Dagsbrún - 04.09.1915, Side 3

DAGSBRÚN
35
Þegar hefir verið sýnt fram á, þá
bafa hvorki þeir né Þjóðverjar
hag af því að Danír lendi í stríðinu.
II.
Sumir hafa haldið að Englend-
iogar mundu vilja halda flota sín-
gegnum Stórabelti nn í Eystra-
salt, til þess að sækja að Þjóð-
verjum þeim megin, en vafalaust
er ekkert fjær huga þeirra. Ætluðu
Þeir að halda með flota sinn í
Eystrasalt, yrði hann að vera svo
etór að hann gæti mætt ollum
flota Þjóðverja þar, og þó yrði að
vera svo stór floti eftir í Norður-
sjónum að líka hann gæti mætt
öllum flota Þjóðverja, og varnað
því að þeir geti sett herlið á land
í Englandi. En svo mikinn flota
hafa Englendingar ekki. Um Kiel-
skurðinn, þvert yfir Jótlandsskaga,
geta Þjóðverjar flutt herskip sín
eftir vild, og ýmist haft þau í
Norðursjó eða Eystrasalti.
Færu Englendingar inn í Eystra-
salt, ættu þeir líka á hættu, að
f’jóðverjar settu tappa i gatið, svo
þeir kæmust ekki út aftur. En
það er, að Þjóðverjar gætu farið
með kaupför og sökt þeim í Stóra-
belti, svo eigi yrði siglt um það,
en Eyrarsund er (suður af Málmey)
of grunt til þess að orrustuskip
geti þar farið um það.
Ofan af og undan,
úr stríðinu.
Þjóðverjar áttu þegar stríðið
byrjaði 4 nýlendur í Afríku, 6
við Kyrrahaf og 1 í Asíu, en nú
er farið að saxast á þær svo
sem von er. Bretar unnu þegar í
Ágúst Samoaeyjur (í Kyrrahafl,-33
þús. ibúar) og Togoland (í Afríku,
íbúar 1 milljón). Hersveitir frá
Ástralíu unnu í September Nyja
Guinea og Biskmarkseyjar (íbúar
á báðum stöðum 300 þús.). Japan-
ar unnu í Október Karolinueyj-
ar, Salomonseyjar, og Marshall-
eyjar (íbúar samtals 100 þús.)
Bretar og Japanar í sameiningu
unnu í November Kiaochau, ný-
lendu Þjóðverja 1 Asíu (60 þús.
íbúar) og nú fyrir skömmu vann
Botha hershöfðingi með breskum
hersveitum og Búaliði, nýlendu
Þjóðverja í suðvestur Afríku (íbúar
200 þús.). Þjóðverjar eiga því nú
ekki annað eftir af nýlendum en
Kamerun (í vestur Afríku) og
og nýlenduna í Austur-Afríku, en
báðar þessar nýlendur eru að sögn
Ameríska tímaritsins „Outlook0
að hálfu gengin úr höndum þeim.
Aftur hafa Þjóðverjar unnið
mestan hluta Póllands, nær alla
Belgíu, og sjötta eða sjöunda
hluta Frakklands, og sitja sem
fastast í þessum löndum.
*f pér líkar blaðið,
þá verður þú að gerast áskrif-
andi, og borga fyrsta hálfa ár-
ganginn fyrirfram með 1 kr. 25
aurum.
Bréf.
Kæra Dagsbrún!
Þú boðar dag. En dagarnir eru
okkur mönnuuum svo gleðilitlir,
gleðisnauðir, myrkir, kaldir, ein-
stæðingslegir og ógreiðfærir. Beit
þú nú þínu sanna jafnaðarafli, svo
að framtíðardagar okkar verði
gleðiríkari, bjartari, hlýrri, sam-
úðarfyllri og greiðfærari. En haf
það jafnan hugfast, að í hvaða
stétt sem er, er allstaðar skamm-
sýni, óréttlæti og þekkingarskortur
á því sanna og góða. En vertu
glöbust og djörfust í því að boða
réttarvöntun minnimáttarins gegn
sterku öflunum í landinu, því það
sorglega er, að flest okkar öfl
stækka af því að rýra þau smærri
í kringum sig.*) Þessari réttar-
vöntun eiga allir sannir menn og
mannréttindavinir að bæta úr, en
sigursældin er jafnan í því fólgin,
að vinna alt sem við vinnum af
ást til réttlætisins.
Því miður erum við komnir
svo langt út i þyrniskóga sjálf-
birgingsskapar og sannleiksvönt-
unar, að við sjáum svo óljóst
sanna vegi. Kjarr efnishyggjunnar
er vaxið svo yflr höfuð okkur, að
við sjáum ei lengur með réttum
augum sól réttlætisins.
En hvað eru svo þessir þyrni-
runnar?
Þeir eru okkar mannlega lög-
gjöf, og kjarr efnishyggjunnar eru
lagasmiðirnir, og hjá þeim þrífast
þyrnarnir svo mæta vel.
Kséra Dagsbrún! í þínum morg-
unroða stendur þetta hlýja og fagra
orð: jöfnuður. Það eitt gefur mér
ást og virðing á tilveru þinni, því
það er sú fegursta stefna í heim-
inum, jafnaðarstefnan, bara ef
samhliða henni er mannást og
löngun til réttlætisframþróunar.
Það er skylda allra ungra
manna, í hvert skifti sem þeir líta
orðið jöfnuður í sínum mannlega
morgunroða, að lesa það og íhuga
af alhug, því það veitir þeim leið-
sögn til farsældar og friðar.
Davíð Kristjánsson.
Hvað á barníð að heita?
Helst einhverju fallegu nafni, og
mörg ei’u þau nú til. Hér eru nokkur
nefnd, og er talan aítan við þau tala
þeirra er hétu þeim þegar manntalið
var tekið hér á landi, árið 1910. Ang-
antýr (11) Ari (81) Baldur (17) Bogi
(35) Erlingur (19) Finnbogi (118)
Garðar (46) Hallfreður (9) Hörður (8)
Ingjaldur (23) Kjartan (182) Ragnar
(191) Sighvatur (23) Sverrir (33) Þeng-
ill (2) Aðalheiður (137) Bergþóra (61)
Dagný (16) Droplaug (2) Gunnvör (16)
Hjördís (6) Hróðný (8) Kolfinna (12)
Nanna (32) Oddrún (23) Signý (65)
Sólrún (40) Svafa (115) Una (103)
Þórný (18).
Það virðist ekki bráðnauðsynlegt að
láta drenginn heita í höfuðið á honum
afa sínum, ef hann heitir Jón, Jónas
eða Jónatan, eða láta telpuna heita
eftir ömmu sinni, ef hún heitir Elísa-
bet, Kristjana eða Jóhanna, þó ekkert
af þessum nöfnum geti kallast ljótt.
*) Seinna mun ég sýna myndir af
því hvernig sterkari öflin rýra þau
minni.
Það eina sem Yantar.
í Rvík er óvenjumikil náttúru-
fegurð svo að ferðalangar telja út-
sýni í íslenzka höfuðstaðnum lík-
ast útsýninu í Rómaborg. Og þó
vantar eitt sem mjög mundi prýða
en það er að holtin kring um
bæinn væru græn og a. m. k.
vaxin skógarkjarri; nú eru þau
svo dauðans ber og óyndisleg. Ég
á við að bærinn léti girða allvel
hæðstu kollana í bæjarlandinu,
melana og stórgrýttu urðina, en
utan girðinga væri láglendið alt
og það land er ræktanlegt mætti
teljast. Túnin mundu þá teygja
sig í allar áttir frá bænum, land-
megin, milli skógi vaxinna hæða.
Frá Rvík mundu hæðirnar skógi
vöxnu bera saman og kjarrið
sýnast næstum samfeld .breiða.
Langan tíma mundi þurfa til að
koma þessu í horí, sennilega eina
öld, þó að mennirnir hjálpuðu dá-
lítið til. En samt er girðingin að-
alatriðið og frumskilyrðið. Þegar
verkamenn koma í bæjarstjórn og
læra að halda saman, þá er þetta
eitt af þeim ódýru góðverkufn
sem bíða þeirra, — eitt af því
sem kaupmenn og embættismenn
hafa gleymt að gera meðan þeir
höfðu ráðin.
Skógavinur.
Reykjavík.
Borgarstjórinn.
Einn af lesendum þessa blaðs
hefir beðið það að benda borgar-
stjóra á það, að ráðstöfun hans i
fyrra, að halda kindum í girðingu
í hálfan mánuð eftir að þær
komu af fjalli, svo þær skemdu
ekki kálgarða, hafi verið mjög
góð, og að þörf væri á því sama
í ár.
Loftvogin
er mjög stöðug þessa daga, og
stendur vel, það eru því líkindi
til þess að sama blíðan haldist,
sem er nú (2/s).
Ingólfsstræti.
Nú mun eiga að fara að gera
sáðgarðinn að borgarstræti. Það
er verið að aka möl ofan í hann.
Farfuglarnir.
i.
Nú er kominn sá tími að ýmsir
fljúgandi sumargestir vorir fara
að kveðja landið. Steindepillinn,
sem vanalega kemur í miðjum
Maí, mun að mestu leyti farinn,
því hann er vanur að fara í Ágúst-
byrjun. Slæðingur verður þó jafnan
eftir af þessum fuglum, jafnvel þar
til í miðjum September. Óðins-
hanarnir, sem koma í Maí, eru
vanir að fara í Ágúst, en oft þó
ekki fyr en í September. Krían
fer oft í Ágústlok, en þó vanalega
ekki fyr en í September. í ár mun
hún fara seint, ef það viðrar eins
vel, og útlit er fyrir, því hún hefir
að nokkru leyti verpt tvisvar í ár,
og seinni börnin hennar eru varla
fleyg ennþá. Krían kemur í Maí;
á Austfjörðum hefir mér virst
hún koma 14. Maí, en á Akureyri
þann 16. Hér í Reykjavík sá ég
hana nú í vor þann 16. Maí, en
vel má vera að hún hafl verið
komin fyr.
Lóan er fyrir lðngu farin að
fljúga í flokkum, hún er vön að
byrja á því fyrri hluta Ágúst, og
fer þá að halda úr innsveitunum
niður að Bjó. Hún fer þó sjaldan
alfarin fyr en síðast í September,
eða fyrstu vikuna í Október.
Annars leggja flestir farfuglar af
stað i September til hlýrri landa,
t. d. þúfutitlingurinn, sem kom í
Maí; maríuerlan, sem kom í Apríl,
og óvinur þessara smáfugla:
smyrillinn, sem einnig kom í Apríl;
ritan (skeglan) sem var komin í
Marz, og hennar óvinur: kjóinn,
sem þó ekki fór að erta hana fyr
en í Apríl, þvi fyr kom hann ekki.
Af kjóanum (almennu tegundinni,
stercorarius crepidatus) eru tvö
afbrigði, er annað Ijóst, hitt dökkt,
og hvorttveggja viðlíka almenn.
Ljósir og dökkir kjóar para sig,
að því er virðist engu síður en
samlitir. Auk þessarar tegundar
sjást tvær aðrar kjóategundir hér
við land; verpir önnur þeirra eink-
um við Grænland, en hin auk þess
í Norður-Noregi og á Spitzbergen.
Hér hefir að eins verið minst
á fáa farfugla vora, en fjölda slept,
t. d. öllum andategundunum. Einn
þarf ég þó að nefna enn, en það
er skógarþrösturinn. Hann kemur
í Aprílbyrjun, eða jafnvel í Marz,
og fer ekki fyr en komið er fram
í Október. Hann er beztur söngvari
af fuglum vorum, og segja suinir,
t. d. enski fuglafræðingurinn Slater,
er ritað heflr bók um íslenzka
fugla, að hann syngi eins og söng-
þrösturinn (á dönsku: Sangdrossel).
Hér í Reykjavík heyrði ég til hans
daglega á þessu vori, og síðast
(að ráði) undir Júlílok. Hefir hann
vafalaust ungað út tvisvar í ár
hér sunnanlands, og hefir sjálfsagt
eitthvað fleira af smáfuglum vor-
um gert það.
II.
Það sem að framan er sagt um
komu og brottför farfuglanna, er
sagt eftir því sem menn bezt vita
um ferðalög þeirra, og háttalag,
hér á landi; en það er nú ekki
mikið, sem menn vita um það.
Því ennþá sem komið er, hafa það
verið furðu fáir, sem hafa geflð
sig að því að veita náttúrunni
eftirtekt, og hefir marga útlendinga
furðað á því, að menn, sem þeir
höfðu reynt að skynsemi, vissu
nauðalítið t. d. um algengustu
fuglana í kring um þá. Drógu þeir
af þessu þá ályktun, að íslendinga
vantaði náttúru-gáfuna (sem er
að hafa opin augun, þegar maður
er úti á víðavangi). En það er
langt frá, að útlendingar þessir
hafi haft rétt fyrir sér (þeir héldu.
líka eitt sinn að íslendinga vant-
aði söngeyra og sönghæfileika,
eftir því sem hr. H. Hamar segir
frá) heldur stafar þetta eftirtektar-