Baldur - 06.09.1905, Síða 2

2
GIMLI, --- MANITOEA
ÓHÁÐ VIKUBLAÐ*
KOSTAR $1 UM ÁRIð.
BORGIST FYRIRFRA M
ÚTGEFENDUR:
THE GIMLI PRINTING &
PUBLISHING COMPANY
LIMITED.
RITSTJÓRI:
Magnús J. Skaftason.
RÁÐSMAÐUR:
Gísli P. Magnússon.
UTANÁSKRIFT TIL BLAðSINS :
IB^VILDTXIR,,
GIMLI,
nvn^A.isr
Vetðásmáum auglýsiugum er 25 cent
fyrir þumlung dá kslengdar. Afsláttur er
gefinn á strerri auglýsingum, sem birtast í
blaðiuu yfir lengri tíma. Viðvíltjanrli
slíáum afslætti og öðrum fjármálum bh ðs-
ios, eru rtiena beðnir að snúa sjer sð ráðs-
manninum.
MlÐVIKUDAGINN, 6. SEPT. 1905.
IIVERNIG BYLTINGARNAR
FARA FRAM Á RÚSSLANDI.
Eftir Vance Thompson.
II.
Framh.
harrn getur cyðilagt hana, alt eftir'
■f * I
.pvf_.sem honum ér skipað. Og
Raffalovitch er sambandsliðurinn
milli De Witte og ensk-þýska
auðfjelagsins—Lundöna og Frank
fort.
Þetta eru nú myndir þær, sem
standa á bak við hin pólitisku for-
tjöld á Rússlandi. Þetta eru menn-
irnir sem bljesu að kolunum, þeg-
ar þúsundunum var slátrað f Pjet-
ursborg 22. jan. 1905. Það er
ófagur leikur, þegar þessir dimmu
skuggar læðast um leiksviðið. Þar ;
er kvikt af svikum, bröcfðum og
morðum. En nú skulum vjer að
Jokum snúa oss að stórhertogun-
um og virða þá fyrir oss.
Eru þeir fullir hroka,—glóandi
af gulli—með fjaðurskúfum og
borðaleggingum. Þeir hafa verið
og eru hinir verstu samsærismenn
í heimi, en þeir eru fmynd hins
gamla einveldis.
III
Hertogafylkingin.
þeirra. Lestirnar léggja á stað þeg-
ar þeim sýnist, hvort sem það er
rjettur tfmi eða ekki. Hjerna um |
nýárið var einn stórhertoginn á
ferðinni, Vladimir, mikill maður
vexti, drembilátur og gamall.
Eins og siðvenja var hafði haun ;
einsamall sjerstaka lest. En á |
! brautinni voru fleiri lestir með
I vopn og vistir og hermenn til 1
Manchuríu. Áttu þær lestir að
hafa brautina fyrir öllum öðrum
þvf að mikið lá á. Nú var lest
■ stórhertogans sett inn á hliðar-
braut eina og látin bíða þar. Liðu
! svo þrjár stundir að hann varð að
sitja þar. Fór þá að sfga f hann.
Ljet hann þá kalla á yfirmanninn
á lestastöðinni og skipaði honum
að senda lest sfna áleiðis: ,,Jeg
þori ekki að tcfja fyrir herlestun-
um“, sagði aumingja maðurinn.
,,Jeg skipa þjer það“, sagði
stórhertoginn.
,,Jeg Þorí það ekki“ sagði litli j
maðurinn og ætlaði að sökkva f i
jörðina.
Rak þá Vladimir upp öskur
mikið, reiddi upp hendinaog blik-
aði stálið f hnefa hans, en lesta-
stjórinn hnje dauður niður við fæt-
ur hans. Var svo lfkið borið
burtu. En lögreglan tók skýrslu
um atburðinn þannig, að maður-
inn hefði dá'ð af slagi og nú voru
stöðvaðar allar lestirnar á leiðinni
til Moskó, en stórhertoginn hjelt
áfram.
Allir hlýða þeim, allir smjaðra
fyrir þeim, allir óttast þá, þeir cru
af hinu heilaga keisarablóði.
Hirðin sjálf sem næst stendur
Nikulási á oft f deilum miklum.
Er móðir hans ein af dætrum
Danakonungs og er stórlát og
harðráð, og nýtur lftt elsku Rússa.
Kcnna frjálslyndir menn henni um
það er þúsundirnar voru -skotnar
niður f Pjetursborg f vctur. En
hugrekki hennar virða menn. Eft-
ir blóðbaðið í Pjetursborg f vetur
þorði enginn höfðingjanna út úr
húsum sfnum, en þá keyrði hún
ein og óhindruð um stræti borg- j
arinnar.
ORUSTAN
í
JAPANSKA FLÓANUM.
Eftir japanskan sjóforingja á
skipí Togos: Mikasa.
P'ramh.
og vjer gátum ekki annað, cn
dáðst að þeim fyrir hugrekki
þeirra, fyrir þenna stórbokkaskap
j sem einlægt virtist segja: „Þið
! eruð ckki nema Asíumenn, hvað
; þurfum við að óttast ykkur“.
Hertogaflokkurinn f Rússlandi' (Rússar sjást)
er flokkur algjörlega út affyrir; Það var ekki fyrri en um kl. i
sig, það eru alt ættmenn keisar- j e. m. að vjer fyrst sáum gestina,
ans. Þeim sjálfum finst þeir vera j sem vjer vorum að búast við.
svo æðri öðrum mönnum að einn j Það voru eitthvað 13 eða 14 þús-
þeirra sagði: ,, Við og mennirn- 1 und metrar á inilli flotanna. Virt-
ir“. Þetta var sannarlega að að- i ust þá skip Rússa kasta myndum
skilja sauðina frá höfiunum. í: sfnum á draumtj ild þokunnar,
augum lýðsins eru þeir hálfhcilag- ; e!ns og væru þau einhverjar loft-
ir eins og keisarinn; á járnbraut- j sjónir. Var það alt mikill floti og
arstöðvunum stökkva menn til að j sýndist stefna norðaustur f tveim
cggja rauða gólfdúka undir fætu r riiðum. Virtist koma hik á þá
BALDUR, 6. SEPT. 1905.
fyrst er þeir sáu oss. * En svo
stefndu þeir djarflega á oss. Það
vor;u nú ekki nema 10 míiur á
milli flotanna og að þvf komið að
vjer kæmumst f skotfæri. Vind-
ur stóð þá hvass á suðvestan, og
var beint á móti oss, og breyttum
vjer þá nokkuð stefnunni. Breyttu
þá Rússar líka fylkingu sinni og
Ijetu bryndrekana miklu (Battle-
ships) fara fyrst, þá hina ljettari
drekana (Cruisers) og aftast öll
ljettiskipin.
Vjer sáum fljótt að skip vor
voru hraðskreiðari en óvínanna og
gátum vjer þvf ráðið hvernig vjer
höguðum orustunni; rendum vjer
svo skipum vorum þvcrt f veg
fyrir Rússa.
Það var eitthvað kl. 5 mfnútur
eftir tvö, á nálægt 7 mílna færi,
að vjer sáum hvítan strók skjótast
út úr fallbyssukjafti á admírals-
sk’pi Rússa, og höfðu Rússar þar
byrjað hrfðina eins og Kfnverjar
gjörðu f Gula hafinu fyrir 10 árum.
En vjer svöruðum þeim nú ekki,
enda dró ekki byssan til vor.
Hjá oss var Mikasa á undan með
Togo innanborðs. Menn vorir
stóðu reiðubúnir og voru hálfóþol-
inmóðir. En vjer vorum að virða
fyrir oss og horfa á drekana rúss-
'nesk.u, sem allur heimur hafði ver-
ið að hugsa um ogtalaum f marga
mánuði. Og vissulega litu þeir
tfgulega út og gat mjer vel skilist,
að Rússa dreymdi um dag þann,
þcgar drekar þessir gerðu þjóð
sfna að drotning í austurhöfum.
En loks gaf Togo merkið og á
sama augnabliki drundu þúsund
þr'umuhvellir yfir sjóinn. En svo
var tilskipað, að vjer skyldum allir
skjóta fyrst á fyrsta skip Rússa,
admfralsskipið og svo taka hvert
af öðru. Brátt rendum vjer fram
hjá Rússum, og er vjer vorum
komnír þeim á stjórnborða, þá
sneri Mikasa við og öll skipin á
eftir og rendum vjer þvert í veg
þeirra aftur. Neyttum vjer þá
bakborðs byssanna og sendum
Rússum kveðjurnar að'nýju. Voru
menn þá allir óþreyttir þeim meg-
in. En á stjórnborða hvfldust
menn þá á meðan. Svona Ijetum
vjer það ganga, hvað eftir annað,
snjerum einlægt við og sendum
þeim sendingarnar. ýmist af bak-
borða eða stjórnborða. Leit jcg
þá einu sinni við og horfði yfir
flota vorn og var það fögur sjón
að sjá hvernig hvert skip hjelt
stöðu sinni sem f dansleik væri,
rcykurinn gaus út úr kanónukjöft-
unum, en loftið drundi af hinum
sffeldu hvellum.
Um kl. 3 e. m. var orustan á
hæðsta stigi. Var þá stálfræ það
sem vjer höfðum verið að sá, farið
að bera ávöxt. Það var um það
leyti sem tvær deildir flota vors
hurfu sjónum um stund, en brátt
komu þær í Ijós aftur, og voru þá
komnar á bak við Rússa, svo að
; ’oúið var að slá um þá algjörðan
| hring.' Rfissar voru þá scm rotta
* í vesturröðinni voru Ijcttari
1 skipin (Cruisers) en í hinni eystri
þyngri skipin (Battleships).
f gildru. Og fór jeg að hugsa um
það, að loksins hefðu forlögin ver-
ið oss vinveitt, Ioksins væri stund-
in komin, sem gjöra ætti út lím
sýo margt, þegar veldi Rússa á
Kyrra-hafinu liði undir lok, en
nýr dagur friðarins rynni upp yfir
austurlönd'jm. Það fór að sjá á
ýmsum skipum Rússa og einlægt
harðnaði hríðin af vorri halfu. Jeg
sá einn dreka Rússa tapa stjórn-
inni og sfga undan sem ölvaðan
mann, voru tveir reykháfar hatis
skotnir burtu, en hvftur reykur-
inn gaus upp úr drekanum á mörg-
um stíiðum. Var þá búið að berj-
ast f 5 klukkustundir. Hin skip-
in þeirra stefndu þá vestur og
vildu sleppa, en skildu þetta eftir
Kom þá skot f mastrið á þvf og
kastaði þvf f sjóinn sem fjöður
væri og brátt stóð skipið alt í
björtu báli, en þrátt fyrir skot-
hríðina heyrðum við frá þvf hvell j
á hvell ofan og svo fór það að hall-!
ast vafið eldi og reyk sem öðrum
lfkhjúp og sendum vjer svo Kit-
ose með torpedóbátum að veita
þvf hinar seinustu skriftir; og 30
mínútum seinna si»kk það með
hvelli miklum. En sigurópið:
,,Banzai, banzai“ hljómaði af
Mikasa yfir hinar háreistu iildur,
innanum hinar látlausu drunur
stórskeytanna. Þá sáum vjer og
tvö önnur skip Rússa láta undan
sfga og voru illa haldin. Var
fljótt snúið að þeim stórskeytun-
um. Var það Ifkast því þegar
hestur dcttur af mæði á snjóþökt-
um sljcttum, cn utanum hann
safnast úlfarnir og tæta hann f
sundur. Tók jeg einkum eftir á-
hrifunum af tólfþumlunga byssun-
um vorum og tíu þumlunga
sprengikúlunum frá Nisshin. Inn-
an 10 mínútna stóð alt annað skip-
ið í björtu báli. Það virtist taka
rólega við öllum sendingum vor-
um; en svo sá jeg það steypast á-
fram, eins og þegar maður er
skotinn f hjartastað, og stinga
framstafninum í sjó niður, en aft-
urstafninn stóð hátt f loft upp;
og gleymi jeg aldrei sjón þeirri,
er stafninn bar við gráan
þokuvcgginn, en skaflar hvik-
anna brutu á sökkvandi skipinu
og skrúfan reis til himins sem
krossmark á leiði þess og þirna
sökk það niður f hyldýpið með i
öllu sem á var.
Einu sinni en þá fórum vjer í j
veg fyrir Rússa og beindum nú j
skotum vorum á drekann Knias
Suvaroff. Braust þá út eldur á
skipinu og hvítar reykjarstrokurn-
ar teygðust til himins, en jeg sá
eldtungurnar koma sleikjandi um
efsta þilfarið. Á dreka þeim börð-
ust Rússar af mestu hreysti, og
þó að vjer ljetum rigna yfir hann
skotunum úr hinum stóru byssum
vorum, þó að eldhafið væri svo að
segja utan um hann, og þó að
hvað eftir annað kviknaði f hon-
um, þá var eins og Rússar sintu
ekki öðrum eins smámunum. Þeir
stóðu við kanónur sfnar og sendu
oss kveðjurnar ótæpt aftur, sama
cr og að segja um mörg önnur
skip Rússa. Varðþá Togo Síétð-
ur f þeirri hríð.
í bardaga þessum sáum vjer
aldrei lengra frá oss en 6 mílur og
oft húrfum vjer sjónum óvinanna.
Fimm sinnum mistu þeir sjónar á
oss og fimm sinnum komum vjer
til baka, að byrja hrfðina á ný er
vjer komum í skotfæri. í hvert
skifti stóð hrfðin ekki yfir lengur
en um 30 mfnútur. Orustan byrj-
aði litlu eftir kl. 2 e. m. og end-
aði um kl. 7 e. m. og var þá als
þriggja tfma skothrfð eða vel það.
Um kl. 6. e. m. v.irtust Rússar
vera að dreifa sjer og skip þeirra
vera farin að riðlast, og öll reyndu
þau að halda norður. En vjer
gjörðum hið sama og fyrri, vjer
stefndum f veg fyrir þá og ljetum
djmja á þeim skotin. Þá var það
að sprcngikúla tók stæðsta mastr-
ið af drekanum Borodino; var
hann og allur f báli, lagðist á hlið-
ina og sökk. Nú fór að líða að
kveldi og hjeldu stærri skip vor
norður lengra, en hleyptu torpe-
dó-bátunum á stað og stukku þeir
sem rakkar á Rússa.
Var þá kl. 7,20 e. m. og rökk-
ur komið. Rússar bjuggust við
þeim og heltu yfir þá kúlna hríð-
inni, þvf þeir vildu sfður láta þá
koma nærri sjer. Vjer vorum að
hjálpa þeim mcð þvf að senda
skotin á Rússa yfir torpedóbátana,
en þeir voru sem deplar litlir eða
fuglar í hafrótinu. Eitthvað um
kl. 8 fórum vjer að heyra hina
þungu hvelli sprengivjelanna, er
þær skullu á skrokkum drekanna,
og litlu seinna heyrðum vjer úr
myrkrum næturinnar undarleg
hljóð, voru þau váveifleg mjög,
angistaróp deyjandi manna, sem f
fjarlægðinni breyttust og urðu að
draugalegum samsöng. Það var
eins og hinar hvfldarlausu glötuðu
sálir hefðu sloppið úr „nirvana,
og væru að byltast f hafrótinu
með brostnum vonum, þyngdi
niður af hinum svörtu endurminn-
ingum gamalla synda, og væru að
hrópa út yfir hinn reiða sæ til
sinna holdlcgu, lifandi bræðra og
biðja þá, að gefa sjer einn eða tvo
hunangsdropa meðaumkvunar.
Fanst oss það hljóta að vera radd-
ir 600 manna eða fleiri. Það var
órnögulegt að segja hvort þetta
voru raddir vorra eigin mantia
eða hinna druknandi óvina
vorra, máske hvorutveggja.
Stefndum \ jcr svo flotanum f
norð-vesturátt þv/ að vjer þótt-
umst vissir um að Rússar mundu
halda til Vladivostok. Enda
fengum vjer loftskeyti frá njósnar-
skipi voru rjett fyrir dögun 28.
maf og var skeytið á þessa leið:
, ,Leifarnar óvinanna stefna til
Vladivostok".
Skömmri fyrir kl. 10 f. m. sáum
vjer svo 5 skip óvinanna 12 mílur
austan við Takcbe fjörð. Voru
það Orel, Nikulás keisari I. Ad-
miral Seniavin, Admiral Aprax-
ine og Izumrud. Undireins og
skipin sáu oss, lagði hið sfðast-
n'et'da á stað til Vladivostok með
fullri fcrð. En hin bjuggust til
varnar. En það var að ems stutta
stund, þvf að brátt sáum vjer sól-
arflagg Japans dregið upp yfir
rússneska drckann. Skipin híifðu
gefist upp. Var þá lok.ð hinnm
j mesta sjóbardaga, sem heimurinn
hefur sjeð.