Austurland - 01.08.1907, Blaðsíða 1

Austurland telur 36 blöð í ár-
gangi. Verð árgangs 3 kr. inn-
anlands. erlendis 4 kr. Borgist
fyrir nýár. Uppsögn bundin við
árgangamót, ógild nema skriflegi
komi til iitgefenda fyrir nýár.
jVvxsVuvlawd.
Áuglýsingar verða teknar í
Austurland fyrir 1 krónu þuml-
ungurinn af venjulegri dálkbreidd.
Þeir sem mikið auglýsa fá all-
mikinn afslátt, Engin auglýsing
kostar minna en 50 aura.
I. ár.
Eskifirði, 1. ágúst 1907.
| 1. úlaö.
Háttvirtu lesendur!
Að undanförnu hafa að öðru-
hverju verið gefin út tvö blöð í
Austfirðingafjórðungi, og virðist
það eigi ot' mikið í samanburði við
það, sem kemur út af því tægi í
öðrum fjórðungunr landsins, þegar
tekið er tillit til að Austfirðir standa
engu ver að vígi en hinir fjórðung-
arnir með að geta haldið úti frétta-
blöðum.
Fyrir því að vera »Dagfara« var
svo stutt á Austurlandi, hafa nokkrir
menn í Suðurmúlasýslu komið sér
saman um að stofna blað á Eski-
firði í stað »Dagfara«, og vænta þess,
að allir góðir Austlendingar kunni
þeim fremur þökk en vanþökk fyrir,
og vilji styðja blaðið með því að
kaupa það, rita í það um almenn
mál, senda því fréttir og auglýs-
ingar. Blað þetta er nefnt „Austur-
land“.
Ekki er Austurland stofnað til
þess að amast við öðrum blöðum.
Þvert á móti vill það greiða götu
annara góðra blaða, og geta uni
sem flest af því sem þau hafa gott
og markvert að flytja. Pað óskar
því eptir að fá í skiptum sem flest
blöð landsins.
»Austurland« telur rétt, að þegar
skoðanamunur er um r.lmenn mál,
þá séu þau rædd í blöðunum frá
fleiri en einni hlið, og telur blaðið
sér því skylt að taka ritgjörðir þótt
þær að meiru eða minna leyti kunni
að halda fram annari skoðun en
ábyrgðarmaður þess að hyllist.
Oft hafa fulltíða meim gaman af
því, að leggja þær spurningar fyrir
börn, sem þau eiga erfitt með að
svara. Eins liafa sumir gaman af
að spyrja blöð í hvítvoðum hver
sé «stefnar.«, og er þá oftast átt
við hverjum eða hverju eigi að
fylgja í stórpólitík landsins; búast
má við, að sumir, bæði í fullri al-
vöru, og sunrir af glettni, spyrji
»Austurland > að þessu, þótt blaðið
sé lítt við því búið að svara spurning-
unni út í æsar, getur það þó nú
þegar sagt sem svo:
1. Blaðið verður móti öllu því,
sem gjört kann að verða til
þess að fá íslendinga til að
slíta konungssambandi við Dan-
mörku, og eins fyrir það, þótt
það kæmi fyrir, sem ekki er
mikil ástæða til að óttast, að
snurða hlypi á gott samkomu-
lag milli dönsku og íslensku
þjóðarinnar, en þegar rígur er
milli þessara þjóða, ættu fs-
leiidingar ekki að gefa kon-
unginum tilefni til að verða
hlutdrægum.
2. Blaðið sér eigi hentugt fyrir
þjóð vora, að svo komnu, að
gjöra tilraun til að taka að
sér stjórn eða samninga mála
vorra, gagnvart stjórnum ann-
ara ríkja, og telur því heppi-
legast að þau nrál lands vors,
sem afgjöra þarf um við önnur
ríki, gangi fyrst um sinn, gegn-
um utan ríkisstjórn konungs
vors og sendiherra lians.
3. Að öllu öðru leyti vill blaðið
vinna að því með alvöru, gætni
og kurteysi að land vort og
þjóð nái sem fyllstu sjálfstæði
og verði óháð öðrum þjóðum*).
Innanlands telur blaðið
heppilegt að landsstjórnin sé
sterk og beiti sér hóflega fyrir
framfara málum þjóðarínnar,
og stendur því blaðinu enginn
stuggur af landstjóra fyrirkomu-
lagi, þótt það yrói tekið upp.
Héraðsstjórnir vill blaðið einnig
að eflist, og að þær láti meir
til sín taka en nú á sér stað.
En hins vegar sé þess þó vel
gætt, að efling almennings-
stjórnar í landinu þrengi ekki
um of að frelsi einstakling-
anna, svo þeir geti notið sín
sem bezt, og neitt krafta sinna
og hæfilegleika.
Hér hefir þá verið drepið á stefnur,
þeim til hugarhægðar, sem um slíkt
spyrja.
Að öðruleyti mun Austurland ,
engu síður en önnur blöð landsins,
hafa einurð til að láta uppi skoð-
anir sínar á almennnm málum, og
*) Vitaskuld getur sú þjóð eigi talist
fyllilega sjálfstæð, sem hefur konungs-
samband við aðra þjóð, og utan-
ríkisstjórn sameiginlega nieð annara
þjóð. En það er einungis konungs-
valdið og það sem því fylgir, sem
á að geta takmarkað sjálfstæðið, og
sambandsþjóðirnar verða að læra að
skilja það og hljóta að geta lært
það, að þær eiga ekkert vald að
hafa hvor yfir annari, og að þeirri
kenningu er einmitt verið að vinna
þessi árin, og þarf að halda áfram
að vinna að því, uns það er fylli-
lega komið inn í meðvitund Dana
og íslendinga.
verður þá tækifæri til að átta sig
betur á stefnu blaðsins.
Annars er það áform Austur-
lands« að fást sem minnst við stór-
pólitík landsins, en ræða því meir
um atvinnuvegi þess og menningar-
mál, og til þess vill blaðið einkum
biðja sér liðs góðra inanna hér
eystra.
Blöðunum má líkja við fundarsali,
þar sem margir eiga að geía fengið
að taka til máls, og er því hlutverk
ritstjóranna svipað og fundarstjóra.
En eins og fundur getur verið upp-
byggilegur, þótt fundarstjóri mæli
fátt, eins geta blöð orðið allgóð,
þótt ábyrgðarmaður þeirra riti lítið.
Er þessa getið til þess að benda á,
að eigi sé loku skotið fyrir, að
«Austurland geti orðið sæmilegt
blað, þótt ábvrgðarmaður þess láti
eigi nrikið yfir sér, og verði eigi
talinn jafn ritfær og þeir, er áður
hafa gefið út blöð við Reyðarfjörð.
Blöðin eiga að dæmast eftir inni-
haldi en eigi eptir ritfærni ábyrgðar-
manna, og það vonum vér að les-
endur «Austurlands« gjöri.
Að endingu skal það tekið fram
að enginn annar en ábyrgðarmaður
Austurlands« ræður hvað í blaðið
er tekið.
Horfurnar
til lands og sjávar eru allt annað en
glæsilegar á Norður- og Austurlandi,
og er það fyllsta alvöruefni að hugsa
um hvernig úr þeitn muni rætast og
iir verði bætt vandræðum, sem eigi er
annað sjáanlegt að muni verða með
fóðurbyrgðir bænda á komanda hausti.
Af sjávárútveginum er það að segja,
-að aflinn er rýr alstaðar Norðan- og
Austurlands, miðað við þann mikla
mótorbátaútveg ecm svo að segja er
rekin frá hverjunt firði í þessum lands-
hlutum. -Þó er það gleðiefni að há-
karlaveiði varð mikil á Eyjafirði og
Siglufirði á nokkur þilskip, sem þá
veiði stunda. Þorskiurinn gekk að
vísu upp undir Eyjafjörðinn að venju
8 vikur af sumri, og náðu þá sitmir
bátar í allgóðan afla, en beituleysið
var almennt og hefir verið allt fram
að þessu, fyrir það Itefir þoskaflinn
við Eyjafjörð orðið miklu minni en
við hefði mátt búast. Vel fiskivart var
utarlega á Skjálfanda fyrir viku, en
beituleysið hamlaði þar róðrum. Á
Raufarhöfn var góðfiski fyrir viku og
ný síld til beitu. Á Borgarfirði hefir
fiskast allmikið í sumar, en þó er nú
að draga af aflanum þar, svo er og
sagður nokkur fiskur á Vopnafirði. Á
öllurn hinum fjörðunum er fiskiaflinn
tregur og mishittur.
Sama er að segja um síldaraflann.
Hann er enginn enn svo teljandi sé,
og sveima þó mörg gufuskip (flest
gerð út af útlendingum) fyrir norður-
landi með pokanætur til þess að ná
síldinni í.
Þótt nú sé komið mitt sumar má
vel vera og er vonandi að rætist úr
nteð þorsk- og síldarafla, en horfurnar
eru allt annað en glæsilegar enn þá.
Þá er ástandið til landsins einnig
mjög ískyggilegt. Vorið var að vísu
framan af ekki jafn hart og í fyrra,
og nokkrir hlýinda dagar í maí fram-
leiddu ofurlítinn gróður, sem aldrei dó
út, fyrir þetta munu sauðfjárhöld hafa
yfirleitt orðið góð um allt Norður- og
Austurland. Síðast í maí brá til þrá-
átrar norðaustanáttar með þokum og
kulda, snjóelum og frosti að öðru
hverju, hepti það tíðarfar allan gróður,
og spruttu hvorki engjar né tún að
neinu ráði. Hélst sú veðrátta fram í
ntiðjan júlí, skipti þá vel um og hefir
verið hlýtt síðan og grasið svo að
segja þotið upp, þótt kirkingur og kal
hafi víða tafið fyrir.
Þrátt fyrir hagstæða tíð síðari hluta
júlímánaðar verður þó slægjuland efa-
laust í lakara meðallagi, um það ber
öllunt bændum santan, sem vér höfum
átt tal við. Þess utan byrjar sláttur
nú með síðasta móti og von lítið um
að mörg tún seni áður hafa verið tví-
sleginn verði nú nema einslegin.
Það má því ganga út frá því sem
vísu, að þótt heyskapartíðin yrði hag-
stæð til gangna,þá verði sanit heyfengur
með minsta móti í sumar.
Þegar þess er svo jafnframt gætt,
að heyfyrningar eru nú ltvergi til, er
það fyrirsjáanlegt, að með fæsta móti
verður að setja á af búfé. Lamba-
dauði varð miklu minni í vor en í
fyrra vor og sauðfjárhöldin betri eins
og tekið er fram hér að fratnan.
Höfðatalan á sauðfé verður því efalaust
meiri í haust en í fvrra haust, en liins
vegar engar líkur til að fært verði að
setja á vetur fleira nú en í fyrra. IVSá
því búast við mikilli fjársölu í haust,
og má telja það bót í niáli að útlit er
til að verð á sláturfé verði í hærra
lagi; og sú hækkun á verðlaginu
miðað við undanfarin ár, samsvarf fylli-
lega þeirri hækkun sem orðin er á
útlendum nauðsynjavörum á þessu ári.
Hið góða verð sem búast má við að
verði á sauðfjárafurðum í haust ætti
því að vera hvöt fyrir bændur að lóa
heldur sauðfé, en setja það á í beinan
voða. En stofninum verða þeir að
halda, og varla getur hjá því farið að
bændur í útigangssveitum setji all-
djarflega á í haust; eins og þeir stund-
um liafa áður gjört, og er þeim það
varla láandi, því búast má við góðum