Austurland - 27.11.1920, Síða 3

AUSTURLAND
3
Komi það t. d. fyrir að bóndi
uppi í afdal, sem berst á lélegu
koti fyrir konu og mörgum börn-
um, biður um hjálp, þá fær hann
hana ekki, nema verða þræll þjóð-
félagsins. Ekki er hlaupið til þess
að hjálpa honutn ótiikvatt, af því
að börnin hans séu svo efnileg
og geti orðið mikil stoð þjóðfé-
laginu, Ekki er honum heldur
hlíft, ef hann tekur kindaræfil frá
ríkum nábúa sínum, til að seðja
sult sinn og sinna. Það kostar
hann margra ára fangahúsvist,
tvístrun heimilis hans og þeirrar
einu gleði, sem hann hafði í líf-
inu. Og mannúðin er heldur ekki
heima, ef það kemur fyrir, að
saklaus stúlka er tæld af karl-
manni og á krakka. Þá eru nógir
steinar á flugi ogferð, þá er ekki-
ágreiningur um það, hver kasta
skuli fyrsta steininum. Og oftar
er það, sem mannúðin er ekki
heima, líklega er hún það’ helzt á
næturnar, þegar hún greinir «kki
gjörla skil þess, sem fyrir augum
ber.
Og sumum finst það, að mann-
úðin sé nokkuð lík nýju fötunum
keisarans — hún sé í allra munni
— en blessað saklausa litla barn-
ið sjái að hún er — ef til vill
engin, eða ef ekki það, haldi sig
ekki á strætum og gatnamótum,
heldur helgi sér heimahúsin,
komi fram í kyrþey og láti sjald-
an sjá sig á góðum og glöggum
stað í auglýsingaformi í frétta-
dálkum blaðanna.
En er hann ekki enn þá langt
í burtu sá dagur, þegar barnið
kemur og bendir á mannúðar-
snauðan þjóðlíkamann og segist
ekkert sjá? Og er hann ekki enn
þá lengra í burtu sá dagur, er
fjöldans augu opnast af orðum
barnsins, og fólkið lætur fölsku
vefarana fá makleg málagjöld?
G. G. H.
að koma honum í þann sess. En
þjóðin, sem nú á þennan skóla
og rekur hann, þarf að búa svo
í haginn, að kennarar geti notið
þar krafta sinna og komið hug-
sjónum í framkvæmd. Ef þjóðin
gerir skyldu sína, sýnir þessum
frumherja á sviði alþýðumentun-
ar vorrar hér á landi örlyndi og
höfðingslund, er eigi að efa, að
skólinn verði fyrirmyndarskóli,
eins og hann er nú skipaður, til
hinna mestu þjóðþrifa fyrir land
og lýð í bráð og lengd. Bæri sú
ógæfa að höndum, að hún van-
rækti hann, svo hann yrði að
ræfli í hennar höndum, mun al-
þýðumentun á þessu landi kom-
ast í það öngþveiti, sem seint
verður úr komist, vart eigi sér
viðreisnar von.
Er nokkur ástæða til að ætla,
að þjóðin muni ekki gera skyldu
sína við skólann? Nei, það eru
enn sem betur fer fylztu líkur til
að hugsa það gagnstæða, því hún
hefur lofað fögru, en framkvæmd
þeirra loforða dregst að miklu
leyti enn.
Seyðisfjarðar apótek
Til jólanna 1920:
llmvötn og sápur (beztu tegundir) í snotrum öskjum. Rak-
hnífar, raksápur og skeggburstar, mikíð úrval. Súkku-
laði, Citron- vanille- og möndlu-dropar. Bökunarduft,
eggjaduft, hjartarsalt og natron, Cocosmél,
möndlur,succat, citron- vanille- og möndlu-
duft. — Vanillestengur, vanillesykur,
Toncobaunir, kakaó og konfect.
P. L. Mogenen.
Happdrættir
styrktarsjóðs sjúklinga á Vífilsstöðum:
1. vinningur nr. 7900
2. vinningur nr. 4351
3. vinningur nr. 6251
Handhafar þessara miða sendi þá í lokuðu umslagi til Styrkt-
sjóðsnefndarinnar á Vífilsstöðum í síðasta lagi 1. jan 1921.
Jakob Knudsen.
Hið merka józka skáld, prestur
og fyrirlesari fer eftirfarandi orð-
um um nútíðar-skólamenninguna
og danska rithöfunda: „Flestir
þeirra — eins og yfirleitt allur
þorri manna — eru skemdir á
skólaárunum. Flestir þeirra taka
eigi eftir því, sem í kringum þá
er, fyr en þeir eru orðnir full-tíða
og hafa að miklu leyti mist þann
eftirtektarhæfileika barnsins, sem
rótfestir minningarnar svo djúpt í
huga manna, að þær verða lifandi
fyrir sjónum þeirra alla æfi. —
Menn verða að minnast þess, að
Það var þegar í byrjun sýnilegt,
að eigi mundi hægt að reka al-
þýðuskóla á Eiðum, svo til holl-
ustu og þrifa yrði, þeim sem
þangað sæktu, með þeim húsa-
kynnum, sem fyrir hendi voru,
þegar landið tók hann á sína
arma, og gaf honum þetta nafn.
Alþingi samþykti því að láta reisa
nýtt skólahús á staðnum; sýnir
það einmitt skilning þess á því
máli, sem hafist er handa á með
þessu og nauðsynlegt örlyndi.
Peningarnir fengust í vor, sumar-
ið nú liðið og kominn vetur, og
ekkert er farið að undirbúa hús-
hyggingu á Eiðum enn, nema
hvað uppdráttur að henni mun
gerður hafa verið, nýja húsið
komið svona á pappírinn.
Af því að nýja húsið er enn
komið svona skamt á veg, eru
nú hin mestu þrengsli á Eiðum,
og eðlilega er það til stórbaga
og óþæginda fyrir kennara og
nemendur og skólalífið í heild
sinni. Það er alls ekki rétt að
koma skólastjóra í þann gapa-
stokk, að verða að neita megin-
bölvun sú, er leiðir af barnaskól-
unum, er nú miklu meiri en áð-
ur, þar eð nú skylda þeir öll börn
til að troða í sig einhverju fróð-
leikshrafli, hvort sem þau hafa til
þess gáfur og löngun eða ekki.
Áður spiltu skólarnir að eins
ýmsu fánýtu fyrir börnum, en síð-
an skólaskyldan og lögákveðin
prófun kom til sögunnar, spilla
skólarnir öllu: trú, ættjarðarást,
listhneigð, ljóðhneigð og menn-
ingu — en hið eina, sem kenna
á í barnaskólunum — og hægt er
að kenna, án þess að spilla börn-
um — er lestur, beiknigur og
skrift!,,
þorra nýrra umsækenda ár eftir
ár um inntöku í skólann. Það er
eðlilegt þó kennarar tefli á fremstu
nöf með að taka nemendur, því
erfitt er að synda milli skers og
báru, en þó er með engu móti
hægt að segja annað, en að þeir
fari þar gætilega í sakirnar, eftir
öllum aðstæðum og atvikum. En
meðan þessi þrengsli vara á Eið-
um, getur skólinn með engu móti
int þærskyldur af hendi, sem hon-
um eru með reglugjörðinni á
herðar lagðar; þar er ekki t. d.
hægt að kenna handavinnu, sem
þó á að kenna; þar er eigi hægt
að hafa um hönd leikfimi, sem
gert er ráð fyrir, baðklefa vantar
o. m. fl. Vetrarnámsskeiðið fyrir
almenning er eigi að tala um.
Það er eigi hægt að einangra
nemendur, ef þau fengju sóttnæma
veiki, því til þess vantar sér her-
bergi, og sjá allir hve meinlegt
það gæti orðið. Ef gesti ber að
garði að vetrarlagi, er ekkert
svefnherbergi handa þeim til að
sofa í, og mun það þó engum
kært, sem á Eiðum búa, að þurfa
Fréttir.
Nýtt tímarit,.
„Sindri“ heitir nýtt tímarit, sem
Iðnfræðafélag íslands ætlar að
gefa út, og er fyrsta hefti þess
komið. Ritstjóri er Otto B. Arn-
ar, en í ritnefnd eru: Gerlafræð-
ingur Gísli Guðmundsson, verkfr.
og raffr. Steingr. Jónnsson, vélfr.
Ólafur S. Sveinsson og ritstjóri
Skúli Skúlason.
Nöfn þessara manna ættu að
vera næg trygging þess, að tíma-
rit *þetta næði tilgangi sínum, en
hann er sá, að útbreiða meða!
almennings þekkingu á iðnfræði-
legum greinum, vekja athygli á
þeim iðnaði, sem þegar er í land-
inu, þannig að menn hagnýti sér
hann sem bezt, og síðast en ekki
sízt, benda á nýjar iðnaðarleiðir
og greiða götu þeirra. Einnig á
að vera sérstakur bálkur ætlaður
fyrir leiðbeiningar í heimilisiðn-
aði. — í þessu fyrsta hefti eru
þessar ritgerðir: „Aldarafmæli
rafsegulsins“, með mynd af H. C.
Orsted, „lðnaðr-hugleiðingar“ eft-
ir Gísla Guðmundsson og þar
bent á tvær nýjar iðngreinar: lýs-
isvinslu og mjólkurniðursuðu, sem
mundu arðvænlegar. „Námuiðn-
aður eftir Helga H. Eiríksson,
verkfr. Inngangur að lengri rit-
gerð: „Málmar fundnir á íslandi"
eftir Björn Kristjánsson, er þar
um fleiri málma að ræða en marg-
an grunar. „Verndunarbréf og
einkaleyfi" eftir G. M. Waage.
„Ágrip af sögu gaslýsingarinnar“
eftir Jón Egilsson. Grein um G.
Kr. M. Waage, „Innl. Iðnaöur“
og fleira.
Af framantöldu má sjá að þetta
fyrsta hefti er töluvert fjölbreytt
að efni.
Það er flestum ljóst, sem nokk-
uð hugsa, að á þessum yfirstand-
að vísa gestum frá garði. Menn
sem í sveitum búa, skilja þau ó-
þægindi, sem af þessu stafa fyrir
húsbændur oft og tíðum, því þar
sem þeir eru ^óðir fyrir, er gest-
risnin í hávegum höfð.
Að öllu þessu athuguðu, er það
næsta furðulegt, að eigi skuli hafa
verið byrjað á húsbyggingu þarna
í sumar, eitthvað gert til að búa
í hæginn fyrir hana næsta ár.
Það hefði með engu móti mátt
undir höfuð leggjast, að fullgera
vegspottann frá Eyvindará að Eið-
um, svo hægt yrði á næsta vori
þegar hentugleikar leyfa, að aka
byggingarefni og öðru því, sem
til byggingarinnar þarf, á bifreið-
um frá sjó. Einnig hefði mátt
byrja á því að grafa grunninn,
og draga að möl og sand. Ef til
vill hugsa þeir, sem hafa með
höndum framkvæmd þessa, að ó-
dýrara sé að flytja nauðsynjar til
byggingarinnar eftir Lagarfljóti frá
Egilsstöðum, sem oft mun mega
takast; en til þess þarf flatbotn-
aðan vélbát og brautarstúf frá
fljótinu heim í Eiða. Sé eigi með