Baldur - 23.11.1903, Blaðsíða 2

2
BALDUR, 23. NóV. 1903.
BALDUR
er gefinn út á GIMLI, Manitoba.
Kemur út einu sinni í viku.
Kostar $1 um 4rið.
Borgist fyrirfram.
Útgefendur:
Nokkrir Ný-Íslendingar.
Ráðsmaður: G. TllORSTEINSSON.
Prentari: JóHANNES VlGFÓSSON.
Utanáskrift til blaðsins:
BALDUR,
Gimli, Man.
Veið á emáum auglýeingum er 25 cente
fyrir þumlung dálkalengdar. Afsláfctur er
gefínn á stœrri auglýsingum, sem birtast í
blaðinu yfir lengri tíma. Viðvíkjandi
akíkum afslætti, og öðrum fjármálum blaðs-
ins, eru menn beðnir að snú* sjer að ráðs-
manninum.
MÁNUDAGINN, 23. NOV. I9O3.
Sannindamerki.
,,Fram, fram,
aldrei að víkja“.
Jón Sigurðsson.
Eins og fyr hcfir verið bent á f
þessu blaði, er jafnaðarstarfsemin f
heiminum óðum að vaxa. Sum-
um kann að virðast, að sú staðhæf-
ing sje gjörð út í bláinn, ef engar
sannanir eru færðar fyrir þvf, að
svo sje, og skal það því hjer gjört
með frásögum nokkurum þeirra at-
burða, sem gjörzt hafa á yfirstand-
andi ári. Að sönnu eru þær frjett-
ir svo almenns eðlis, að fremur
hcfði mátt búast við að hin stærri
blöð flyttu þær, en með því að
þeim hefir, einhverra hluta vegna,
ekki þóknast að láta þær koma
fyrir almennings sjónir, þá er á-
stæðan til að fslenzku fólki gefist
einhverstaðar færi á að kynnast
því, sem fram fer í heiminum í
þessa átt.
Árið 1901 áttu þeir tal saman,
Vilhjálmur, hinn krýndi hervalds-
keisari Þýzkalands, og Morgan,
sá sem nefna mætti hinn ókrýnda
auðvaldskeisara Bandarfkjanna.
í þeim samræðum kom það í ljós,
að Vilhjálmi keisara stæði meiri
stuggur af uppgangi og uppivöðslu
jafnaðarmanna, heldur en af nokkru
öðruatriði, sem hannþyrfti að gcfa
gætur að. Kosningaúrslitin á
Þýzkalandi nú í sumar leiddu það
greinilegast f ljós, að þessi ótti
keisarans var meira cn tómur hug-
arburður, þvfaðaldrei hafa jafnað-
armenn unnið annan eins sigur
eins og í sfðastliðnum júnfmánuði
um þvert og endilangt þýzka ríkið,
og þar á meðal í Berlín, höfuðborg
ríkisins.
Af 390 sætum á þýzka þinginu
unnu jafnaðarmenn 81 sæti. Að
sönnu er það ekki nema liðugur
fimmti partur af þinginu, en f hin-
um ýmsu kjördæmum sfnum voru
þessir menn kosnir með svo mikl-
um meiri hluta, að atkvæði jafnað-
armanna yfir rfkið f heild sinni
nam 43 af 100 allra atkvæða, sem
greidd voru, eða 3,112,000 alls.
í borginni Berlfn eru 6 kjör-
dœmi, og unnu jafnaðarmenn þau
öll saman, svona rjett í kringum
aðsetur keisarans. í 1. deild fjekk
sá, sem kosinn var 53,000 atkvæði
eða 1,700 meir en árið 1898. í 2.
deild 8,000 meir en '98. í 3. og
5. deild stór meiri hluti. í 4.
deild 67,000 atkvæði, og í 6. deild
78,000 atkvæði, eða 20,000 meira
heldur en þegar hinn heimsfrægi
jafnaðarmannaforingi, Liebknccht,
náði þar kosningu.
í heild sinni má sjá uppgang
jafnaðarmanna á Þýzkalandi af eft-
irfylgjandi töflu, sem sýnir hversu
mörg atkvæði þeir hafa haft í rík-
inu í hverjum almennum kosning-
um sfðan árið 1867, sama árið,
sem Canadasambandið kom fram á
sjónarsviðið scm ríkisheild.
1867 30,000
1871
1874 351.679
1878 437.158
1881 311.961
1884 599.990
1887
1890 1.427,238
1893 1,786,738
1898 2,125,000
1903 3,112,000
Eftir þessari undanförnu reynzlu
gjöra hinir þýzku jafnaðarmenn
sjer vonir um algjörðan meiri hluta
þjóðarinnar innan skamms.
Það er eftirtektavert, að þetta á-
stand skuli eiga sjer stað hjá þeirri
þjóð, sem talin er menntuðust allra
þjóða, þar sem aftur á móti að
mcst ber á anarkistum á Ítalíu,
þar sem kaþólska kirkjan og þekk-
ingarleysið stendur á sfnu hæsta
st‘g'> °g nfhilistum á Rússlandi,
þar sem engin ærleg starfsemi get-
ur fengið að njóta sfn fyrir her-
valdskúgun einveldisins.
Þá er að segja frá Danmörku.
Jafnaðarstefnan hefir um alllangan
tfma átt talsmenn á þingum Dana,
en að eins í samlögum við vinstri
mennina, sem svo eru nefndir, það
er að skilja, þann flokkinn, sem
helzt hefir hneigst f umbótaáttina.
Við kosningarnar, sem fóru fram í
Danmörku í sfðastliðnum júnfmán-
uði, gekk jafnaðarmannaflokkur
fyrst fram á völlinn, sem sjerstakur
stjórnmálaflokkur í landinu, eftir
sama sniði eins og verið hefir um
langan tíma meðal Þjóðverjanna
fyrir sunnan þá.
Eftir kosningaúrslitunum að
dœma eru hinir dönsku jafnaðar-
menn miklu fjölmennari í borgun-
um heldur en út í sveitunum. Af
hinum 16 kjördœmum, sem teljast
til Kaupmannahafnar, unnu þeir
10, hægri menn'4, og vinstri mcnn
2. Af þessum 10 sætum unnu
þeir fjögur mótsœkjendalaust, og f
einti hinna vann óbrotinn verka-
maður sigur á fjármálaráðherra
stjórnarflokksins. í hinni næst-
stœrstu borg rfkisins, Aarhus, eru
2 kjcirdœmi, ogunnu jafnaðarmenn
þau bæði. Sömuleiðis náðu þeir á
sitt vald hinni þriðju stærstu borg,
Odense, og enn fremur Álaborg,
Helsingjaeyri og fleirum.
í það heila fóru kosningarnar
þannig, að flokki vinstri manna
voru greidd 118,000 atkvæði,
flokki jafnaðarmanna 55,000, flokki
hægri manna 50,000, og einhvers-
konar miðlunarmannaflokki 20,000.
í Danmörku kemur þannig sá lær-
dómur glöggast í Ijós, að þar sem
jafnaðarstefnan festir rœtur, geng-
ur von bráðar annarhvor hinna
gömlu flakka svo til þurðar, að bar-
áttan verður klippt og skorin milli
jafnaðar og ójafnaðar.
Auk þessarar hluttöku jafnaðar-
manna á alþingi Dana, hafa þeir
vel og rækilega hönd í bagga f
hinum ýmsu bæjarstjórnum í rfk-
inu. Enn frcmur hafa þeir f hönd-
um sjer 28 blöð, sem eru gefin út
daglega, þar á incðal ,,Soc;al-
Demoeraten, ‘ ‘ sem er hið útbreidd-
asta blað á ddnskri tungu. Fundar-
sali eiga þeir víðsvegar um landið,
og fjölda kaupfjelaga og iðnaðarfje-
laga, sem öllum er stýrt samkvæmt
prógrammi jafnaðar og samvinnu.
Auk þess standa flestir vcrkamenn
þjóðarinnar f fjelagsskap sfn ámilli.
Svo eru verkamannafjelagsmeð-
limirnir jafnaðarmcnn, sem sam-
eiginlega standa upp í hárinu á
allri kúgun og öllum kúgurum, og
þannig ætti það að vera hjá hverri
þjóð.
Hjá hinum nánustu frændum
okkar, Norðmönnunum, er jafnað-
armennskan ekki komin jafn langt
áleiðis eins og hjá Þjóðverjum og
Dönum, en samt bólar ckki svo
lítið á henni mcðal þeirra nú f
seinni tfð. í 2 eða 3 kjördœmum
norður á Finnmörk hafa jafnaðar-
menn náð þingkosningu þctta ár
og eru það hinir fyrstu menn úr
þcim flokki, sem hafa unnið sæti á
norska þinginu. Þýðingarmeiri
sannindamerki um áhrif þeirra f
ríkinu kom f Ijós í maímánuði í vor.
Þá lá fyrir þinginu frumvarp til
laga viðvfkjandi verkamannafjelög-
um. Jafnaðarmenn og verkamenn
voru óánægðir með ákvæði þcssa
frumvarps, og tóku það til bragðs,
að ganga fram í prósessfu gegnum
höfuðstaðinn til þess að mótmæla.
Um 12,000 manns tóku þátt f
göngunni, þar á meðal 1,000
kvenna. í fararbroddi var borið
merki með þessum orðum : ,,Við
heimtum verndunarlög en ekki
þvingunarlög". Bænarskrá var
samin þess efnis, að biðja þingið
annahvort að strika út 1. gr. frum-
varpsins eða kasta því algjörlcga
fyrir borð, vcgna þess, að eins og
það væri stílað yrði það nýtt kúg-
unarvopn í höndum auðkýfinga
gegn verkalýðnum. Með þessa
bœnarskrá fór svo sendincfnd, með
formanni jafnaðarmannaflokksins í
fararbroddi, á fund þingforsetans,
og lofaði hann, að bænarskráin
skyldi verða gaumgæfilega fhuguð.
Endalok málsins urðu þau, að frum-
varpinu var algjörlega sleppt.
Hjer í Amerfku miðar margt í
þessa sömu átt, en yfir höfuð virð-
ist ekki skórinn kreppa enn þá nógu
fast að fæti verkalýðsins hjer til
þess, að hann láti sjer skiljast hvað
til sfns friðar heyrir í stjörnmálum.