Baldur - 20.02.1907, Blaðsíða 4

4
BALDUR, 20. FEBRtfAR 1907.
Frá 3. bls.
aðra hlið, og vaknandi meðviund
almennings um, að alllr hafi sama
rjett til að ná þvf úr náttúrunnar
fkauti sem mannleg.ir þarfir krefj-
ast, á hina. Sósíalistinn kvartar
ekki um það,að kapftalistin sje ekki
að flýta fyrir sjálfs sfns falli, held-
ur kvartar hann yfirþvf, hve mörg-
urn mannslífnm og almennum þaeg-
indum þarf að fórnfæra á meðan
kapftalismið er að herða svo bönd-
in að almenningi, að almenningur
skilji, að hann verður að taka hin-
ar stóru kapftalistastofnanir heims-
ins í sfnar hendur, ef lff meirí
hluta jarðarinnar fbúa á ekki að
verða tóm armæða og strfð.
Það er ekki mcð öllu fullnægj-
andi fyrir hina svo köiluðu Sósía-
lísta, að hafa gilda ástæðu til að
ætla, að sósfalistiskt fyrirkomulag
ryðji sjer einhverntfma til rúms f
heiminum. Þeir vilja að það ryðjí
sjcr sem fyrst til rúms, svo sem
fyrst verði komið f veg fyrir kval-
ræðið og hættuna sem stafar af
hinum vaxandi kapftalista stofn-
unum. Þeir vilja að almenningur
vakni svo fljótt til meðvitundar
um hættuna sem vofir yfir, að
skorður verði reistar við yfirgangi
kapftalistanna, áður en almenning-
ur er ordinn að þrælum örfárra
auðmanna — áður en breytingin
þarf að koma með blóðsúthelling-
um, og eyðileggjandi umbrotum,
Að breyting í einhverju formi
hljóti að koma, þarf enginn að ef.
ast um. Og komi hún ekki á þann
hátt, að iðnaðarstofnanirnar verði
gjörðar að eign almennings, eins
og Sósíalistarnir fara fram á, þá
kemur hún á þann hátt, að iðnað
arstofnunum verður sundrað, og
hvert heimili eða smáhópur manna
fer að framleiða sfn áhöld, klæðn-
að og annað, sem þarfirnar út-
heimta, á víð og dreif út um lönd-
in. Spurningin sem þarf að svara
er sú, hvort það á að draga iðnað
ínn saman f hendur þjóðfjelaganna
(to socialize industry), cða það á
að dreifa honum sem mest, með
þvf að sundra iðnaðarstofnununum
sem nú svelgja arðinn af því sem
framleitt er (to individuaJize in-
dustry), svo iðnaðarástandið verði
lfkt þvf sem það var f fyrri daga,
þegar hvert heimili óf efnið f fötin
sem heímilisfólkið þurfti, og fram-
leiddi annað sem heimilisþarfirnar
útheimtu. Hvor aðferðin sje skyn-
samlegri — eyðilegging verkstæð-
anna og vinnuvjelanna, eða sam-
eign, og samvinna með vinnuvjei-
unum, getur hver og einn gjört
upp með sjer eftir geðþótta. Só-
sfalistinn segir: Látum þjóðfje-
lögin eiga verkstæðín ; aukum og
umbætum vjelarnar sem mest;
látum þær vinna sem mest af þvf
sem þarf að vinna; látum oss
stytta vinnutfmann án þess að
lækka kaupið; iátum ekki fáeina
menn framleiða f verkstæðunum
meiri varning en heimurinn getur
keypt, á meðan aðrir standa iðju-
lausir og allslausir, eða þá iðjulaus-
ir með alisnægtir, cf þeir eru eig-
endur iðnaðarstofnananna; fram-
leiðutn varning til að uppfylJa
þarfir almennings, en ekki til að
hauga saman auðæfum á fáum
stöðum og skapa örbyrgð á öðrum
stöðum. Að eyðileggja verkstæð-
in er heimskulegt, segir Sósfalist-
inn, Það eru ckki verkstæðin sem
valda atvinnuleysi og örbyrgð,
heldur meðhöndlun þeirra, undir
yfirráðum fárra manna, sem draga
til sfn meiri hlutann af arðinum
sem frá þeim flýtur, en gefa þeim
sem við þau vinna daglegar nauð-
synjar af skornum skammti, fyrir
að vinna myrkra á milli. Að eyði-
lcggja verkstæðin, væri að fara
aftur á bak. En að bæta þau, og
auka vinnuvjelarnar í öllum grein-
um, jafnframt þvf sem vinnutím-
inn er styttur, og framleiðslan not-
uð til hagsmuna fyrir þjóðfjelagið,
er að láta sjer fara fram. Látum
því vjelarnar vinna sem mest af
þreytuverkunum og gefa fólkinu
sern mestan frítíma án þess að or-
saka skort,
Það er framleitt meira af flestum
varningi heldur en heimurinn
þarfnast, og þó deyja menn úr
hungri, úr klæðleysi, úr húsnæðis-
leysi, og allskonar skorti. Fyrir-
kontulagið er heimskulegt, og því
verður afleiðingin hörmuleg. Fram-
leiðslan er gj'irð f þvf augnamiði
að gjöra nokkra mcnn ríka, en ekki
til að uppfylla þarfir fólksins, og
eftir því sem tilraunirnar f þá átt
aukast og grípa meira um sig,
eftir þvf eykst meira og meira
tala þeirra sem selja vinnu sfna
fyrir minna en hún er verð, og
gjörast fyrir það þrælar þeirra sem
eiga atvinnustofnanirnar; og að
sama skapi fækkar þeim sem eru
sjálfum sjer ráðandi. Auðmanna-
stofnanirnar hauga upp ávalt meiri
og meiri auð ár frá ári ; kaupa upp
aðalframleiðslustofnanir og fá meiri
arð ; stofnsetja ný fyrirtæki og fá
enn meiri gróða, svelgja upp náma,
skóga, járnbrautir, skipalfnur,
verzlunarfyrirtæki; gjalda ávalt
minna og minna kaup og auka á-
valt meira og meira árstekjur sfn-
ar, — Hvar lendir? Sá maður er
blindur, sem ekki sjer að það leið-
ir út í þrælkun hvað fjöldann snert-
ir, og þrælahald hvað fáeina menn
snertir, og svo að Iokum ‘þræla-
strfð', ef menn geta ekki komið
mcð skynsamlega úrlausn á at-
vinnumálum heimsins áður en til
strfðs kemur.
Það er þetta sem Sósfalistinn
sjcr, og þvf kemur hann með sfn-
ar tillögur um nýja mannfjelags-
skipun, Það er ekki tóm nýunga-
girni sem gengur að honum ; það
er ekki tóm ljettúð sem kemur
honum til-áð ganga í berhögg við
græðgina og yfirganginn, heldur
Ieiðist hann út f það vegna hætt-
unnar sem stafar af kapítalista-
samtökum nú á tfmum hættu,
sem ekki vofir yfir að eins nokkr-
um einstaklingum heldur heilum
þjóðfjelögum. Þeir cru að reyna
til að verjast árás, sein berst fram
! af hinni óstjórnlegu gróðaffkn
þessara tfma,—græðgi, sem fyllir
að vfsu hugi flestra, en að eins
vasa fárra. Þeir eru verjendur,
eu ckki sækjondur, ef rjett er álit-
ið. Og ef einhver getur komið
með betri ráð en þau, sem þeir
hafa bent á, í því augnamiði að
verjast árásum og yfirgangi hinnar
taumlausu auraffknar auðsöfnunar-
stofnananna, sem hafa meðal ann-
ars gjört börnin á 6. og 7, ári að
keppinautum foreldranná í verk-
stæðum sínum, þá komi þeir með
þau, Sósfalistinn biður ckki 1 m
að sfn ráð sje tekin til greina ef
önnur betri fást. Hann biður urn
að mannfjelagið — Society — fái
lækningu við þeim meínum sem
skaða það, og hann væri ekki Só-
sfalisti f orðsins rjetta skilningl ef
hann vildi ekki fá beztu ráðin og
beztu lækninguna hvaðan sem hún
kæmi.
E. Ó.
Lengi lifi landinn!
Þjer, sem þjáist af einhverjum
veikleika og þar af leiðandi þarfn-
ist meðala, sendið tafarlaust
pantánir til mín, svo að jeg geti
sameinað þær og sent til HINS
góukunna Lundins-fjelags f Chi-
cago, sem úvalt hefir þessi ein-
kennilega góðu meðul tilbúin eftir
‘ordum‘. Pöntunum þurfa ekki
að fylgja peningar en áreiðanleg-
heit.
Með kæru þakklæti til allra við-
skiftavina minna fyr og'sfðar.-
S.V. BJÖRNSSON.
GIMLI, -----MAN.
Akvörðun.
Eitt af þvf sem mætti kalla ný-
stúrlegt, en þó eðlilegt, er ákvörð-
un ein, sem smásalafjelag Norð-
vesturlandsins gjörði á nýafstöðn-
um fundi fjclagsins, sem haldinn
var f Winnipeg, Ákvörðun þessi
er sú, að senda bænarskrá til Do-
minionstjórnarinnar, og biðja hana
að koma f vcg fyrir fjölgun sam-
eignabúða — co-operatice-búða—
f landinu. Maður getur vfst mcð
Sanni sagt, að þessum míinnum sje
það áhugamál, að samkeppnin en
ekki samtökin haldist við. Grcini
legri tvfstrunarandi en þetta, hefir
vfst ekki kómið fram hjer um slóð-
ir f seinni tíð. Fólkið á, að þeirra
áliti, ekki að hafa tækifæri til að
verjast þeim einstaklingum, sem
vilja fjefletta það. Það á ekki að
fá að gjöra samtök til að sjá um út-
býtingu á þeim varningi sem það
þarf að fá, og þcim varningi sem
það þarf að senda frá sjer, Hvflfk
fásinna! Til hvcrs eru lög, scm
eiga að koma í veg fyrir einokun ?
Til að koma f veg fyrir að fólkið
sje fjcflett. Til hvers eru co-o-
perative-búðir stofnaðar? Tilþcss
að fyrirbyggja einokun.
Sú fásinna, að vilja fyrirbyggja
samtök á meðal hinna fátækari, á
meðan auðmannasamtiikin þróast,
án þess hægt sje að koma f veg
fyrir það nema að litlu leyti, eru
farin að ganga lengra cn góðu hófi
gcgnir.
Febrúar 1907.
s. M. Þ. M. F. F. L.
1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
'7 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28
Tunglkomur.
Sfðasta kv. 5. kl. 6, 23 m.
Nýtt t. 12. kl. 11, 14 m.
Fyrsta kv. 19. kl. 10, 6 m.
Fullt t. 27. kl. 11, 54 m.
Sjöviknafasta byrj. 10. febrúar.
Eftirfylgjandi menn eru um-
boðsmenn Baldurs, og geta
þcir, sem eiga hægra með j
að ná til þeirra manna heldui
en til skritstofu blaðsins, af-
hcnt þeim borgun fyrir blaðið og
áskriftir fyrir því. Það er ekkert
bundið við það, að snúa sjer að
þeim, sem er til nefndur fyrir það
pósthjerað, sem maður á heima f.
Aðstoðarmenn Baldurs fara ekki í
neinn matning hver við annan í
þeim sfikum:
Jóhannes Grfmólfsson - Hecla.
Sveinn Þorvaldsson - - Icel.River
Stefán Guðmundsson - Ardal.
Sigfús Sveinsson - - - T'ramries.
SigurðurG Nordal - - Geysir.
Finnbogi Finnbogas,- Arnes.
Guðlaugur Magnúss. - Nes.
Ól. Jóh. Ólafsson.....Sclkirk.
Sigmundur M. Long - Winnipeg:
Svejnn G. Northfield - Edinburg.
Magnús Bjarnason - - -Marshland
Magnús Tait - - - / - - Sinclair.
Björn Jónssoii ----- Westfold.
Pjetur Bjarnason - - - - Otto.
Helgi F. Oddson - - - Cold Springs
Jón Sigurðsson........Mary Hill.
Inginuindur Erlendss. - Narrows.
P'reeman Freemans.- - Brandon.
Guðmundur Ólafsson - Tantallon.
Stephan-G.StephanSS. - MarkerviIIe
Hans Hansson. - - BUine, Wash.
Chr. Benson. - - - Pcint Roterts
$50 fundarlatm 2
Sumarið 1902 tapaðist dökkrauð
hryssa, sem er nú 6 ára gömul.
Hún er á parti af Clyde-kyni, og
er brenniinerkt á hœgra huppi
með J.T. Mcð hcnni týndist og
bleikur foli, sem nú er 5 ára; bæði
hrossin eru hvft fframan. Fundar-
launin verða borguð þcim sem
finna hrossin og færir þau undir-
skrifuðum.
JoiiN Tavlor,
Ileadingley, - Man.
Trade WIarks
Desiqns
Copvrights &c.
Anrone gendlng a sketoli nnd descrlottnn rnay
qntckly nscertaln our opinion freo whotlicr an
lnvontton is probably pntentable. Cominuninn-
tions st.rict.ly confldentíal. HflNDBOOK 011 Pntents
sent free. OldoBt asency for securin»r putent*.
Patents taken tnrousth Munn & Co. recelve
rpecinl notlce, wHhout charue, in the
A handsomely illiifltrat.ed woekly. I,nrjrost cir-
cnlatlon of any sclentldc lournal. Ternis. $3 a
year : four niontbi, fL öold byall newndealors.
MN&Co.36,“a»-New York
BrAncb Offlce. 625 F St., Washln«ton, I>. C.
-w Dr. O. Stephemen
M
w
643 Ross St.
WINNIPEG, MAN. jg
Telefón nr. 1498. yj
WúnmxKn
“MOTSAGNIR
BIBLIUNN AR“
eru til sölu hjá undirrituðum.
Verð 25 cts.
E. ÓLAFSSON.
Gimli ---Man.
ÁGRIP AF HEIMILISRJETT-
ARREGLUGJÖRÐ FYRIR
CANADA-NORÐVESTUR-
LANDIÐ.
J»ær ’sectionir1 f Manitoba, Sas-
katchewan og Alberta, sem
númeraðar eru með jöfnum tölum,
og tilheyra Dominion stjórninni
(að undanskildum 8 og 26 og öðru
landi.sem er sett til síðu),eru á boð-
stólum sein heimillsrjettarlönd
handa hverjum (karli eða konu),
sem hefir fjölskyldu fyrir að sjá,
og handa hverjum karlmanni, sem
hefir fjölskyldu fyrír að sjá, og
handahverjum karlmanni sem eryfir
18 ára að aldri; 160 ekrur eða kí
úr ’section1 er á boðstólum fyrir
hvern um sig.
Menn verða sjálfir að skrifa sig
fyrir þvf landi, sem þeir vilja fá, í
landstökustofu stjórnarinnar, f því
hjeraði sem landið er f.
Sá sem sækir um heimilisrjett-
arland getur uppfylgt ábýlis-
skylduna á þrennan hátt:
1. Með þvf að búa f 6 mánuði
á landinu á hverju ári í þrjú ár, og
gjöra umbœtur á því.
2. Með þvi að halda til hjá
föður (eða rnóður, ef faðirinn er
dauður), sem býr á landi skammt
frá heimilisrjettarlandi umsækjand-
ans.
3. Með þvf að búa á landi,
sem umsækjandinn á sjálfur í nánd
við heimilisrjettarlandið sem hann
er að sækja um.
Sex mánaða skriflegan fyrirvara
þurfa menn að gefa Commissioner
of Daminion lands í Ottawa um
að þeir vilji fá eignarbrjef fyrir
heimilisrjettarlandi.
,, W. W. CORY,
Deputy of the Mmister of the Interior
-W
The {
} SELKIRK *
% LAND & IN- %
* VESTMENT \
í CO ,LTD. *
SEL'KIRK,
MANITOBA.
VERZLAR MEÐ
FASTEIGNIR: HÚS
OG LÖND, í BŒJUM
OG ÚT í BYGGÐUM.
t
t
*
€
ELDSÁBYRGÐ,
LÍFSÁBYRGÐ
OG
PENINGAR TIL LÁNS.
f
I F A G-EI3VOÆEIIL., .
3VCÁY.TT AGE JEl- $
t
t
U