Baldur - 20.10.1909, Blaðsíða 1

STEFNA:
Að efla hreinskilni og eyða S
hræsni í hvaða máli, sem fyrir
líemur, án tillits til sjerstakra
flokka.
BALDUR
e
AÐFERÐ:
Að tala opinskátt og vöflu-
laust, eins og hæfir þv£ fólki,
sem er »f uorrœnu bergi
brotið.
VII. ÁR.
GIMLI, MANITOBA, 20. OKT. 1909.
No. 11.
SUNNUDAGASKÓLI
hins únftariska safnaðar hjer á
Gimli ætlar að hafa skemmtisam-
kvæmi að kvöldi hins 5. næstkom-
andi mánaðar.
Greinileg auglýsing um sam-
kvæmi þetta verður væntanlega
birt í næsta blaði.
Dómsmorð.
Nýr píslarvottur líflátinn.
Annar tírúnó.
Hinn 13. þ. m. var prófessor
einn, Fransisco Ferrer að nafni,
líflátinn samkvæmt herrjettar-úr-
skurði f Barcelóna á Spáni,
Kennari þessi var nafnkenndur
frelsisfrömuður, og endurbótamcnn
víðsvegar um Evrópu höfðu heitið
á hinn unga Spánarkonung, að
staðfesta ekki dauðadóminn. Eng-
landskonungur hafði verið beðinn,
að beita áhrifuin sfnum til að af-
stýra þessu, en spánverskir stjórn-
málamenn höfðu orðið svo æstir,
að hann hikaði sjer við að gjöra
þr.ð. Dóttir Ferrers hafði farið á
fund Spánarkonungs og gratbænt
hann miskunar, cn allt kom fyrir
ekkert. Alfons skrifaði undir;
prófessorinn var leiddur út úr klefa
sínum, og tólf hermenn, sem vald-
ir höfðu verið með hlutkesti, voru
látnir miða á höfuð honum allir f
senn, og merkið gefið. Þegar
púðurreykurinn lcið frá, lá kennar-
inn f blóði sfnu með mörg kúlugöt
á höfðinu fyrir fótum böðla sinna.
Þeir voru búnir að láta höndur
sínar fullnægja vilja þeirra, sem
völdiii hafa; hann hafði varið
fræðslu þessa hötuðs til að upplýsa
hina fáfróðari meðbræður sfna
sem ekki hafa nein völd.
Svo mikið uppnám varð á Spáni,
þegar almenningi varð það kunn-
ugt, að Fcrrer hafði virkilega ver-
ið líflátinn, að herstjórn varð að
setja f Barcelóna og í höfuðborg-
inni Madrid. Alfons konungur
var umkringdur af hinum sterk-
asta lífverði, og fjölskylda hans
skalf af ótta fyrir afleiðingunum
af iffláti Ferrers.
Daginn eftir fóru frjettir að ber-
ast hingað vfðsvegar úr Evrópu.
Hjeraðsstjórnin f cinu hjcraði
Frakklands, sieit fundi, til kennt-
mcrkis um hryggð sfna, þegar líf-
látsfrjettin kom. Sósíalistablöðin
í París, “Mannfjelagsstríðið” (La
Guerre Sociale) og “Mannúðin”
(Humanité) voru við þvf búin að
svona færi, og höfðu boðað til al-
mcnns fundar. 1-ögreglan hafði
þá jafnframt viðbúnað til að af-
'stýra þvf að sendiherra Spánar

yrði unnið tjón, enda fór svo að
200,000 manns þyrptust þangað í
heiftarmóði. Herinn og lögreglan
beittu nöktum sverðum, og einn
yfirmaður f lögreglunni var dauð-
skotinn, rjett við fixlina á sjálfum
lögreglustjóranum, með kúlu, sem
honum hafði verið ætluð. Enginn
veit hversu margir kunna að hafa
særst, en 200 voru fluttir á sjúkra-
húsin. I fangelsunum voru 300
vistaðir; þar á meðal ritstjóri
“Humanités”, Joures þingmaður,
einn hinn nafnkenndasti sósfalisti,
sem nú er uppi.
í Brussels, höfuðborg Belgfu,
fór allt á sömu leið. Þar mátti
lögrcglan hafa sig alla við, að verja
heimkynni spánska sendiherrans.
Rómaborg ljek á reiðiskjálfi.
Þar lá sú meðvitund I brjóstum
manna, að fjandskapur klerkalýðs-
ins á Spáni væri vaidur að lffláti
Ferrers, og páfinn hefði getað af-
stýrt þvf. “Niðurmeð Afturhald,”
“Niður með Jesúfta,” hrópuðu
Rómverjar. Páfanum er ekki
einusinni liðið að ganga út f ha.II-
argarð sinn af ótta fyrir grjótkasti;
hótað hefir vcrið að hleypa af stað
uppreisn gegn kyrkjunni á ítalfu,
svipaðri þeirri, sem orðið hefir á
Frakklandi; og samskot eru byrj-
uð til að rcisa beint á móti Vatík-
aninu skóla, til minningar um
Ferrer og f hans anda.
Fiá London er ekki getið um
neinar veridegar æsingar, en lfk-
legt þykir að þessi spánverski at-
burður hafi áhrif á stjórnmálastrfð-
ið, sem nú stendur yfir á Engtandi.
Skyldi svo fara, að stjórnarbylting
hlytist af þessu á Spáni, þykir
hætt við að sá eldur gæti kveikt
meira en góðu hófi gegndi út frá
sjer. Grafi það mikið um sig f
veikalýðnum, að Edvvard konung-
ur hefði getað bjargað P'errer, cn
látið það þó ógjört að rej na það.
er eins vfst að sú undiralda, sem
nú brýzt f enskri alþýðu gegn lá-
vörðunum, leitaði alla leið að há-
sætinu. Raddir f þá átt, að Ed-
ward megi búast við því, ef hann
skifti sjér of mikið af fiokkabarátt-
unni, eru jafnvel strax farnar að
heyrast:—að þegar kóróuur lávarð-
anna verði bræddar, þá kunni hans
að verða mcð í sömu deiglunni.
Rithöfundurinn frægi, W. T.
Stead, kallar lfflát Ferrsrs hrcmt
og beint dómsmorð (judicial murd-
cr). Lftir dauða sinn verði nú
Ferrcrs getið f sögunni svo sem
hann væri annar Giordano Brúnó
og píslarvottur svona seint á tím-
um. Með samþ}'kki sfnu, segir
Mr. Stead, að Spánarkonungur
hafi gjört glappaskot, sem alveg
sje dæmaiaust. Það sje ekki orð-
ið neitt leikspil að láta taka heims-
frægan mann af lffi fyrir frjálslyndi.
Alltaf hafi Rússar verið svo viti-
bornir, að sncrta ekki Tolstoy,
þótt hann hafi vitanlega margfald- J
ar dauðasakir á móts við þá, sem j
þeir hafa Ifflátið. Svipað er álit
Herves ritstjóra í “La Guerre;
Sociale”. Hann kallar Alfons
“hinn unga krýnda vitfirring,” og
segir, að engum almennilegum
vandalausum manni mundi hrjóta
tár af auga, þó að hann væri skot-
inn niður eins og hundur.
Þegar komið var fram á þann
15. þ. m. fóru frjettirnar að verða
cnnþá meiri, Ein þeirra hljóðar
svo:
“Parfs, 15. okt.:— Uppreisnar-
alda veltur nú yfir alla Evrópu.
Æsingin út af Iffláti Farrers fer sf-
vaxandi. Frakkland er tryllt, og
orustufrjettir berast úr ótal borg-
um. Á ítalfu er sagt það sje þó
ennþá verra, og f Austurrfki er
ólga og sama er á Þýzkalandi. í
Parfs er aðalbardagavöllurinn f
latneska hlutanum, og er þar
hv.fldarUust uppistand milli lög-
reglunnar og háskólastúdentanna.”
Meðal annars sýndu Parísar-
stúdentar hugarfar siti með þvp
að brenna á báli eftirstælingar-
mynd af Alfons konungi.
I Austurrfki höfðu fylkingar
gengið um með svarta fána og
hrópað: “Dauða fyrir Alfons;”
‘‘dauða fyrir páfann. ” í höfuð-
borginni, Vfnarborg, bættu þeir
við: “Niður með kaþólsku yfir-
drottnarana í Austurríki og á
Spáni.” Þegar lögregian þar ætl-
aði að fara að dreifa mannþröng-
inni var tekið á móti henni með
skothrfð, og sló þá f algjörða orustu.
Sósíalistar f Brussel hafa ákveðið
að kaupa etigan spánskan vaaning,
og að flagga f hálfa stöng á fundar-
sal sfnum þangað til Ferrers sje
hefnt.
Jafnframt þessu koma greini-
lcgri frásagnir urn það, hvernig
Ferrer hafi orðið við clauða sfnum.
Tveir prestar, sem hann neitaði
nokkuð af að þiggja, fylgdu hon-
um til aftökustaðarins og þuldu
bænir fyrir munni sfnutn. Þess
baðst Ferrer að ekki væri bundið
fyrir augun á sjer, cn hershöfðingi
sá, sem merkið átti að gefa, svar-
aði: “Það hæfir ekki að svikari fái
að lfta hermannsandlit.” Ferrer
neitaði að leggjast á hnjen; stóð
upprjettur, og kallaði, þegar hann
heyrði hermennina hreifa byssurn-
ar: “Miðið þið rjett. Lengi lifi
nútfðaruppfræðslan.”*
4 Það rifjast nú upp fyrir manni
aftur, að þetta er flokkurinn, setn
mest var hallmælt í einu fsl. mán-
aðarritinu f Winnipeg fyrir
skemmstu. Margt er undarlegt.
THE (jlMLl FRUIT STORE.
Eyddu B centum
fyrir $1 virði at ánægju
handa vinum þínum.
PÓSTSPJATD kostar svo lítIð, cn ánægjan, sem það vcitir,
er svo mikil, að enginn ætti að láta þurfa að minna sig á að gleyma
ekki vinum sfnum.
JEG hefi ævinlega það nýjasta og fásjeðasta, — auk algengu
tegundanna, — af póstspjöldum.
YKKUR er ævinlega velkomið að skoða spjöldin, jafnvel þó þið
kaupið ekkcrt; — en ef þið kaupið þau, þá er allt strax við hendina,
borð, blek og penni, til afnota ókeypis.
TT^VTsTISrÆIS KRISTJANTSSOK.
Jilinni Nýja íslands.
GlMLI 2. ÁGÓST 1909.
----:0:----
Byggðin ertu mesta,
hin bezta
og stærsta.
Byggðin ertu helzta,
h n elzta
og kærsta.
Fegurst áttu kvæði
og fræði
og hljóma,
fuglasöngvabólið
og skjólið
vors blóma.
Sk(5gar!jóðin hljóma
og óma
uir. engi;
undir leika vogar
sem bogar
við strengi.
Raddir náttúrunnar,
oss kunnar
og kærar,
kveða ekki víðar
eins þýðar
og skærar.
Tungu vorrar griðland,
þú friðland
hins forr.a
fjársjóðs vors f bögu
og sögu
þess horfna.
Móðir þeirra svanna
og mannrl,
sem ganga
menntaveginn hraðast
og glaðast
hinn stranga.
Talið er þig saki
af akri
að áttu
öðrum byggðum smærra,
en hærra
samt máttu
stefna, hvar sem fer þú,
langt ber þú
af byggðum,
bamsins vöggu ifkust
og rfkust
að tryggðum.
Rauna þinna þætti
hjer ætti
að inna,
eldtendrandi þræði
f kvæði
hjer finna.
— Birtir yfir lundi
og sundi
ef sortinn
sólar bogaskotum
og sprotum
er snortinn.
Rækt við þig það glæddi
og fræddi
um framför
feðra vorra, bræðra
og mæðra
á samför
fram til betri daga,
þvf Saga
það sannar
sjálf, að ógreið leiðin
og neyðin
oss mannar.
Hug minn tengir tryggðin,
þjer byggðin
mfn bjarta,
bezt hefirðu lýst mjer,
rojer þrýst þjer
að hjarta.
Sá, sem vfkur frá þjer
en hjá þjer
er hálfur,
heim til sfn ei ratar
og glatar
sjer sjálfur.
Guttormur J. Guttonnson.