Baldur - 20.02.1907, Blaðsíða 2

2
BALDUR, 20. febröar 1907.
BALD
ER GEFINN ÖT Á
GIMLI, ---- MANITOP A
OHAÐ VIKUBLAÐ.
KOSTAR $1 UM ÁRIð.
BORGIST FYRlIiFRAM
tfTGEFENDUR :
THE GIMLI PRINTING &
PUBLISHING COMPANY
LIMITED.
UTANÁSKRIFT TIL BLAðSINS :
BALDUE,
G-IMLI,
MAU
kanska alþýðu. í einu af bl.'iðun-
um sem sjerstaklega meðhðndla
í síðastliðnum júním/inuði var
þvf lýst yfir, að sýningin gengi f
mál sem að sýningunni lúta, er fyrsta lagi út á,að vekja eftirtekt á
listi af ýmsu sem sýna á. í listan- |þeim silgulegu viðburðum, sem
Verð á HmAum ftugíý8ingum er 25 cent
fyrir þamlung d4’k>ílengdftr. Afsláttur er
gefinn á «*œr>i auvlýeintíum, Ff-m birtast i
blnðinu yfir lengri tíma. V (■‘víkjanfii
sl ( kum afalíetti og öö um f jármálun blftðs-
iu8, eru monn beðuir að anúa ejer að 1 áðh
manoinnm.
MIDVIKUDAGINN 20. FEBR. I9O7.
Herbúnaðarsýn-
ing í farnes-
town.
¥
Baldri hefir borizt dálftill ritl-
Ingur sem snertir hina fyrirhug-
uðu sýningu í Jamestown, Virg-
inia, og sem gefur dtvfræðlega til
kynna, að ýmsir valdaríkir Ame-
rfkumenn sje annaðhvort vitandi
eða óvitandi að firfa hjá amerí-
könsku þjóðinni lotningú fyrir
hernaði og kóngafóiki. Ritlingur-
inn eru mótmæli frá nokkrum
mönnum ár sýningamefndinni
móti þvf, að sýningin sje að mestu
leyti gjörð að hergagna og her-
manna sýningu. Af þvf ritlingur-
inn er sjerlega eftirtektaverðu/og
fróðlegur, er aðal-innihald hans
biit hjer f ísienzkri'þýðingu.
* * *
Sáttaþing eða
‘hernaðardyrð‘.
Mótmæli móti því-að James-
townsýningin sje gjörð að her-
gagnasýningu frá Hon. Carroll D.
Wright, Edwin D. Mead, Rev.
Edward Everett Hale, Cardinal
Gibbons, John Mitchell, Miss Jane
Addams, Miss M. Carey Thomas,
Wiiliam Couper, Prof. James H.
Dillard, Joseph Lee, J. Howard
McFarland, Frederic Allen Whit-
ing,Prof. C.M.Woodward.og Prof.
Charles Zueblin, úr sýningar-
nefndinni,
Hernaðarbragurinn sem komið
hefir yfir Jamestownsýninguna á
um eru 38 atriði og 18 af þeim
eru þessi :
Hinn mesti strfðsútbúnaður sem
heimurinn hefir sjeð.
Hin mesta herskipahöfn sem
til er,
Kappsigling neðansjávarbáta
ýmsra þjóða.
Orustur sýndar með liteldasafni.
Bardaginn miili ‘Monitor1 og
‘Merrimac*, sýndurástaðnum sem
hann var háður á.
Stórt samsafn af hergögnum frá
öllum þjóðum og öllum tfmum.
Hin stærsta þyrping herskipa
sem veraldarsagan getur um.
Heræfingarmeð beztu hermönn-
um allra þjóða.
Loftsiglingar loftfara sem brúk-
uð eru við hernað.
Stærsti heræfingavöllur í ver-
öldinni.
Kappraunir milli hermanna
ýmsra þjóða.
Dagleg skoðun á herskipum á
höfninni og hermönnum í her-
búðum.
Stærstu heræfingar á sjó og
landi, sem nokkru sinni hafa sjezt.
F.leiri og stærri lúðraþeytara-
flokkar en nokkurn tfma hafa sjezt
á friðar og ófriðar tfmum.
Stærsta sarhsafn af skrautlegum
hermannabúningum frá öllum þjóð-
um, sem nokkurntfma hefir sjezt.
Meira samsafn af konungbomu
fólki frá ýmsum löndum, en áður
hefir saman komið á einum stað.
Stærri hermanna-veizlur en
nokkru sinni hafa átt sjer stað hjá
nokkurri þjóð á nokkrum tfma.
Stærsta lifandi mynd af strfði
með allan sinn töfrandi Ijóma.
Vjer höfum þá skoðun að svona
prógramm fyrir sýninguna hafi
komið þrem fjórðu hlutum ameri-
könsku þjóðarinnar á óvart. Þetta
prógramm er gjörsamlega öðruvfsi
en það sem í fyrstunni var lagt
fyrir fólkið, þegar oss ásamt mörg
um öðrum var boðið að vera með
f ráðgefandi ncfnd fyrir sýninguna,
og þegar ríkin f Bandarfkjasam-
bandinu voru beðin að leggja sýn-
ingunni stóran fjárstyrk. Að f
sambandi við sýninguna yrði her-
gagna og hcrmanna samsafn frá
ýmsum löndum, vissu móiin að
Corigressið hafði gjört ráð fyrír,
með þvf að veita til þess fje 1905,
og í sjálfu sjer var það ekki mót-
mæla vert; en það, að gjöra þessa
sýningu f aðal atriðunum að stríðs-
gagnasýningu á sjó og landi að
gjöra ameríkönsku þjóoina drukkna
f sex mánuði með lifandi nriyndum
af hernaði, “m<?ð allan si.nn töfr-
andi ljóma“, og vekja hjá mönn-
um þá hugsun að strfð sje töfrandi
athöfn, dýrðleg sjón eða leikur, S
stað þess að vera andstyggð eða
glæpur, vissu menn ekki áður; en
það hefir sýnilega verið fyrirætlun
sem smámsaman átti að færast f
framkvæmd — fyrirætlun, sem
verður Bandarfkjaþjóðinni ti! stór-
skaða, ef hún fær framgang sam-
allra helzt minna á framfarir og
hyggingu Bandaríkjanna; í <>ðru
iðnaður verður töluvert tekinn til
greina, ásamt listum, vfsindum og
uppfyi dingum1. í svona horf eru
þá málin komin, og vjer megum
að líkindum hrósa happi yfir þvf,
að iðnaði og öðru af því tagi skyldi
lagi að hún skyldi vera iðnaðar-j ekki vera bægt frá að mestu, á
sýning, sjerstaklega fyrir amerí-1 þessari sýningu,—sem var stofnað
sfflastliðnum rnánuðum, hefir kom-
ið eiivs og reiðarslag yfir amerí- j kvæmt þvf sein augiýst er.
kanskan iðnað ; og f þriðja lagi,
að hergögn ýmsra landa skyldu
verða sýnd þar með aðstoð út
lendra hermanna.
/
Breytingin.
í júlfmánuði var prógrammið
orðið þarfhig : 1, ‘Óviðjafnantegt
samsafn af hergögnum og her-
rnönnum frá öllum löndum, undir
umsjón Bandaríkjastjórnarinnar.
2, Sýning á munum snertandi
sögu, listir, uppfræðslu og iðnað
undir umsjón Jamestownsýningar-
fjelagsin«‘. Ef Congressið veitir
fje það sem nú er beðið um $1,
700,000, verður sumu af þvd varið
á þessa leið :
Til bygginga fyrir útlenda og
innlenda hermenn $75,000; til
byggingar fyrir foringja, innlenda
og útlenda, $50,000 ; til að borga
flutninga á innlendum og útlend-
um hermönnum að og frá sýning-
ingunni $100,000; til að sýna or-
ustuna milli‘Monitor‘og‘Merrimac‘
f Hampton Roads, $10,000; til
opinberra skemmtana fyrir útlenda
foringja á sýningunni, $125,000.
Ýmsar stórar upphæðir eru þar að
auki ætlaðar hermálaskrifara Banda-
ríkjanna, til að borga annan kostn-
að í sambandi við þessa sýningu,
Án þess að hafa nokkuð á móti
óhófinu sem er samfara þessariher-
gagnasýningu, langar oss til að
benda á, að það getur varla verið
heppilegt að draga fram fyrir sjón-
ir hugsuriarlítils manngrúa eitt á-
takanlegasta atriðið úr innanlands-
ófriði Bandarfkjanna, með þvf að
sýna bardagann rnilli ‘Monitor' og
‘Merrimac1. Það ætti ekkiað minna
fólk á þesskonar atriðí oftar en
þörf gjörist, og vjer vonum að því
atriði verði sleppt, eins og nýlega
hefir verið talað um. Þetta er
samt í sjálfu sjer smáatriði. Það
sem vjer aðallega mótmælum er
það, að það hefir verið gjörsam-
lega breytt sýningarprógramminu
þannig, að það er búið að missa
þann brag sem á því var í fyrst-
unni.
(Fcerist í áttina.
í júlf eins og júní er uppruna-
hugmyndin enn ráðandi, en þó
farnar að heyrast raddir um breyt
ingar. í ágúst kemur breytingin
fyrst í Ijós. Nafnið er þá ákveðið ! á höfninni. Verðmæti þéirra muna
og á að vera: “Jamestown Tre- sem að hernaði lúta, ásamt verð-
Centennial Exposition“, Aðal- j mæti sýningarbygginganna verður
ti) í fyrstunni til þess að minna á
fyrstu tilraunirnar til að byggja
Bandarfkin,—og að öll sýningin er
ekki ætluð herskipum og fallbyss-
um, eins og væru þær það helzta
sem Bandaríkin gætu stært sig af
eftir þrjú hundruð ára starf.
, ‘Jamestownsýningin verður til-
breytileg hergagna og hermanna-
sýning frá byrjun til enda‘, segir
málgagn sýningarstjórnarinnar.
‘Allar deildir Bandarfkjahersins
senda þangað menn, og hjá þeim
verða hinir útlendu hermenn boðs-
gestirh
Auk þessara hermanna, sem
verður stór herafli, verður sent
þangað mikið af hermðnnum hinna
ýmsu rfkja í Bandaríkjasamband-
inu. í fyrsta skifti í sögu Banda-
ríkjanna verða hermenn Banda-
rfkjasambandsins gjörðir að lög-
regluliði í einu af sambandsrfkjun-
um Vopnaðir útlendir hermenn,
sem hingað til hafa ekki mátt stfga
fæti inn yfir landamæri Bandaríkj-
anna, ciga nú að koma f stórhóp-
um til að auka á skemmtanirnar.
Þetta er f fyrsta skifti f sögu
Bandaríkjanna, sem útlendur her
sctur þar herbúðir sfnar; og að
það sje ekki f smáum stýl, geta
menn gizkað á, þegar þcss er gáð,
að tilgangurinn er sá, að hvert ein-
asta land á jörðunni sendi þangað
eina af sfnum beztu herdeildum.
Sýningarmimir.
Sýningarmunirnir frá hergagna-
söfnunum verða ‘sjerlega stórfeng-
iegir*: allt frá fallbyssukúlu sem
vegur 2400 pund ofan í smábyssu-
skot. í herskipadeildinni verða
sýnd sýnishorn af allskonar her-
skipum og ‘stórum byssum*; skipa-
bás, ásamt smáu herskipi, sem sett
er á flot og látið í kví á hverjum
degi. Þar verða stórfeldar mynd-
ir af frægum sjóbardögum, og á
hverjurn degi verður fluttur fyrir-
lestur í sambandi við hreyfimynd-
ir, sem sýna sjómannalífið, bæði
inn á h ifnum og á siglingu—fyrir-
lestrar sjálfsagt af lfku tagi og
þeir, sem sjóhersdeildin hefir ráð
gjört að láta flytja í ýmsum borg-
um f landinu, um ‘töfraljóma1 sjó-
hernaðarins, til þess að ná saman
máialiði. Hergagnasýningin á
landi er að eins viðaukí við flotann
að vinna að eyðileggingu1. ‘Hvert
um sig af herskipunum sem þar
verða, hafa innanborðs mögulcg-
leika til að vinna meiri eyðilegg-
ingu með byssum sínum og torpe-
doum heldur en jarðskjálftinn f
San Francisco', ‘í herskipadeild
Bretlands verður hið nýja skip
‘Dreadnought', sem
drættir sýningarinnar cru þá orðn-
sem næst $300,000,000, og af
sem ekki standa f beinu sambandi
við strfðsútbúnað. ' ‘Aldrei í söctu
ir: Sýning á ýmsu tilíieyrandi þcirri upphæð eru það að eins 3%
landher, herflotum, sjóher og ýmsu
sem lýtur að sögulegum atburðum.
Nú er þá hcrmálabragurinn fyrir þessa lands, eða nokkurs ánnars
alvöru farinn að sýna sig; og fjlands1, er osssagt, ‘hcfir sjezt ann
scptember stendur á fyrstu síðu j að eins samsafn af herskipum á ein-
aðalblaðs sýningarstjórnarinnar: ! um stað, eins og sjá má á höfninni
“Sýningin verður f aðaldráttunum
hernaðarsýning, Verzlunarmál-
um verður skipað aftast, en
við Hampton næsta ár —• aldrei
annað eins samsafn af áhöldum
getur staðið
hvcrju öðru herskipi á sporði, og
er með fáum undantekningum
nógu öflugt til að mæta hverjum
þremur'; Hið gamla eðli Amerfku-
mannsins, það, að dást að öllu si m
erstórfengilegt, færþarmig næringu
og nýtt lff við að skoð t þessa
‘blóðhunda sjávarins1, sem eiga að
koma frá Þýzkalandi, Tyrklandi,
Rússlandi, Brasiliu og öðruin hlut-
um hnattarins, til að fagna þessum
afmælisdegi Bandaríkjanna.
Stefna foríeðranna.
Hvað mundu stofnendur Banda-
rfkjasambandsins segja við þessari
ráðstöfun, væru þeir á Iffi ? Er
oss það ekki ljóst; höfum vjer ekki
orð þeirra þvt til sönnunar að þessi
ráðstöfun sje landráð, eftir þeirra
hugsunarhætti ? Það' var einmitt
með þvf augnamiði að leiða nienn
frá þeim skaðsamlega hjegóma og
þeirri rangsleitni sem stríðunum
eru samfara, að þeir lögðu grund-
völlinn til hins ameríkanska lýð-
veldis. Jefferson hafði nýtt tima-
bil í huga. ‘Hanr hygði, að f
heimi flakandi: af sárum og flæð-
andi f blóði, kynni Ameríka að
geta gefið hinu ‘kristna'fólk tyrir,-
mynd, sem einhvern tíma yrði
gaumur gefinn, Hann vildi ekki
byggja upp nýtt þjóðfjelag að eins
til þess að auka herbúnað heims-
ius, og bæta við glæpina og afglöp-
in sem Evrópa hefir gjört sig seka
um. Landsstjórn vorri ætti ekki
að leyfast að a!a hjá sjer þær hje-
gómlegu hugsanir, sem hafa gjört
hinn ‘Gamla heim‘ að jarðnesku
helvíti, og myrt mannúðlegar til-
finningar'. ‘Eru engin betri með-
ul til‘, segir hann, ‘til að fá rjett-
vfsi, heldur en þau, að úthella
blóði margra þúsunda, og eyða
starfskröftum margra miljóna með-
bræðra vorra ?* Hann heimtaði
að sama aðferð vajri brúkuð við að
útkljá ágreining milli þjóðanna,
sem brúkuð er við að útkljá ágrein-
ing milli einstaklinga ;—-gjörði sje.r
von um að þe:r tfmar kæmu, að f
stað hcrsveita og herflota kæmu
sáttaþing og samþjóðlegt lögreglu-
lið, ‘Strfð', sagði hann, ‘kemur
alls ekki að gagni.f þvf að lagfæra
það sem f ólagi er, Þau margfalda
skaðann, f stað þess að bæta úr
honum“.. .
Það var sjóorusta sem Franklín
lætur e ig hnn horfa á og furða sig
á, f sögu sem til er éftir hann, þar
$em hann lætur engilinn kalla til
leiðsögumannsins, þegar hann var
búinn að horfa á þessa sjón um
stund, og segja: ‘Glópur! Þú
lofaðir að fylgja mjer til jarðarinn-
ar, en þú hefir fylgt mjer til hel-
vítis'. ‘Nei, herra', var svarið,
‘þettaer jörðjn og þarna eru menn-
irnir. Dj'iflarnir fara ekki svona
se.m gj'irð eru f þeim cina tilgangi [ hver með annan ; þeir eru skyn-