Baldur - 02.02.1903, Síða 2

2
BALDUR, 2. FEBRíJaR I9O3.
BALDUR
ergefinn útáGIMLI, Maxitoba.
Kemur út einu sinni f viku.
Kostar $1 um árið,
Borgist fyrirfram.
Utgcfendur :
Nokkrir Ný-Íslexdixgar.
Ráðsmaður: G. ThORSTEINSSOX.
Prentari: JóHANXES VlGFííSSON.
Utanáskrift til blaðsins :
BALDUR,
Gimli, Man.
Veið á smáum aug'ýaingum er 25 cenU
fyrir þumlung dá'kslengdar. AfsláMur er
gefiun á stœrri auglýjingum, Bem birtast í
bleðinu yfir lengri tíma. Vðvíkjandi
sl í kurn afs.'ætti, og öðíum fjármálum blnði
ins, ern menn beðuir að suúa sjer sð ráða
manninum.
MÁNUDAGINN, 2. PEBR. I9O3.
Einstœði sálarinnar.
í cinu herberginu f listasafninu
/ Chicago stendur eftirtektaverður
myndaflokkur, eftir myndasmiðinn
Lorado Taft, og er nefndur ,,ein-
stœðr sálarinnar“.
Þorri þeirra er heimsœkja safn-
ið, hinkra við augnablik hjá þess-
um myndum, halda svo áfram og
dást að þvf, hvað þær sjeu fallegar
myndirnar f þcssum flokk. Nokkr-
ir flýta sjer fram hjá þeim, eins Og
þcir væru hræddir að Ifta á mynd-
irnar, þvf þær eru berar, eins nakt-
ar eins og mannssálin fyri auga
skaparans. (Sumt fóík er hrætt
við hlutina ef þeir eru ekki hjúp-
aðir blæjum ; jafnvel nakinn sann-
leikurinn setur f það hroil). En
maðurinn og konan sem hugsa og
skilja, standa lengi fyrir framan
þenna myndaflokk, og finna það f
meðvitund sinni að hann segir
sögu mikilvægs sannleika.
í kringum stóran klett standa
fjórar mannsmyndir, tveir karl-
menn og tveir kvennmenn. Þeim
er svo fyrir komið, að einungis ein
myndin sjest öll frá gefnum stað,
en sambandið milli hennar og
hinna tveggja, sinnar til hvorrar
handar henni, sjest auðvitað jafn-
framt. Það er ekki nauðsynlegt að
ganga í kringum allann flokkinn
til þess, að sjá hugmynd mynda-
smiðsins, til þess að iesa sögu þá
er hann hefir skráð, ekki á, heldur
inn í marmarann.
Hver mynd hefir sitt einstakl-
ings cinkenni, og stcndur út af
fyrir sig. En samt er hún í sam-
bandi, bæði við þá mynd sem
stendur fyrir framan og fyrir aftan
hana. Hver cr samtengd hinni,
og þó stcndur hver ein út af fyrir
sig. Ein myndin rjettir út höndina
til bróður síns, sem stendur rjett
fyrir framan hana, en á herðum
hennar hvflir hið þreytta höfuð
þcss bróður sem næstur kemur.
Hönd í hönd eða höfuð á öxl
standa þær saman, veitandi hver
annari þá mannlegu snerting og
viðkomu, sem er svo kær sál þess
cr skilur og þráir samveru.
í hverju andliti birtist sorg, kvöl
og þrá, þessi þrá eftir fulikominni
sameining sálar við sálu, sú þrá
sem hið jarðneska iff ekki getur
uppfyllt. Og hver fyrír sig finnur
og veit, að hítt hefir sömu þrá, og
snertir hvcrt annað á huggandi
hátt, sem felur í sjer : ,,Jeg veit—
jeg veit“. í hverju andlití birtist
mannleg clska, blönduð sinni kvöl,
og hvert þeirra bcr sorgblandinn
auðmýktarsvíp. Það er gamla sag-
an um mannlega elsku og tak-
mörkun þess mannlega, það er
einnig saga dýpri þýðingar, það er
saga sálarinnar.
Hver vör er Iokuð, hver maður
og hver kona þegir, en samt skil-
ur hvert annað. Sál talar við sál í
þögninni, og cinungis í þiigninni
getur sál talað við sál. Orð gjöra
samtal sálar við sál auðvirðilcgra.
Við þá sem skilja okkur vel, get-
um við bezt talað f þfigninni. Hiind
f hönd, kinn við kinn, sitja þeir sem
unnast vel; saga ástarinnar er sögð
og endursögð án þess orð sje talað.
Orðin sýnast ná tilgangi sfnum,
þegar er að ræða um það hvers-
dagslega í lffinu, en þau sýnast
undrunarlega ófullkomin til þess
að tala hinu djúpa máli sálarinnar.
Til þess að segja frá ástinni eða
sögu sorgarinnar, þarf engin orð.
Sálin skilur fregnskeyti frá sálinni;
hugutinn leiptrar orðsendingunni
til hugans, og allt skilst. Hinar
kærustu endurminningar um þann,
sem þú hcfir elskað og misst, efu
ekki frá þeim augnablikum sem
hann var að tala við þig, jafnvel
ekki þefm, er hann talaði hin á-
stúðlegustu orð. Hin allrahelgasta
endurminning þfn um hann, er frá
einhverri þcirri stund, er þú hefir
lifað með hinum clskaða f djúpri
þijgn, einhverju augnabliki, er
beggja sálir drógu fortjaldið til
hliðar, og störðu mcð lotning inn f
djúp hvorrar annarar. Þögn er
helgidómur sálarinnar, gakk þar
inn, að eins með djúpri lotningu,
taktu af þjer höfuðfatið og gakk
hægt. •
Hver þcssara mynda er ein út
af fyrir sig, en þó í sambandi við
allar hinar. Hver þeirra sýnist frá
skilin hinum, en samt er hver ein
hluti af heildinni. Hver um sig
finnur til hins hræðilega einstœðis,
sem kemur yfir sálina, er hún verð-
ur þess vör hvað hún er, en samt,
á því dauðalega augnabliki veit
hver um sig, að hún er f sambandi
við allt sem er líf. Hver um sig
fær heita þrá eftfr nánari sálarsam-
eining, endursameinun hinna að-
skildu hluta heildarinnar. En hvert
um sig kannast við, að á yfirstand-
andi tfma er ómögulegt að þrá sfn
nái þessu takmarki, og sorgin
leynir sjer ekki, höfuðin hnfga á
herðar þess næsta. Þau taka sam-
an höndum, sem er að eins útvort-
is einkenni hinna innri langana um
sameining sálnanna.
Flokkur þessi táknar eining lífs-
ins, þó það sýnist sundur greint.
Hann er mynd af þvf, hvernig
hver hluti heildarinnar er í sam-
tenging við hvern annan hluta
hennar. Hann er saga um Iíðanir
sálarinnar f hcnnar ógnarlega ein-
stœði, og hcnnar veiku tilraunir
um sameining. Lýsingþess, hvern-
ig sál hefir umgengni við sálfþögn-
inni. Saga vellfðunar og gleði í
nærvcru annarar mannlegrar veru.
Boðskapurum bróðerni mannanna.
AHit þetta og meira, felst í þess-
um myndaflokk.
Jeg er f efa um hvort mynda-
smiðurinn hefir orðið þess var, að
mynd hans hefði allt þetta f sjer,
eða hvort hann hefir beitt meitlin-
um betur, en hann var sjer með-
vitandi.
Stunduna lætur hið guðlega 1
manninum hann skrifa betur, mála
betur, höggva betri myndir, en
hann veit af. Aðrir finna mikið
meira f ritgerðum hans, sögum,
kvæðum, málverkum og mynda-
styttum hans, heldur en sá er
gjörði það hafði nokkra vitneskju
um að væri þar, og þegar höfund-
urinn að mörgum árum liðnum
skoðar verk sín, undrast hann hina
nýju sögu, er hann les út úr verk-
um sfnum. Hann finnur til ofbirtu
yfir því að hafa dregið upp sann-
leika, sem hann drcymdi ekki um
meðan hann vann að verkum
sfnum.
Innra hjá sjálfum oss er ókann-
að djúp, þó oss hafi aldrei dreymt
um tilvcru þcss. Og frá þessu
djúpi stfga upp til mcðvitundar
vorrar við og við ljómadi hugsanir,
ljómandi myndir, sem við drögum
svo uj)p á pappfr, Ijereft og marm-
ara. Vjer skiljum ekki þcssa hluti,
en með sameiginlegri tilfinningu
með meðbrœðrum vorum stöndum
vjer hrifnir og innblásnir yfir þvf,
að virða fyrir oss það, sem vjer
höfum framleitt úr djúpi vorrar
andlegu tilveru. Og sumir hafa
þroskast svo, að þcir finna til hins
sanna sjálfs, innra hjá sjálfum
sjer, og sjá þvf fegurðina sem fclst
í verkum vorum, þó vjer sjáum
hana ekki, og fullkomlega skiljum
vjer ekki þýðing verka vorra fyrr
enn hreistrið fellur af augum vor-
um. Sumir kalla þetta innblástur.
En þeir, sem hafa gægst inn fyrir
tjaldið, vita að það er innblástur
innan að, en ekki utan að. Það er
rödd hins guðlega neista f mannin-
um sem hvíslar að samvizkunni, er
ætfð leitast við aö þekkja betur
þetta h æ r r a s j á 1 f t, hvfslar að
henni huggun og von, sem fyrir-
boða hins ókomna, — leiftur fjar-
lægs Ijóss, — gjöf nokkurra mola
af borði andans.
Jeg veit ekki, segi jeg, hvort
Loredo Taft vissi hvað hann meitl-
aði i marmarann. Jeg veit ekki
hvort hann er maður með andlegu
vfðsýni. En jeg veit, að þessar
myndir hans, „Einstœði sálarinn-
ar,“ er verk andans f þessum
manni, og verk hans færir þýðing-
armikinn andlegan boðskap, þeim,
sem eru hæfir til að veita honum
móttöku. Á komandi árum verða
það þúsundir sem skilja þenna boð-
skap, móti hverjum cinum sem nú
veitir honum viðtöku. Verk þetta
mun Iengi lifa eftir að smiðurinn
yfirgefur sinn jarðneska líkama,
sem hann notar nú sem verkfæri.
Það mun lifa af þvf það ber boð-
skap — af því það hefir máttugan
sannleik í sjer fólginn.
þýtt.