Dagskrá II - 11.12.1902, Blaðsíða 1

II. ÁR.
DAGSKRA II,
WINNIPEG, ii. DESEMBER, 1902. NR. 13.
MAMMA.
Viö fálit brunaklungur þú fædd og alin
varst
og flugsand, þar sem bylgjur svipi gretta;
og eina fræðsluröddin, Sem eyra þínu
barst,
var ægisgnauö og bergmál lágra kletta.
En bjart var þér í hugskoti; leið þín eigi lá
í land með þeim, er smýgur krókavegi;
og hugsun þín var gagnsæ sem himinlindin
blá
og hrein og ljós sem mjöll á vetrardegi.
Er helbleik vetrarnornin á höggstokk lífiö
batt
og hnepti frjóviö undir jökul-gaddi
viö brjósta þinna lindir minn bernskufífill
spratt,
mót blysum sólar lyfti grónum haddi.
Hvort brekin mín þú hirtir, er burt úr
minni týnt,
en brosþitt.mamma, finstmérenn égsjái.
þú ert sú eina kona, sem ást mér hefir
sýnt,
hin eina kona, sem eg trega og þrái.
I æfisögu minni er blóði skrifaö blað,
og brotið við, er aldur minn ei feyir;
frá banadægri mömmu, að hinsta hvíldar-
stað
unz hún er borin — dapurlega segir.
Á degi einum presturinn kom og margir
menn,
hve mér er stundin sú í fersku minni.
1 lokrekkjunni svörtu eg lít þig, mamma,
enn,
er læst var henni fyrsta og hinzta sinni.
Hve fölvi dauðans birtist á farardaginn
þinn,
að fjallabaki sólin gekk í leyni;
og foldin lá í hlekkjum með frosin tár á
kinn
og fannakjólinn strengdan inn að beini.
Og sorgarleiktjald dauðans úr himinrjáfri
hékk
til Heljar, þar sem vegir ljóssins þr
Að fórnareldi lífsins svo fram eg hnípinn
gekk,
þó fús eg væri ei goðin þau að blóta.
Með veikri hugdirfð skyldi eg vaka á leiði
þVÍ,
er vinu mína geymir, nótt er byrgir hauður
En gröfin eina á jörðu, er gæti eg sofið í’
er gröf þín, mamma, bæði h'fs og dauður.
Frádaudra manna vitum í djúpri grafarþró
menn draga ei’ andann sér til heilsuþrifa.
En höfuðkúpu mömmu eg heldur kysti þó,
en hláturvarir þeirra kvenna, er lifa.
í bernskudrauma skuggsja þú brostir fyr
við mér,
nú birtist þú ei’ framar nokkru sinni.
Hve ömurleg er nóttin og dapur dagur
hver
og drungasvipur yfir hugsjón minni.
Ég gaf þér fyrsta orðið sem greindi tunga
mín
er grátstaf tókstu mér úr brjósti klökku,
og hinztu andlátsstununni stefna vil til
þín,
er steypist ég í heljargljúfrin dökku.
En ef til vill dagar þó eftir hinztu nótt,
og endurfæðist hrumur vonarkraftur.
Á ljósvakadínum þá ruggar þú mér rótt
og réttir að mér móðurbrjóstið aftur.
Og boginn, sem að leikur þá létt um var-
ir mér,
er ljóseeig tær, er svalar þorsta rnínum.
í himnaríki dvel ég og hólpinn þá ég er,
ef hjúfrað fæ ég mig að barmi þínum.
Guðmunður Friðjónsson.
Heimili.
(F'rh.) þegar ástin á milli karls og
konu er dauð eða útkulnuð, þá er ekkert
heimili eftir þar sem þau búa. þau eru
skilin, hvað sem lög og venjur segja.
Maðurinn í fávizku sinni eða blindni getur
búið til lög og neytt aðratil þess að halda
þau á yfirborðinu, en náttúran eða guð,
eða hvaða nafni sem menn vilja nefna
alstjórnarafl það, sem ræður öllum lögum
og lofum í raun og veru, er æðri öllum
öðrum skorðum, böndum og hindrunum.
Náttúrulögin geta menn og konur auð-
veldlega brotið, en aldrei án þess að hegn-
ing fylgi þeim glæp. Og engin lagagrein
náttúrunnar er stærra né skýrara letri
skráð en sú, að karl og kona eiga að lifa
saman í friði, ást, virðingu, vináttu og
samhljóðan. Og þegar ósamlyndi með
öllu því djöfulsafli, sem því er samfara,
byrjar að eitra og eyðileggja sálir þeirra,
sem eiga að unnast, þá eru aðeins tveir
vegir fyrir höndum. Fyrri vegurinn er
sá, að reyna að stilla aftur strengi þeirra
sálna, sem áður slógu í samræmi og kippa
öllu í lag; gangi það ekki, þá er það heilög
skylda að skilja; helzt með góðu; koma
sér saman um það í vináttu og bróð-
erni. Tíminn hefir þá sýnt það að ein-
hverjir vankantar voru því til fyrirstööu á
aðrahvora hlið eða báðar, að þessir tveir
partar gætu fallið saman.
Sumum þykir þetta ef til vill ekki rétt
skýring náttúrulagánna, en hversu blind-
aðir sem menn kunna að vera af völdum
trúarbragða eða einhverju öðru, þá er ekki
til nokkurs fyrir þá að halda því fram, að
upptök allra hjónabanda séu frá himn-
um og þess vegna sé skilnaður synd; til
drög sumra hjónabanda eru af ógöfugum
rótum sprottin og skilnaður dygð.
Ég vil leyfa mér i vinsemd að beina
þeirri spurning að hverjum, sem er and-
stæður skilnaðarleyfi, hvað hann vilji
gjöra við þær ógæfusömu sálir sem hafa
ratað í það böl að tengjast þeim böndum,
sem skapa þeim æfilangar kvalir, ef ekki
er aðgjört? Vill hann neyða þau til þess
að lifa saman? Ef hann vill það þá er
hann sekur í mansali, því enginn þræl-
dómur í heiminum er voðalegri en sá, að
vera neyddur til sambúðar við persónu
•sem maður hefir andstygð á. Hugsið
ykkur einnig annað sem af þessu leiðir.
Ég skeyti því ekki þótt ég þyki rita of
bert og að sumra áliti jafnvel ókurteist.
Atriðfð er þetta:
Hjón sem hata eðafyrirlíta hvort annað,
en eru neydd til sambúðar, eignast börn;
og ef það er ekki glæpur, þá hefir aldrei
verið drýgður nokkur glæpur á jarðríki.
Athugið þetta vel, vinir mínir; þessa voða-
legu synd; þegar karl og kona eiga saman
börn sem eru getin í hatri, sem aðeins er
um stundarsakir deyft með áhrifum lægstu
tilhneiginga, sem til eru í dýrseðlinu. það
eru nógu margir heimskingjar, nógu
margir ógæfumenn í heiminum; nógu
margir ósjálfbjarga ræflar; lög sem þvinga
mann og konu til þess að stíga öll spor
skökk, ef þeim hefir orðið á að stíga eitt
skakt, eru ekkert annað en verksmiðjur
til þess að skapa í ófullkomna menn og
ógæfusama. Snmir vilja leyfa hjóna-
skilnað, en ekki leyfa það að skildar per-
sónur fái að giftast aftur öðrum. þess-
konar menn eru talsmenn ósiðferðis á
hæsta stigi. því það er auðráðin gáta
öllum, sem nokkurt skyn hafa, að ef
annaðhvort þeirra hjóna, sem skilið hafa,
mæta persónu, sem þeim fellur í geð og
þrá sambúð við og lögin leyfði þeim ekki
að njótast, þá mundu þau taka lögin f