Baldur - 07.08.1909, Blaðsíða 2

BALÖUR, VII. &r, nr. 2.
MiD
U
ER GEFINN ÚT Á
GIMLI, ---- MANITOBA

OHAÐ VIKUBLAÐ.
KOSTAR $1 UM ÁRIb.
BOIiGIST FYRIRFRAM.
tfTGEFENDUR :
THE GIMLI PRINTING &
BUBLISIIING COMPANY
LIMITÉD.
UTANÁSKRIFT TIL BLAðSINS :
B^VLJDTTT?.,
G-ITÆILI,
ivr^visr.
^•^•^,* *is•4rr\Sr\2& x*
Verð & smáum auglýsingum er
25 c. fyrir þumlung dálkslengdar.
Afsláttur er gefinn á stærri a.uglýs-
ingum, s»m birtast f blaðinu yfir
lengri tfma. Viðvíkjandi ílíkum af-
slætti ogfiðrum fjármálum blaðsins,
eru menn beðnir að snúa sjer að
ráðsmanninum.
€^i<Z^i^i^i xe,
Hin
hræðilega
mísbrúkun.
v(/
(Niðurlag).
Ein bámóðins nútíðarvitleysa er
það, að verja heilum fjðlskyldu-
framfærzlueyrir til að viðhalda viss
Um stásskvikindum á heimilunum.
Gullkriigum, sem eru alsettir dýr-
mætum gimsteinum, er sBennt j per.inga sína.
um hálsinn á keituhundum; cgium febrúarm&nuði ferðaðist ungur
köttur einn í San I- rans sco, j rnaður yfir Atlaritshafið með skip-
eða alls 36 þús. dollarar f þrcm-
ur hundum! Sjerstök fóstra var
höfð til þess að þjóna þeiin, og
karlmaður, sjerstaklega til þess
kjörinn, hafður til þess að sjá um
líkamsæfingar þeirra. Fatnaður
hvers hunds kostaði $500 um árið,
og fæði þeirra nam að jafnaði $2.50
á dag. ‘Frúin’ Ijct hinn fræga
dýramálara, Mrs. J, C. Chandler,
gjöra mynd af þeim, og sú mynd
var svo brýdduð með perlum og
derröntum og sett í guliramma.
Um eyðslusemi kvenr.a f sfnum
eigin klæðabúnaði hefir svo mikið
verið skrifað, að þar er engu við
að bæta. Það er nægil^ga ljóst
tákn tfmanna, að ungar telpur álfta
tæplega mögulegt að fata sig sóma-
samlega yfir árið fyrir £200 ($973y
33); en mæður þeirra voru á sinni
tíð taldar ríkmannlega búnar, og
höfðu ekki til þess nema £50
($243-33)-
Líklega kemur kvennleg óhóf-
scmi hvergi eins tryllingslega fram
eins og í ýmsu því, sem sett er í
samband við það. að halda lfkama
sfnum hreinum. I gamla daga
Ijet Pcppea hafa ótalmargar ös; ur
til þess að hún hefði nóga mjólk
til að baða sig úr. Verulega fram-
úrskarandi fjelagslífskona lætur
sjer ekki nú á dögum finnast mik-
ið til um mjólkurbað. Hún hvolf-
ir bara úr heilum ilmvatnsflöskum
f silfur- eða marmara-laugina sfna,
og borgar bókstaflega hvaða verð
sem er fyrir nýja ilmtegund, sem
hún fær að hafa einveldi yfir fyrir
sig. Kona eins milljónerans í
Chicago hcfir dálitla verksmiðju
út af fyrir sig, til þess aðeins að
framlciða sitt sjerstaka ilmvatn úr
vissri tegund af vat.ialiljum. Það
þarf svo tonnum skiftir af þessum
liljum t 1 þess að framlciða fjögra-
únzu-glas af flmvatninu; enda er
þetta svo óheyrilega tilkostnaðar
-samt, að veiðmæti hvers dropa
nemur Á25.
Ekki viiðist sumt fólk vita nokk-
urn hlut, hvað það á að gjöra við
Núnaf sfðastliðn-
Beauty að nafni, hljóp um aliai
jarðir með denjanf s-cyrnahringa og
gull-hálsfesti. Svo er kvikindtim
þcssum sjcð fyrir scm allra dýr-
ustum fatnaði, eftir Pafísarsniði.
Skrauthundar hafa sinn ferðaklæðn-
að, náttskyitrur, stígvjel, 'og út-
saumaða vasaklúta. Þegar þeim
er þvegið, er eggjahvfta mest
brúkuð fyrir sápu, til þcss að
skcmma ekki hið ffngjörða hörund~ nokkuð að setja út á hana- Það
þcirra. Og þegar einhvcr þcssi
vesalings skynteysingi veikist af
ofátinu, þá er rcynt með öllu móti,
að fá hann til að “næra s'g ein-
hverjæyitund” á villibráð cða sæta-
brauði, sem er framreitt fyrir hann
á silfurdiskum.
í þessari grein misbrúkunarinn-
ar er líklega ‘frú’ ein f Bandaríkj-
unum'sú, sem lengst nefir.komist.
Hún átti þrjá skrauthunda. sem
almentit voru kallaðir hvítvoðung-
arnir með Ieðurblöku-eyrun (the
bat-eared babies), og voru metnir
inu “Kaiser Wilhelm 11.” Hann
eyddi samtals £600 f ýmiskonar
þokkabætur handa þjónustufúlkinu
á skiplnu. Einum gaf hann .£5
fyrir að útvega sjer kaffibolla, og
öðrum £4 fyrir að ofna fyrir sig
vfnflösku, o. s. frv.
Ýmsir menn staðhæfa, að öll
eyðslusemi sje efling fyrir verzlun,
og þvf sje það heimska, að vcra
svona heldur þetta áfram. End
irinn er sá, að allt cr tekið fast hjá
C. og hann rjettir aldrei við aftur;
en B. seiur eignir sínar og flytur
úr landi.
* *
*
Það er hitt og þetta, sem manni
gæti dottið f hug út úr greininni
þeirri arna, — t. a. m, hvað það
er miklu fullkomnara jarðneskt líf,
að vera ‘frúar’-hundur heldur en
algengt manns-barn;— ellegar þ',
hvað það 'er miklu stórfelldari
blessun fyrir jarðríkið, að eiga dá-
litla hópa af svo ófyrirleitnum
svöllurum, að þeir eyðileggi f einni
veizlu allan húsbúnaðinn úr heilli
milljónerajhöl!, heldur en húsflugna-
bjálfana, sem Hkr. hrósaði svo
mjög hjer um árið fyrir þann eyði-
leggingarkraft, sem í þeim byggi,
svo mönnunam gæfist þeim mun
meiri atvinna fyrir aðgjörðir þcirra!
- Eyðileggja! eyðileggja! Það er
nú um að gjöra, svo fátæklingarn-
ir geti fengið atvinnu! Þeir gætu
ekki lifað, ef þcir hefðu ekki ‘tækiy f
færi’ tll að þræla! Þeirra sæla er
undir þvf komin, að rfka fólkið fá-
ist til að svalla sem mest! Það er
þvf nokkurskonar siðferðisskylda,
(jærleiksverk, ríka fólksins, að lifa
f sem meátu sællffi! Með því
móti geta þó þeir fátæku helzt
fengið svo mikla a,tvinnu, að þeir
haldi Iffi!
Þvfiík lfka speki!
Og þó er nú þctta einmitt
hjartað úr hagfræðisvísindum hins
‘fjöruga verzlunárlífs’. Allir, sem
vilja, geta fundið hvað vitlaust
það er, og mörgum hljóta að verða
sínar lúastundir ennþá grcmjulegri
við það, að vita ójöfnuðinn f há-
vegum hafðan af þjóðarbræðrum
sfnum, sem rindlast aftan í, máske
sjer illgjarnari en ögn ríkari, ann
ara þjóða mönnum.
En “drottinn gjörir fátækan og
ríkan” er haft til þess að hugga
þá, sem eru nógu bijúgir, og góðir,
— og barnslegir til að láta sjer það
nægja.
En svo er honum nú Ifka eign-
að það, að hafa skapað sjálfan
dj’ífulinn; — og báðar aðdróttan-
irnar efu sv& sem álfka fagrar.
t ___
má vel ske, að einhver sannleiki
sjc f þessu; cn hversu góð* sem
slík “pen'ngavelta” kann að vera
fyrir vcrzlunarstjettina, þá er hún
frá öllu öðru sjónarmiði, eins vond
*
eins og verst getur verið.
Og langmestum hörmungum
veldur eftirdæmið. Konan hans
A. gjörir þetta og þctta; þcssvegna
vcrður konan hans B. að gjöra
það líka. Reyndar hefir B. ekkí
hálfa auðlegð á við A., ,en þcss er
Hæstmóðins orgel og"
píanó.
Hinireinu umboðsmenn fyrir
Ideintzman & Co. píanó.
J.J. II. McLe n & Co.Ltd.
528 Main St. Winnipg.
Samræður við vini okkar um
orgel og píanó eru okkar ánægju
cfni, þvíokkurcr óhætt að ábyrgj-
ast hvaða hljóðfæri, sem valið er
úr okkar búð. Þær tegundir, sem
við híifum á boðstólum, eru allar
reyndar að því, að standa fremstar
allra þeirra hljóðfæra, sem seld eru
hjer í landi.
Að kunna að strjúka rjett ham-
inn á öðrum og láta strjúka hann
á sjer, það cr skilyrðið fyrir því.
að vera “fínt fólk”.
Við höfum ekki alveg farið var-
hluta af þessari ‘kurteisi’, íslend-
ingar, þó að hún hafi vonum frem-
ur seint borist til okkar, eins og
aðrir ‘menningarstr.aumar’,
En hann kemur líka þegar hann
kemur, straumurinn sá, eintóm
froða, eitthvert bullandi flautaker,
,sem allir eiga að steypa sjer hiður
til þess að skola úr sjer ævi
langa þrjózku, og koma upp úr
aftur í staðinn mcð “óháð”, “frjáls-
lynt” lífsábyrgðarskfrteini handa
erfingjum sfnum fyrir “sjálfstæðri”
hræsni.
Svo margir geta þeir orðið und-
irhyggjumennirnir og heimskingj-
arnir, sem taka hinar mcrkustti
hugsanir og fegurstu orð til að
misbjóða þeim, að þau verði á end-
anum hjá þeim að bókmenntaleg-
um pútum. Þeir, sem hafa vanið
sig á að stara á þ;er hugsanir eins
og leiðarstjörnur lffsins, sm&læra
þá, að bera kinnroða fyrir, að hafa
nokkurn tfma ycrið þau börn, að
flfka þeim í jéinlægni fyrir almenn-
“Óháður” er nú orð'nn svo mik-
ill hjáguð alls meiningarleysis, að
fjelög spretta upp á stuttri stundu
eins og gorkúlur, “óháð” allri trú
og allri “pólitfk”; — mcð öðrum
orðum (ef vcsalings manncskjurnar
skyldu sig sjálfar), óháð öllu skipu-
legu hugarfari og allri reglubund-
inni starfsemi, — þvf trú er ekki
annað' en hugarfar manns gagn-
vart skipulegri tiiveru, og pólitfk
ekki annað en reglubundin mann-
Ieg.samvinna á hinum ýmsu svæð-
um jarðaryfirborðsins. Þau geta
verið beinlfn’s til þess stofpuð, að
glæða ákveðna trú, cn samt sagst
vera óháð þeirri trú, — “alveg
óbáð.” Þau geta verið stofnuð til
þess að efla ákvcðin þjóðfjelagsleg
Þann vc*g'tin auðvitað, að það! afreksverk, en samt sagst t era
leggist sljett undir I(5fa manns, og j “óháð” allri þjóðfjelagslegri starf-
verði mjúkt cins og s.lki. jsemi, — ”aiveg óháð.“ Að dæma
Þctta er hin mikla íþrótt allra! af orðum þeirra, scm að stó!i sitja
Ilvern yeg á að*
strjúka hárið
_ á kettinum?
siðaðra þjóða.
Þó að kötturinn væri skaðlegasta
kláðakvikindi, þá er um að gjöra
að breiða yfir það hárið.
Hylja allt undir einHverjum
g!i tábreiðum; hreinsa ekki upp úr
neinu!
Stjórnarsetrin í löndunum eru
gróðrarstíur þcssarar íþróttar, og
þaðan jetur hún sig eins og krabba-
Svo sjér konan haris klær át f hvert þorpkrfli á lands-
C. nýju kápuna koriunnar hans B., byggðinni, og til hverrar smáþjóð-
ekkert gætt
í slfkum fjelögum, eru þau 'óháð
öllum hlutum og öllum hugsunum
milli himins og jarðar. -— Og
samt gcta þau aldrei oiðið óháð
háðunginni. Hún fylgir. silkislæð-
unum og meiningarleysiou til
grafarinnar.
Þá er ekki sfður búið að útsvfr.a
lýsingarorðið “frjálslyndur. ” Nú
orðið táknar það helzt það, að
láta f allri starfsemi fjölina fljóta,
og láta það aldrci í lífsskoðunum
sjerstakt hugarfar í brjósti. “Það
er sama eins og hjá þjer, bróðir,
og þó ekki það sama” . “Það er
sama eins og hjá þjer, s)-stir, og
þó ekki það sama”. Og þetta
er svo einstaklega Ijúfmannlegt,
og jafnframt svo fyrirtaks auð-
skilið! — langlíkast ráðgátu Ragn-
ar« loðbrókar, þegar Áslaug mátti
ekki hafa matast og þó ekki vera
svöng, engan hafa með sjcr og
þó ekki vera ein, ekki klæðast
1
neinu og þó ckki vera ber; enda
getur hiri mikla nútfðarinnar íþrótt
orðið þar svo hátfðlega hag-
kvæm, hulið hvað eina mcð silki-
kembum og vafið ncti ýfir
alltsaman. Heitmey Ragnarshefir
vfst ekkert verið ó^irnileg f sfnum
0
skrúða, og hún s-ýnist ckki vera
það heldur, sú ‘frjálslynda1 nú á.
tfinum, — sem er o^ er ekki,
— tvær fjarstæður, — í senn.
Hlægilegast af öllu cr þ^ð, að hún
skuli nú Ifka vera fóstruð upp f
hnjám Heimis, og þeir, sem hann
hafa viljað drepa, fengið hana f
ómégð.
“Sjálfstæður” og “sjálfstæði”
ætti f íslenzku orðabókinni til-
vonandi, að geta fengið frábreytta
útskýringu frá þvf, sem til væri
hjá nokkurri annari þjóð, eftir allt
farganið, sem gjört hcfit verið hjá
fslenzku þjfiðinni úr þeirri háleitu
hugsun.
í *
*
Hugsanirnar, sem Hggja til
grundvallar fýrir þessum orðum,
óháður, frjálslyndur, sjálfstæður
eru jafnháleitar f sjálfu sje, hvað
mikið sem ^cim er misboðið,
bæði af hjegómagjiirnum sjálf-
byrgingsskap f kálfsbásar-stórum
umdæmum, og jaf snfkinni valda-
ffkn f heilu rfki. Hins er ekki að
dyljast, að þeirra gætir harla
lftið, meðan sálarlíf fólks
er- í þessu geöslcga flautabaði,
sem nýja stefnuleysið hefir veitt
ínn yfir þjóðina, og að IfþiII munur
er á þvf gjörandi, hvort hræsnin
eða þrjózkan drottnar á jörðunni.
En svo er það aftur þyngsta
spursmálið, að hvað miklu leyti
þeir eiga að haida kyrru fyrir,
scm kunna ekki við s;g í flaut-
unuiTi. Þcim er hvort sem er,
hvorki austan hafs nje vestan, til
neins að ganga að þvf neitt
blindandi, að -á hefir rnýkst undir
lófanum, sem kann bezt að þvf,
að strjúka köttinn aftur af rófunni.
Þcgar búið cr að sverfa hornin
rer raðirriar af Sarinleikanum svo
o
að hann veltur eins og Lygi, þá er
hann sönn lygi.
*