Baldur - 05.01.1910, Blaðsíða 2

B A L D U R, VII. ár, nr. 18.
BALD
<
ER GEFINN ÚT Á
GIMLI, ---- MANITOBA
OHAÐ VIKUBLAÐ.
KOSTAR $1 UM ÁRIs.
BORGIST FYRIRFRAM.
(fTGEFENDUR :
THE GIMLI PRINTING &
PUBLISHING COMPANY
LIMITED.
UTAN ÁSKRIFT TIL BEAðSINS :
xjmí,
O-IXÆXjI,
LÆ^AlSr.
S:4fejt
Verð A smáum auglýsingum er
25 c. fyrir þumlung dálkslengdar.
Af.siáttur er gefinn á stærri auglýs-
íngum, sem birtast í blaðinu yfir
lengri tíina. Viðvíkjandi slfkugi af-
slætti ogöðrum fjármálum blaðsins,
eru mcnn beðnir að snúa sjer að
ráðsmanninum.

En það er lfka ðnnur bending
fólgín f þvf, sem faðirinn gjðrði, til
•að sýna sonum sínum afleiðing-
arnar. Hann hafði ekki annað í
huga en gðða viðvðrun, en með
sjerhverri viðvörun gegn þvf, sem
illt er, er hugurinn jafnframt
minntur á hið illa sjálft.
Einangraðu til að ýrfirvinna!
Það er sfðari bendingin. “Dreifðu
og drottnaðu!” varð f fornöld að
rómversku orðtaki. Slfttu fjelags-
böndin! Neitaðu að viðurkenna
fjelagsskap verkalýðsins! Varnaðu
því að samtökin komist á! Þetta
er sama lífsreglan nö á dögum;
allt saman sprottið af vondu
hugarfari, og framkvæmist með
lýgi, rógi, slöðursögum, fagurgala
brennivfni, peningamútum, at-
vinnuloforðum, lánstrausti, skulda-
uPP-gjöf, o. fi.
Flest fjelagsbönd eða samtök
má sigra með einhverju þessara
meðala. Vin&ttan er traustasti
þátturinn f böndunum, sem knippin
eru bundin með, og jafnvel sá
þáttur brennur undan nógu lang-
varandi slúðuráburði, þegar ann-
að hrekkur ekki til. Með
þvfllkum meðölutn eru bræður
látnir bera vopn hver á annars
velferð; og nánustu vandamenn
látnir hjálpa þrælmennum mann-
fjelagslns tii að svelta ómálga
börn f hel, ef faðirinn fæst ekki
til að gugna fyrir vægari vopnum.
Allt þetta keinur dags daglega í
ljós, bæði f sambatidi við kosn-
ingantál, og einkum ogsjcr f lagi
f sambandi við verkflill. Þá
virðist ekkert vera til þess sparað,
að einangra til að yfirvinna.
Af þvf að þeir fhugunarsömu
hafa aldrei verið nema svo fáir, cn
þeir fhugunarlitlu svo margir,
leiðir það» svo, að kenningin
um samtök verður í fyrstu til
hagsmuna fyrir hina fáu, og af
þvf leiðir svo í bráðina tjón og
kögun fyrir allan fjöldann.
Ilinir fáu, íhugunarsömu bind-
ast svo skipulegum, lögfestum
böndum, að knippið vetður ekki
Sameinaðir standa,
sundraðir falla.
U
í fyrstu verður það til tjóns og
kúgunar, að halda þessari kenn-
ingu á lofti, en að endingu verður
það til gagns og blessunar.
Ihugunarsömu mennirnir hafa
orðið til þess hjá ölium þjóðum
að meta þann sannlcika, að satn-
einaðir standa, en sundraðir falia.
Hún er alla leið framan úrfornöld,
sagan um föðurinn á banasænginni í leyst, hvað sem á gengur; og sfð-
sem kallaði fyrir sig sjö syni sfna, |a.n ráðast þeir, scm einn maður,
fjekk þcim í hendur sjö spftur, í rneð öllu sfnu sameinaða afli á
burtdnar saman f knippi, og sagði | móti hinum fhugunarlitla fjölda,—
þcim að brjóta knippið, en enginn ; dreifa bonum og tvfstra f allar átt-
þunahafði afl til að gjöra það. j h; — og til þess að varna þvf,
Þá leyst' hann spottann utan af I að inúgurinn smalist saman aftur,
veslings börnunum sínum af að
lifa.
Það eru samtök, sem njóta sín
núna f New York-borg, f þeirri
mynd, sem aldrei hefir áður verið
jafnfögur í þessutn heimi. Stúlk-
ur, sem vinna þar við saumaskap,
hafa gjört verkfall, og þær hafa
fengið hjálp úr óvæntri átt. Miss
Anne Morgan, dóttir J. Pierpont
Morgans, milljónerans alkunna,
hefir skorist í leikinn. Hún legg-
ur stúlkunum til þá peninga, sem
þær þurfa, til þess að geta haldið
út, hvernig sem verksmiðjurnar
láta. Orðstfr hennar hefir, að
vonum, borist um öll lönd, og f
það minnsta sjerhver kvennmaður,
scrn nokkurn manndóm hefir að
geyma, er henni hjartanlega þakk-
látur lyrir hjálpina. Atburðurinn
hefur nýtt tímabil f jafnrjettisbar-
áttu kvenna. Fyrir aðgjörðir þess-
arar stúlku er nú bardaginn,—
sjaldan þessu vant f verkfalli, —
milli auðs og auðs. Á aðra hlið-
ina, — stúlknanna hlið,— er sam-
einað afl, óuppleysanlegt knippi,
í höndum einnar stúlku, sem legg-
ur það fram eins og hún væri
sjálf f verkfallinu. Á hina hliðina
er dretfðari auður, þó auður sje,
hjá hinum mörgu verksmiðjutn,
sem stúlkurnar eiga í höggi við.
Það eru líka samtökin, sem
valda því hvernig nú gengur hjer
f Manitobafylki með
KORNYRKJ UMANNA-
FJEeaGIÐ.
Á þingi þess fjelags í Brandon,
um miðjan síðasta mánuð, urðn
yfir 600 erindrekar. Þangað kom
einnig einn af ráðherrum fylkis-
ins, Mr. Coldvvell, fylkisþingmað-
ur fyrir Brandon, og tilkynnti
kornyrkjumannaþinginu, að fylkis-
stjórnin ætlaði að láta að óskum
bændastjettarinnar, og lögleiða
þjóðeign á kornhlöðuni, eins og
kornyrkjumannafjelagið hefði beð-
ið um í fyrra. Allir urðu hissa.
Öllum þykir vænt um. Aliir vita
jafnfrairit, að þetta er sú beizkasta
pllla, sem nokkur stjórnmálaflokk-
ur liefir nokkurn tfma neyðst til
Hæstmóðins orgel og
píanó.
Hinireinu umboðsmenn fyrir
Heintzman & Co. pfanó.
J.J. II. McLean & Co.Ltd.
528 Main St. YVinnipg.
Samræður við vini okkar um
orgel og pfanó eru okkar ánægju
efni, þvf okkur er óhætt að ábyrgj-
ast hvaða hljóðfæri, sem valið er
úr okkar búð. Þær tegundir, sem
við höfum á boðstólum, eru allar
reyndar að því, að standa fremstait
allra þeirra hljóðfæra, sem seld erö
hjer í landi.
ef kornyrkjumannafjclagið væri
ekki til! Haldið þið það ekki?!
Svona á heimurinn að ganga.
heilvita manna sameiginlega á-
byrgð, — Larla og kvenna.
Það er ekki annað en skortur t
Þetta er almennilegt. Eftir 30.siðmenningu, að það skuli ekkv
ár skilja unglingar ekkert fremur f vera svo.
þvf, hversvegna Roblin nokkrum, Það er ekki nóg fyrir þjóðirnar
k lippinu, og þá gátu synirnir
brotið þær allar í sundur, hverja
út af fyrir sig.
Þessa sögu hefir næstum þvf
hvert Evrópubarn lesið síðan i'íld eft
ir 'ild en aldrei virðíst fjöldinn hafa
getað fest hana f minni til hlýtar.
I dæmisögu þessa i fc last tvær
bendingar, og öll mannkynssagan
s nir, að þjóðir og einstaklingar
I fa allt af samkvæmt annari hverri
þeir a, eða sameina þær báðar.
eru aiþýðuforingjarnir iagðir f cin-
elti. Þeir eru sviftir atvinnu sinni
og æru, með sönnu eða lognu, og
að sfðustu fyrir hugarstríð og erfið-
leika, sviftir heilsu sinni og lffi,
löngu fyrir tfmann.
En fjöldinn er óðum að vitkast,
ng eftir því fær samtakakenningin
bctri byr, cn kúgararnir verða
vfðar cg vfðar að slaka til.
Það var samtakakenningin, sem
naut sín í mannfjelaginu f ensku
| nýlendunum hjer f Ameríku, þeg-
Venð samtaka! í akið höndum ar þær vörpuðu af sjer kúguti
s iman:
Bindist fjdagsböndum! I Englands, og Bandaríkin urðu ti
Þ ið var bending föðursins á bana-j Það er samtakakenníngin, scm
sænginni til sonanna sinna sj'í. j nýtur ^fn, þegar verkföll heppnast,
að gleypa í þessu landi, — heim-
kyr ni frelsisins, uppivöðslunnar
og ósvífninnar.
En pillan cr komin niður. Það
er nú bara spursmálið hvernig
næsta þingi gengur að melta hana,
— hvert stjórninni verður ekki
bumbult.
Samtökin! Samtökin! Opinber
samtök! Almennings samtök! Það
þurfa þeir að hafa, þessir karlar,
sem allt af eru með leynileg sam-
tök, fárra gróðapúka samtök t ein-
hverj.um klefa út úr eirihverri lög-
mannsskrifstofu. Þá hittir sá
gamli fyist ömmu sítta, þegar al-
þýðan mætir kúguninni með henn-
ar eigin vopnum.
Og svo er ómögulegt annað en
veitast um af hlátri, þegar kúgun-
in fer að gjöra gælur við alþýðuna,
—tæpitungu við blessaðan ungann,
— og skrifa það f blöðin sjer tii |
eða Ogilvie nokkrum, eða nokkr-
um öðrum einstaklingi hafi nokk-
urn tfma verið lofað að narta, und-
ir allskonar falsara-yfirskyni eða
kornvfxlaranafni, svo og svo mik-
ið utan úr hvers manns kornpoka,
sem til markaðar er fluttur,—
heldur en börn nú á tímum skilja í
þvf, hvers vegna músa-biskupnum
í turninum í Rfn hafi verið lofað
það á fyrri öldum, að heimta toll
af hverjum farmi, sem fór eftir
þeirri á.
Það eru samtök, nógu vfðtæk
samtök, sem þarf til þess, að koma
allt af fleiru og fieiru undir þjóð-
eign. Það er hvcrt sem er ekkert
virkilegt vit f neinu öðru. I
gamla daga settust vopnaðir menn
f fjallaskörð, girtu út í báðar hlið-
ar, settu hlið á miðjuna með járn-
grind í, og hleyptu svo engum f
gegn, nema þeir fengju toll fyrir.
Aðrir byggðu brýr yfir flóa og
gjörðu hlið á, og tóku svo toll.
Hið íyrra var ósvffni og stiga-
mcnnska alveg afsökunarlaus. Hið
sfðara ekki afsökunariaust, heldur
gróðafyrirtæki, sem þjóðirnar hafa
sjeð sfðari, að enginn einstaklingur
átti að hafa f sfnum höndum.
Þjóðirnar áttu að láta gjöra þetta á
sinn reikning, og nú eru þær farn-
ar til þess.
Svona mætti telja upp í það
óendanlega: flutaing á brjefum og
á smáum bögglum, sem þjóðin er
nú farin að flytja með pósti; upp-
fræðslu barna, sem þjóðin er nú
farin að sjá um. Því ætti ekki
þjóðin að geta annast um stóran
flutning, sem mikið er borgað
fyrir, alveg cins og smáan flutning
sem lítið er borgað fyrir, eða Þá
fólksflutning, sem langmest er
borgað fyrir? Þvf ætti þjóðin
ekki eins vel að geta sjeð um
háskólakennara eða verzlunar-
skólakennara, sem uppfræða full-
orðið fólk, eins og um barnaskóla-
kennara, sem uppfræða ófullorðið
fólk? Þvf ætti þjóðin ekki e.'ns
vel að Ijetta þvf af herðum ein-
stakra ættmenna, að sjá um
gaínalmenni og heilsuleysingja,
eíns og um glæpamenn og vitfir-
inga.
Það er alveo sama hvert heldur
að monta. Þær eru villiþóðir eins
fyrir þvf.
En fjöldinn er að vitkast.
Hamingjunni sje lof! Samvinnu-
kenningin fer eins og flóðbylgja
yfir heiminn, Hún brýtur kúgur-
unum yfir höfuð, og skolar þeim
burt.
Sameinaðir standa. sundraðir
falla; — og bráðum stendur mann-
kynið sameinað.
Verði það sem fyrst,
, er að ræða um gróðafyrirtæki eða
Þcð er fyrri bendingin, sem f; þegar þeir, sem strita og strfða; inntekta, hvað hún sje miskunsöm j lf^nar fyrjrtæki. Það, sem þjóðinni
s igunm er fölgin. Það er heiðar- i fyrir sínu daglega brauði, brjóta á, móðir. ' í er óhjákvæmilegt og sameiginlegt
lcga lífsreglan, scm góðum mönn- ! bak aftur viðurstyggilega maura-j Hún líklega kæfði vcslings I gagh það á að vera hennar sam-
cr saínboð'ii.
púka,
£4 ögninni meira handa kjöltubarnið $itt í tómum kossurn, I eig'nleg cig'n,
O'Z á allra verkfærra
BERNADOTTE FRÆNDI.
Fyrir liðugum 5° árum sfðan,
ferðaðist Óskar Svfakonungur, sein
nú er dáinn, til Afrfku. Hann
var þá aðeins prins, og tók sjer
far með eimskipi frá Marseilletil
Norður-Afrfku. Á leiðinni kemur
skipstjórinn til hans, heilsar hon-
um og segir:
“Ef mjer skjátlar ekki, þá sá
jeg þig f einkennisbúningi f Mars-
eilles f gær.”
“Það getur vel verið,” svaraði
prinsinn, “jeg heimsótti þar ýmsa
menn f gær, og þá var jeg f
einkennisbúningi.
“Hverskonar einkennisbúningur
var það? Ef jeg má vera svo
djarfur að spyrja.”
‘ ‘Sjóliðsforingja einkennis.bún-
ingur. ”
“En þá hlýtur þú að vera fram-
úrskarandi duglegur sjómaður, þvf
þú lftur ekki út fyrir að vcra eldri
en 2 5 ára.”
“Jeg býst við að það sje fremur
að þakka nafni mfnu, en dugnaði,
að mjer hlotnaðist þessi einkenn-
isbúningur.”
“Leyfist rnjer að spyrja um
nafn þitt?”
“Já, jeg heiti Bernadotte.”
“Á, Bernadotte; þá ertu máske
ættingi Bernadotte !iðshertoga?”
“Já, hann var afi minn.”
“Skoðum til. Og hann varð
seinna konungur Svfa."
“Já, það varð hann, Og jeg er
Óskar Svfaprins, bróðir konungs
ins.”
“Þið eigið ættingja á Frakklandi
ennþá.”
“Jeg veit það, en jeg þekki
engan þeirra."
“Ef jeg má, skal jeg kynna þig
einum þeirra.”
“Mjer er ánægja f því.” *
Skipstjórinn gekk strax að m&I-
pípurini og kallaði ofan f vjelaher-
bergið: “Bernadotte. ” Fám
augnablikum sfðar kom óhreinn
og sótugur kvndari upp á þilfarið.
Skipstjórinn hneigði sig, benti á
manninn og sagði:
“Mjer veitist sá heiður að kynna
þjer frænda þinn, náðugi herra
prins.”