Baldur - 14.09.1903, Blaðsíða 2

2
BALDUR, 14. SEPT. 1903
BALDUR
ergefinn útáGIMLI, Manitoba.
Kemur út einu sinni f viku.
Kostar $1 um árið.
Borgist fyrirfram.
Útgefendur:
Nokkrir Ný-Íslen'dingar.
Ráðsmaður : G. THORSTEINSSON.
Prentari: JóHANNES VlGFÓSSON.
Utanáskrift til blaðsins:
BALDUR,
Gimli, Man.
Verð á smáurn auglýaiogum er 25 cente
fyrir þumlung dálkeleugdar. Afsláttur er
gefinn á etœrri auglýeingum, nm birtaat í
btaðinu yfir lengri tíma. Viðvikj&ndi
slíkum afalætti, og öðrum fjármálum blaða
ine, eru menn beðnir að anúa ajer að ráðB
manninum.
MANUDAGINN, 14. SEPT. I9O3.
Sárar endur-
minningar.
Frjettaritari danskablaðsins ’Na-
tionaltidende1 skrifar frá Amster-
dam eftirfylgjandi lýsingu á hugar-
þeli því er Búarnir bera til Eng-
lendinga :
,,í Hollandi Iifirsvo hundruðum
skiftir af Búum, sumir þeirra vilja
ekki vera Englendingar, sumir eru
fæddir í Höfðanýlendunni og voru
enskirþegnarþegar stríðið byrjaði,
og gerðust þá uppreistarmenn.
Nafnkunnustu Búarnir, sem jeg
fann, voru án efa þeir Conroy og
de Jonge, sem báðir höfðu verið
Iiðsforingjar undir yfirstjórn de
Wet’s.
De Jonge er hár og þrekinn
maður, 40 ára gamall, kringluleitur
með skeggtopp á hökunni, sem
lengir andlitið ögn. Litlu móleitu
augun tindruðu af æskufjöri, sem
stóð f mótsögn við snjóhvfta hárið
hans.
Við vorum að tala um Conroy.
De Jonge vonaði að verða meðal
þeirra sem náðaðir yrðu f október.
’Öllvon er úti fyrir Conroy ; hann
gat ekki þolað fyrirskipanir og var
þó að eins 20 ára; hann var of
blóðþyrstur og óhygginn. Hann
skaut Zulukaffa, enda þótt þeir
væru bss vinveittir, og jafnvel
gagnvart Búum, sem ckki þorðu
að gjörast uppreistarmenn, beitti
hann grimmdarhörku. Hann ljet
til dœmis berja báða brœður sfna
og föðurbróður svipuhöggum fyrir
það, að þeir ljetu þvinga sig til að
segja aðalfyrirliðum enska hersins,
að Búahersveit hefði ferðast yfir
land þcirra. Jcg verð náðaður af
því jeg var hyggnari, en haturmitt
er engu minna. Þvert á móti.
’Já, jeg hata þessa Englendinga,
og það af gildum ástæðum. Sætt
er ómöguleg; jeg hefi sjeð of mik-
ið til þess, og jeg er ekki sá eini
sem hefi sjeð. Jeg hata og skal
innrœta börnum mfnum hatrið.
Það er þjóðkynjastríð og það skal
halda áfram. Ó, ef þú vissir hvern-
ig þessir Englendingar hafa verið.
Fyrstu herflokkana læt jeg vera,
þeir voru þolandi, en þegar þeir
sendu til okkar skríldreggjarnar úr
Lundúnaborg og öðrum hafnbœj-
um, varð stríðið verra en Zúlúa-
stríð.
’Þeim skelfingum sem þessir
glœpamenn frömdu, get jeg ekki
lýst. Sem fangi sá jeg þessa þræla
brjóta sig inn f bœndabýlin, mölva
allan húsbúnað, vanvirða kvenn-
fólk, já, enda Iftil börn, og svo
kveiktu þeir í öllu á eftir til þess,
að láta eldinn breiða yfir spor sfn.
Mannstu eftir Ástralska herfor-
ingjanum, sem tvö föðurlaus Búa-
börn heimsóttu til að biðja hann að
gefa sjer mat. „Flýtið þið ykkur f
burtu, annars læt jeg skjóta ykk-
ur“, svaraði hann. Þegar þau voru
komin ögn frá herbúðunum, sagði
hann við kunningja sinn: ,,Nú
skalt þú sjá vel skotið“. Og hann
skaut annað barnið — og „sjáðu
enn þá citt skot“, og hann skaut
Ifka hitt barnið, og mátti það kall-
ast miskunnarverk í samanburði
við fyrra fúlmannlega skotið.
’En Kitchener vissi það. Enski
blóðmaðurinn var hygginn. Hann
vissi að ekkert gat lamað okkur
annað, en að eyðileggja okkur al-
veg. Það var hann sem skipaði að
brenna býli okkar og drepa eins
marga og mögulegt væri. Og það
var hann sem ljet mynda þessar
illræmdu samdráttar herkvíar.
Þangað fluttu þeir konur og börn
— og sveltu það þar til dauða.
Frændstúlkur mfnar lentu í þess-
konar herkvfum og 5 börn af minni
ætt dóu þar úr hungri.
’Hafið þjcr lesið skýrslu Dr. Mac-
kenzies ? Nú, ekki? í mjölinu úði
og grúði af möðkum og maurum.
Englendingum heppnaðistað drepa
20,000 konur og börn á þann hátt
— grimmdarlegt og lúalegt. En
herskipunarlistin var rjett. Hfbýli
okkar áttu að brcnnast, konurnar
að deyja. Fyrri Ijetum við ekki
undan. Það voru ekki hermennirn-
ir nje hinir duglitlu herforingjar,
sem yfirunnu oss, það var grimmd
Kitchcners gagnvart hinum verju-
lausu. Jeg hefi sjeð of mikið. í
hjarta mfnu býr að eins hatur. Og
hvfta hárið mitt: hlustaðu nú á
hvemig jeg fjekk það.
’Jeg var einu sinni tekinn hönd-
um, jeg hafði vogað mjer of langt
út fyrir útverðina. Til allrar lukku
voru það menn úr Höfðanýlend-
unni, scm náðu mjer. Þeir þekktu
mig áður en stríðið byrjaði og fóru
vel með mig. En þann sama dag
var de Wct að nálægjast með mann-
margan flokk, og jeg var þvf sett-
ur f fangelsi. Kl. 10 um kvöldið
var mjer sagt, að kl. 6 næsta
morgun ætti að skjóta mig; þeir
þyrftu að geta komið sjer á. burt,
þegar þeir væru búnir að taka á
móti de Wet eftirföngum, oggætu
þvf ekki dragnast með fanga. Her-
rjettur hafði því dæmt mig til
dauða.
’Nú, jæ-ja, jeg er engin raggeit,
jcg hefi horft framan í dauðann
meir en hundrað sinnum. En það
er nokkuð annað í bardaga — þá
verður maður trylltur, hefir nóg að
gjöra við að hlaða og skjóta, og
skeytir engu öðru. Það er máske
ekki hugrekki sem sýnt er á vfg-
vellinum, maður bara gætir þess
ekki að dauðinn er f nánd.
’En þarna stóð jeg niðri f litlum
kjallara. Jeg vissi að eftir 8 stund-
ir myndi jeg verða skotinn, skot-
inn eins og hundur, án þess að
geta varið mig. Og þá varð jeg
trylltur af hræðslu og vonsku.
Af dauðakvfðanum svitnaði jeg um
allan lfkamann. Jeg barði höfðinu
í vegginn, og hendurnar mínar
blóðgaði jeg á þvf að berja f hurð-
irta. Sofið gat jeg ekki og þó var
jeg dauðþreyttur. _Um kl, 3 var
jeg svo magnlaus að jeg fleygði
mjer niður á heydínu sem þar var.
En jeg var naumast búinn að
leggja aftur augun, þegar mjer
virtist hinir cnsku böðlar opna
dyrnar og koma inn mcð byssu-
stingi. Aldrei hefir mjer fundist
nokkur nótt jafn löng, og þó hugs-
aði jeg að eins um það eitt, að jeg
ætti að deyja, — deyja án vonar
um vörn. Hefði jeg haft vopn, þá
hcfði jeg beitt því gegn sjálfum
mjer ; en til allrar lukku höíðu þeir
tekið frá mjer hnífinn og skamm-
byssuna.
’AIlt í einu heyrði jeg þungt
fótatak og svo nokkurn hávaða.
Einhver tók í lásinn fyrir dyrun-
um. Hjartað barðist eins og það
vildi hoppa út úr brjósti mfnu.
Nú var allt búið — búið. — Jeg
hljóðaði hátt, því jeg var hemju-
Iaus af hræðslu, — bara ekki deyja,
— lifa dálítið enn.
’Hurðin opnaðist. Hendi var
gripið um úlflið mjer, og handlegg-
ur lagður um háls mjer — og, jeg
lá f faðmi de Wet’s.
’Um nóttina hafði hann gjört á-
hlaup á Englendingana og rekið
þá á flótta.
’Jeg var fluttur f hús frú Ver-
neuils. — Búar af hollenzkum og
frönskum ættum eru runnir saman
f citt. Jegfór inn til að baða mig,
þegar jeg var að klæða mig aftur,
varð mjer litið f spegilinn. Jeg
œpti afarhátt: ,,Jeg er ekki sami
maður, hár mitt er orðið snjóhvítt“.
Svo fjell jeg endilangur á gðlflð,
meðvitundarlaus.
’Nei, herra minn, sætterómögu-
Ieg. En við munum verða hyggn-
ir oggeyma hatrið þangað til Eng-
lendingar lenda í alvarlegu stríði,
þá viljum við, Búarnir, muna —
muna þær 20,000 myrtra kvenna
og barna. Og sjálfur skal jeg muna
vökunóttina, þegar hinn dauða-
dœmdi vænti fyrstu geisla sólar-
innar með boð frá ríki dauðans.
Þegar sót er komið f ofnpfpurn-
ar cða stóarpfpurnar hjá þjer, þarftu
ekki annað en að taka vel lóastóra
pjötlu af sínkplötu og leggja hana
á glóðina og loka svo ofndyrunum,
þá hverfur sótið á augabragði, rjett
eins og fyrir einhverjum galdra-
ákvæðum.