrði
harður og ásetningur eigi því betri.
Að vísu hefði slíkt nokkurn kostnað í
för með sér, en allt er betra en stofna
búfé' sínu í voða. (Ritað 22. júlí.)
Af alþingi.
—o—
Þingið var sett 1. júlí eins og lög
standa til. Forsetar og skrifarar voru
hinir sömu og á síðasta þingi.
í fjárlaganefnd neðri deildar hafa
verið kosnir: Tr. Gunnarsson, Jón í
Múla, Skúli Thoroddsen, Eggert Páls-
son, S. Stefánsson (Skf.), Þórh. Bjarn-
arson og Árni Jónsson.
Þegar ráðherrann lagði fram fjárlög-
in 2. júlí, skýrði hann í langri ræðu
allítarlega frá hinu fjárhagslega ástandi
iandsins. Kom þá fram það, sem al-
menningi var ekki kunnugt um áður,
að viðlagasjóður hefir fremur vaxið
en minnkað síðustu ár, þrátt fyrir það
þó í fjárlögunum á þingunum 1903
og 1905 væri gert ráð fyrir tekjuhalla
rúm 2000 hvert tímabilið og ýmiskonar
kostnaður hafa komið fyrir, sem eigi
er gjört ráð fyrir á fjárlögunum. Tekjur
landsjóðs hafa árin 1904, 1905 og
1906 orðið svo miklu meiri en áætlað
var, að þær hafa nokkurn veginn hrokkið
fyrir gjöldunum. Útgjöld síðasta árs-
ins 1906 býst ráðherrann að vísu við,
að muni verða 15000 kr. hærri en
tekjurnar, en sem stafar af því að
töluvert hefir verið borgað þetta ár,
sem tilheyrir yfirstandandi ári, svo að
ef tekjurnar verða í ár jafnmiklar og
í fyrra, er lítil ástæða til að óttast að
tekjuhalli verði á fjárhagstímabilinu.
Yfir þessum skýringum á fjárhag
landsins mega sannarlega allir gleðjast.
Þau miklu framfara fyrirtæki, sem
ráðist hefir verið í undir núverandi
stjórn, svo sem símalagningin, útrým-
ing fjárkláðans, samgöngubætur, skóla-
byggingar o. fl. hafa þó eigi leitt til,
að fjárhag landsins hafi hrakað, og
það hefir sýnt sig, að landið þolir
framfara og framsóknarstjórn, eins og
öllum ber saman um, að núverandi
stjórn sé.
í sambandslaganefnd hafa þing-
flokkarnir komið sér saman um að
tilnefna:
Af meirihlutamönnum
Lárus H. Bjarnason,
Jón Magnússon og
Steingrím Jónsson.
Af minnihlutamönnum:
Skúla Thoroddsen,
Jóhannes Jóhannesson og
Stefán Stefánsson, kennara.
Minnihlutinn hafði áður borið fram
í báðum deildum tillögu um að fresta
nefndarútnefningunni þar til nýjar kosn-
ingar hefðu farið fram. Tillagan var
feld í neðri deild með 16 atkvæðum
gegn 4 og í efri deild með 6 atkvæð-
um gegn 5.
10 júlí voru eptirfarandi fjárbeiðslur
komnar fram til þingsins:
Frá sambandi Ungmannafél. íslands
um 3000 kr. styrk.
Frá Ásgrími málara um ferðastyrk
til Suðurlanda.
Frá Bjarna Jónssyni frá Vogi og
Jóni Ófeigssyni um styrk til að semja
þýsk-íslenska orðabók.
Frá Halldóru Bjarnadóttur um styrk
til að ferðast um Norðurlönd til að
kynna sér kensluaðferðir og skólamál.
Frá Sig. Þorvaldssyni um 400 kr.
styrk til kennaranáms í Khöfn.
Frá Hólmgeiri Jenssyni um styrk til
dýralækninga.
FráGuðm. Guðmundssyni um skáld-
styrk.
Frá Birni Guðmundssyni um 300
kr. styrk til að kynna sér kensluað-
ferðir á lýðháskólum í Noregi.
Um styrk til unglingaskóla á Núpi
í Dýrafirði.
Frá Magnúsi Sigurðssyni á Grund í
Eyjafirði um styrk til að koma þar
upp unglingaskóla.
Frá Grímsnesingum um styrk til
vagnvegar við Sogsbrúna.
Frá Þóru Matthíasdóttur og Mar-
grjeti Jónsdóttur um styrk til að halda
handvinnuskóla á Akureyri.
Frá Indriða Helgasyni um 300 kr.
styrk til að stunda rafmagnsfræði í
Askov.
Frá íbúum Búðaþorps í Fáskrúðs-
firði um styrk til skólahússbyggingar.
Frá Rósamundu G. Friðríksdóttur
•um 400 kr. styrk til að fullkomna sig
í hljóðfæraslætti og söngfræði.
Frá bindindisfélaginu «Tilraun» á
Blönduósi um 1500 kr. styrk til barna-
skólahúss-byggingar.
Tollhækkun á útfluttri síld er sam-
þykkt í neðrideild upp í 50 aura af
hverri tunnu.
Stj ó rn a rs k rá rb rey t i n gafr u m va rp h efi r
verið borið upp í neðri deild af minni
hlutamönnum, er fer fram á aukin
kosningarétt, stytting kjörtímans úr 6
árum ofan í 3 ár, að allir þingmenn
séu þjóðkjörnir, og að íslenzk sérmál
séu eigi borin upp í ríkisráði konungs.
Nefnd í málinu skipuð þessum
mönnum:
Lárusi H. Bjarnasyni,
Jóni í Múla,
Guðl. Guðmundssyni,
Hannesi Þorsteinssyni,
Guðmundi Björnssyni,
Pétri Jónssyni og
Einari Þórðarsyni.
Alþingi er frestað frá 27. júlí til 10.
ágúst vegna konungskomunnar.
Skipakoniur
Laura 25. f. m. á ferð norður um
land.
Sterling 25. á ferð norður um land
og til Reykjavíkur. Með skipinu var
stórkaupmaður Thor E. Tulinius með
frú og tveim börnum. Þess. utan
heyrðum vér getið um stúd. theol.
Hauk Gíslason, cand. jur. Svein Björns-
son. Svo voru og margir svenskir,
þýskir og danskir ferðamenn með
skipinu, sem ætluðu að vera í Reykja-
vík um konungskomuna, því þangað
ætlaði Sterling að vera kominn 29. f. m.
Egill 28. á norðurleið.
Capri (norskt eimskip) með kol til
Tuliníusarverzlunar losaði hér síðast-
liðna viku.
Jóhannes Jósepsson
glímukóngur íslands þreytti grísku
glímuna við bezta glímumann Dana,
af þeim, sem eru eigi yfir meðalþyngd,
og hafði Jóhannes algerðan sigur.
Frækinn sundmaður.
Karl Hansson, heitir ungur snikkari
á Akureyri, austfirskur að ætt og upp-
runa. Hann hefir verið utanlands og
lært sund í Norvegi; 14. f. m. synti
hann af Oddeyri yfir fjörðinn í fremur
köldu verði, enda var sjórinn í kaldara
lagi. Synti hann þetta hvíldurlaust á
grúfusundi og var rúmlega hálfan tíma
á leiðinni. Karl er sá fyrsti, sem sögur
fara af að synt hafi yfir Eyjarfjörð.
Lárus Rist Jóhannson, sundkennari á
Akureyri, sem æft hefir sund erlendis,
hafði í vetur heitstrengt að synda yfir
Eyjafjörð og er lítill efi á að honum
heppnist það, en Karl tók þann heiður
frá honum, að verða sá fyrsti.
Ingólfur
heitir eimskip, sem Thor E. Tulinius
keypti þegar hann hafði mist báða
kóngana, og gengur það eptir áætlun
Tryggva kóngs. Skipið er hraðskreitt
og hið besta í sjó að leggja. Hinn
góðkunni skipstjóri Schiöttz, stýrir skipi
þessu. Farþegjarúm er lítið í því, en
mælt er að stækka eigi það í vetur.
Ferðamenn láta vel af að ferðast með
Ingólfi, endu eru yfirmenn og briti
hinir viðfeldnustu.
Hvaladráp
er mikið fyrir Austurlandi á þessu
sumri. Þær eru fjórar stöðvarnar og
allar hafa þær fengið mikið. Fjölda
mörgum sjómönnum og útgerðamönn-
um hér eystra er illa við þetta hvala-
dráp, og hafa þá sannfæring, að það
spilli fiski- og síldarveiðum. Vilja þeir
láta liækka tollinn til muna á hvallýsi
og öðrum hvalafurðum, svo hvalastöðv-
arnar verði fluttar burt sem fyrst.
Garðar Gíslason
hefir verið á ferð hér í kring um
landið í fyrra mánuði. Hann hefir
mikinn hug á að útvega markað fyrir
íslenzkar vörur í Skotlandi og víðar.
Hann hefir umboðssölu á mest öllu
rjómabúasmjöri frá íslandi. Allgóðan
markað hefir hann útvegað fyrir óþvegna
ull. Saltaðar gærur, smáfisk og fleiri
vörur selur hann mjög vel. Umboðs-
sölu og umboðskaupastarf hans mun
altaf vera að aukast.
Húsabyggingar
eru allmiklar á Seyðisfirði í sumar.
Árni Stefánsson er þar meistari yfir
þremur eða fleiri húsum. Mest kveður
að skólahúsbyggingunni, og sölubúð-
arbyggingu Stefáns Th. Jónssonar. Bæði
þau hús hafa komið tiltegld frá Norégi,
eru útveggir plankabyggðir, en plank-
arnir snúa upp og niður, og geta því
þessi hús eigi sígið, utan við plank-
ana eru skástoðir, og þar utan yfir
kernur síðan yzta klæðningin.
Stærðar hús fyrir steinolíu byrgðir
er verið að byggja á Eskifirði; eru
veggir allir úr sementi, grjóti og sandi;
gluggar, dyr, sperrur, bitar og þak úr
járni, svo ekkert af húsinu getur logað
þótt í öllu saman kvikni.
Veðrátta hér eystra
hefir verið kökl norðaustan átt síðan
25. f. m.
Heyskapur.
Víða voru hálfslegin tún á Héraði
um síðustu helgi. Yfirleitt var talið
að töður mundu eigi verða í meðallagi.
í fjörðunum er þó en ver sprottið.
Þar er nýbyrjaður sláttur.