Baldur - 22.02.1904, Blaðsíða 2

2
BALDUK, 22. FEBR. I9O4.
BALDDR
ergefinn út&GIMLI, MaNITOBA.
Kemur út einu sinni 1 viku.
Kostar $1 um árið.
Borgist fyrirfram.
Útgefendur:
Nokkrik Ní-Íslendingar.
Káðsmaður: G. TlIORSTEINSSON.
Krentari: JóIIANNES VlGFÓSSON.
Utanáskrift til blaðsins:
BALDUR,
Gimli, Man.
Yerð á emánm auglýain(?nm er 25 centa
fyrir þumlung dáiknlengdar. Afaláttur er
gefinn á stœrri auglýsingum, sem birtast í
blaðinu |yfir lengri tíma. Viðvíkjandi
eW knm afslætti, og öðrum f jármálum blsðs-
ins, eru menn beðnir að snua sjer að ráðs-
mauninum.
MÁNUDAGINN, 22. FF.BR. I9O4.
Hvað er skáldskapur?
EFTIR
Herbjart Hjálm.
(Framh.)
í óbundnu máli yrkja menn sfig-
ur og lýsingar ýmisra hluta og við-
burða; sú tegund skáldskaparins
er eldri en hinn eiginlegi ljóðskáld-
skapur, og þó að mikill hagleikur
r^g fegurð geti komið fram í skáld-
skap f óbundnu máli, þá getur sú
skáldskapartegund eigi fylhlega
jafnast við fegursta ljóðskáldskap,
hvorki að fegurð njc gagnsemi.
Allur fullgjör skáldskapur cr saga
eða lýsing einhvers hlutar eða at-
burðar, sem annaðhvort hcfir átt
sjer stað, eða getur átt sjer stað
samkvæmt þvf sem skáldið lítur á
viðburðaframleiðsluöfl hins náttúr-
lega lífs.
Söguskáldskapurinn f óbundnu
máli bcndir á ýmsar myndir og liti
lffsins, ásamt myndbrcytingum
þcss og litbreytingum, og snertir
um stundarsakir ýmsa strengi
mannlegs hugmyndaafls, sem ef
til vi 11 hafði aldrei áður verið hreift
við. Þessi hugsanahreifing leiðir
sfðan oft til þess, að lcsandanum
opnast nýtt starfsvið, scrn hann
eigi áður hafði þekkt cða gjört sjer
ljósa grein fyrir. Hugsunin vakn-
ar f áður óþekktum stað á lcikvelli
Iffsins, og bcinir hinu ytra afli
mannsiris að nýju starfi, sem skap-
ar hið komanda lff hans eftirþeirri
mynd sem skáldið hafði með sögu
sinni leitt inn í huga lesandans.
En það eru að eins fáir lesendur,
sem kunna að nota öfl þau og
bendingar, sem felast í orðum
skáldanna, sem oft verða, — sam-
kvæmt efni og atvikum —að vera
myrkari f máli, en heppilegt er til
nota fyrir meiri hluta lesendanna.
En þó að menn læri efni sagn-
anna, og muni það svo ljóst, að
þeir geti dregið upp helztu mynd-
ir þess f huga sjer, svo að sagan
kemur þannigað allmiklum notum,
— þá cr hitt ef til vill engu minna
virði, sem sögulesandinn gleymdi
eftir örfá augnablik, og sem aldrei
sfðan kemur f ljós í hugskoti hans;
— það eru einkum hin hrífandi orð
skáldsins f lýsingunum,, sem hvcrfa
þannig fyrr en lesandann varir.
En 1 j ó ð i n festast svo vel f
minnum margra lesanda, að þar af
leiðir, að Ijóðskáldskapur verður
þcim að miklu meiri notum en
söguskáldskapur í óbundnu máli.
Ljóðagjörðin hlýtur því að verða
skáldlistarmynd fraintíðarinnar.
En hún cr vandasöm og fárra með-
færi svo að vel sje, og hún komi
að notum fyrir almenning. Því
þyngri sem tunga sú er, scm skáld-
ið notar fyrir kvæðamál, þvf örð-
ugri og vandasamari verður skáld-
listin. Þcss vegna furðar margan á
þvf, hve mörg ljóðskáld Islending-
ar eiga, þar sem þó tunga þeirra
er bundin þungum og ströngum
málfræðisreglum. Þetta bendir ó-
tvírætt til þess, að íslenzka þjóðin
sje í sannleika skarpari hugsjóna-
þjóð og gædd meiri skynsemi að j
því er snertir skáldskapinn, en
flcstar aðrar þjóðir heimsins, —
þegar litið er til mannfæðar hennar
og vöntunar ýmsra menningarskil-
yrða sem aðrar fjölmennari þjóðir
hafa, er þó eiga að eins örfá ljóð-
skáld.
Ljóðskáldskapurinn er þannig
meira virði fyrir íslenzku þjóðina,
sem einkenni hennar, en margir
hafa ætlað. En að hinu leytinu
er hann þó enn meira virði fyrir
íslendinga,—að hann er hjá þeim,

—- eins og öllum þcim þjóðum sem
kunna að meta hann, — sjálfkjör-
inn lciðtogi þjóðarinnar á hærra
menningarstig, bæði að þckkingu
og verklegum framförum.
En til þess að skáldskapurinn
geti orðið oss að fullum notum,
verðum vjer að læra að meta gildi
hans, og læra að skilja hann rjett.
Kvæðin hafa þann mikla kost
fram yfir skáldskap í óbundnu
máli, að þau geymast betur í minn-
um manna; — þau geta geymst
um aldur og ævi, orðrjett í hugum
lesendanna, og þess vegna eru þau
jafnan til nota hvenær sem á þarf
að halda, þó að s a g a sama efnis
sje löngu týnd og gleymd. Þess
vegna er ljóðskáldskapur ómetan-
leg auðlegð fyrir hverjaþjóð ; hann
varðveitir bezt sögu hennar og
tungu og hinar dýrustu hugsmfðar
sem fæðast hjá mestu mönnum
þjóðarinnar.
En engir mæta eins miklum og
margvíslegum misskilningi, eins og
ljóðskáldin ; þetta kemur meðal
annars af þvf, að orð þeirra eru
oft tvíræð, og þau verða að vera
tvfræð, vegna máls og atvika.
En svo ríkir sá misskilningur
hjá sumum Iesendum, að allt sem
skáldin segja, hljóti að eiga bein-
Ifnis við einstaklingslíf skáldsins
sjálfs, en þeir gæta ekki að þvf, að
það er hlutverk skáldsins að draga
fram í birtuna leyndardóina mann-
lífsins og náttúrunnar, f allskonar
myndum, sem hann verður að leiða
fram í þeim líkingum sem bczt
eiga við, á þeim tfma sem hann
hefir fyrir augum þegar hann yrk-
ir kvæði sitt, eða atvikunum sem
standa f sambandi við efni kvæðis-
ins, — sem skáldið verður svo oft
að klæða í dularbúning fyrir lesend-
unum, þó að hann gjarnan vildi
segja sögu sfnafljósari orðum. Til
þess að menn geti lært að skilja
skáldskapinn rjett, verða þcir fyrst
að skilja hlutverk skáldsins,—skilja
hvað skáldskapur er f rjettri
merkingu. Þegar menn hafa skilið
það til hlýtar, þá geta þcir fyrst
dœmt verk skáldanna og skilið
hverjir af þeim sem yrkja eru
þess verðir að þeir sjeu kallaðir
s k á 1 d. —
Maður nokkur suður f Bandaríkj-
um, F. W. Dunnellað nafni, ernú
um nokkur ár búinn að fá tilraun
gjörða með það, að brúka járn-
brautarundirlægjur (raihvay ties),
sem hann hefir fundið upp á að
búa til úr lcðri. Gamlir skór og
allt slfkt drasl cr malað f sjcrstök-
um kvörnum, og svo sett í lag
aftur með vatnsþrýstingi. Upp-
fynding þessi hefir gefist svo vcl,
að fjelag hefir myndast með $300,
OOO höfuðstól til þcss að færa sjer
hana í nyt, og ætlar það fjelag
sjer einnig að búa til girðinga-
stólpa og strætablakkir með þessu
sama móti.
m
:0>
é
m
é
í(
'a
o.(
é
ol
w
w
w
W
w
f
t
WINNIPEG
BIISINESS
li
1
jH,
JJLiJ
Port. Ave.
WINNIPEG.
& # ífc
* NORTH END
BRANCH
w
W Á MÓTI C. P. R.
VAGNSTÖÐINNI.
% #
Sjerstakur gaumur gcfinn
að uppfrœðslu í cnska
málinu.
Upplýsingar fást hjá
('( B. B. Olson,--Gimli.
G. W. Donald,
sec.
WINNIPEG.
(Framh.)
Lífið er ekki svo stutt, að það sje
ekki ævinlega nægur tfmi til að
brúka kurteisi. — Emer.SON.