Dagskrá II - 11.12.1902, Blaðsíða 3

D A G S K K A .
3
og efling þeirra, hann sé ekki kristinn
maönr; þetta er kenning séra Jóns. Ef
menn trúa þessu ekki, þá fletti þeir upp í
Sameiningunni í desember 1886. Hvort
sem það er nú réttu nafni kölluð ósvífni,
eins og það var kallað af sumum, þá er ég
stoltur af því að ég var fyrsti maðurinn,
sem kvað upp úr með það í Reykjavík,
að drykkjuskapurinn á Islandi væri vernd-
aður af prestum og öðrum leiðandi mönn-
um; ég fann orðum mínum fullkomlega
stað, þau voru hátíðlega sönn, þótt þau
þá væru talin ofstæki og ósannindi. Ég
hafði þá skoðun, að ábyrgðin hvíldi mest
á leiðandi mönnunum, að þeir væru skyldir
að ganga í broddi fylkingar, þegar um
siðferðismálefni væri að ræða; að þeir
væru skyldir að vinna að algjörðu bind-
indi og fá aðra tíl hins sama. þá vorum
við séra Jón á sama máli; ég vissi að
hann hafði heima á íslandi verið stækari
bindindismaður en dæmi voru til meðal
fslendinga; ég vissi að hann var eins
fyrst eftir að hann kom til Ameríku; ég
hefi sönnun fyrir því að hann fór lengra í
þá átt, þegar hann vann hér í félagi er
“þokan” nefndist, heldur en ég hefi
nokkru sinni farið. Ég virti þá séra Jón
fyrir þetta og leit upp til hans sem dug-
andi og afskiftamikils bindindisleiðtoga.
En hvað skeður svo? Nú er hann snúinn
í þessu máli; nú ritar hann og ræðir á
móti algjörðu bindindi og vinnur með því’
stórtjón íslenzku þjóðinni. Hann er at-
kvæðamaður oggæti unnið ótrúlega mikið
ef hann gjörði það, en það lið sem hann
veitir drykkjuskap og ósiðsemi með því
að vera á móti algjörðu bindindi er meira
en svo að það verði með tölum talið. Nú
hafa prestarnir á íslandi snúið við blað-
inu, og það eru þeir ásamt öörum leiðandi
mönnum sem hafa komið málinu í það
horf,’að ísland er orðið mesta bindindis-
land í heimi. Prestar, læknar, kaupmenn,
sýslumenn og blaðamenn eiga nú mestan
og beztan þáttinn í bindindisbaráttunni
heima. En hvernig er það hér? Enginn
þessháttar manna vinnur að því hér í
Winnipeg svo teljandi sé. Með sömu
biblíuna í hendinni sem séra Jón sannaði
það meðfyrir 10—15 árum að allir kristnir
menn væru skyldir að vinna i félagsskap
algjörðs bindindis, heldur hann nú fram
hinu gagnstæða. ])a.ð er ekki af neinni
persónulegri óvild við séra Jón að ég rita
þessar línur, mér er ekkert sérlega hlýtt
til hans, það er satt, en þetta er ekki af
þeim ástæðum ritað. Ég hefi 'mörgum
sinnum talað um bindindismálið við hann
með vinsemd og kurteisi og sýnt honum
mótsagnirnar í starfsemi hans, en það er
að berja höfðinu við steininn. Ég leyfi
mér að beina eftirfarandi spurningum til
þín, séra Jón, af því ég veit að þú ert sá
maður sem getur komið miklu til leiðar,
og ég vænti svo mikillar kurteisi af þér að
þú svarir mér hreinskilnislega:
1. Var það ekki sannfæring þín sem þú
hélst fram, þegar þú sagðir að allir
kristnirmenn væru skyldugir að vinna
að félagsskap algjörðs bindindis?
2. Er það sannfæring þín núna, eins og
þú hefir haldið fram í seinni tíð, að
jjað sé ekki rétt að vera í algjörðu
bindindi?
3. Hvað er það sem hefir orðið til þess
að breyta skoðun þinni á þessu máli?
Ef þú færir mér sanninn fyrir því að þú
nú hafir tekið rétta stefnu, þar sem þú
talar máli vínsölu og víndrykkju, þá er ég
reiðubúinn að segja skilið við allan bind-
indisfélagsskap og ganga í lið með þér til
þess að vinna á móti honum.
þetta er alvarlegt mál sem þú ert
skyldur að svara. þú getur ekki sagt að
málið sé þess ekki vert, þú hefir sjálfur
talið það eitt stærsta mál heimsins; að þú
fyrirlítir mig og viljir ekki svara þess-
vegna, getur heldur ekki verið, því það
væri þess órækur vottur að þú værir ekki
sannkristinn maður. Ef það er rétt að
hlífðarlaus, dynjandi “kritik” hafi verið
nauðsynleg á leiðandi mennina heima á
meðan þeir unnu á móti siðferði, þá hlýtur
það einnig að vera nauðsynlegt að hella
hlífðarlausri “kritik” yfir þig og aðra leið-
andi menn hér,sem standa þessu siðferðis-
og velferðarmáli fyrir þrifum. Ég er ekki
eins sannfærður um gildi neins rnáls og
bindindismálsins og þessvegna tel ég það
stórtjón þegar atkvæðamenn eins og þú
hlaupa undan merkjum þess og vinna því
Ógagn. SlG. JÚL. JÓHANNESSON.
Nýjar bækur.
“ÚR HEIMAPIÖGUM”, kvæði eftir
Guðmund Friðjónsson, Reykjavík,
Isafoldarprentsmiðja, 1902, 260 bls. í litlu
(12 blaða) broti með mynd höf.
Sú gleðifregn barst vestur um haf í
sumar að verið væri að prenta kvæði eftir
G. Friðjónsson; sá höfundur er orðinn
svo vel þektur hér vestra þrátt fyrir þá
sleggjudóma, er Lögberg hefir flutt uin
hann, að ljóðum hans og sögum er með
fögnuði tekið. Flestir munu til dæmis
telja söguna “Dóttir mín”, er Eimreiðin
flutti í fyrra, með því allra fegursta, sem
ritað hefir verið á íslenzkri tungu nýlega,
þó Lögberg kallaði hana “sögu ómynd”
og ósóma. En sleppum því; Guðmundur
hefir hlotið viðurkenningu.
Af því ég er persónulega kunnur höf-
undi þessarar bókar, en hann lítt þektur
meðal Islendinga vestra, nema i gegn um
rit sín, skal ég leyfa mér að fara nokkrum
orðum um hann sjálfan áður en ég legg
dóm á bókina.' Hann er fátækur bóndi
í J)ingeyjarsýslu á íslandi, 30 ára gamall.
Hann er stúdent frá Möðruvallaskóla;
kom það snemma í ljós á skólaárum hans
að hann . átti hugsun og skoðanir, sem
ekki féllu saman við allra annara manna;
hann sýndi það ungur, að hann mundi
ekki “binda bagga sína sömu hnútum og
samferðamenn”. Hann var óvæginn í
orðum og ófyrirleitinn, kom sér illa við
suma kennara sína og yfirmenn eins og
flestir þeir, sem ekki láta leiðast í annara
tjóðri. Hann ritaði greinar í blöð um
ýms efni, skrifaði sögur og orti kvæði, og
hafði það alt á sér einkennilegan blæ, sem
höf. átti einn og enginn annar. Aðal-
þráðurinn eða uppihaldið í öllu, er hann
ritaði og orti, var köld gremja til kúgunar-
valds í öllum myndum, þó hann hyggi
hvössustum vopnum að klerkastéttinni.
Hann talaðí máli lítilmagnans, hélt uppi
hlífiskildi fyrir dýrum; hvatti til atorku
og ættjarðarástar; réðist óhikað á em-
bættismanna hrokann og dramb þeirra
stétta, er ofar töldust alþýðunni. Hann
lenti í afarhörðum ritdeilum við Einar
Hjörleifsson, þegar Einar vildi gera lítið
úr öllum alþýðumönnum en tildra upp
hverri gorkúlu, ef hún hafði sprottið á
haugi einhverrar skólanefnu. J)að er í
eina skiftið, sem Einar hefir gjörsamlega
farið flatt i ritdeilu; enda var málstaður-
inn ekki góður og óvægilega barist af
hendi Guðmundar; hann veitti Einari
mörg högg og stór. Fyrsti maðurinn,
sem varð til þessað viðurkenna Guðmund
sem skáld, var Einar Benediktsson og
var honum lagt það til ámælis. Alt það
sem Guðmundur hefir lagt til íslenzkra
bókmenta, eru hjáverk hans frá daglegu
striti.
J)á er að minnast á bókina. Ytri frá-
gangur má beita góður; bandið mjög
snoturt, pappír vandaður og letur fremur
fallegt; prentvillur eru nokkrar og ósam-
kvæmni f rithætti, svo sem h v a r vetna
og hvervetna ávíxl; blæu fyrir blæju,
a 1 f a fyrir á 1 f a, e n n i s ó 1 u m fyrir
ennissólum (það er afarljót prent-
villa), brágrýtis fyrir blágrýtis,
he f fyrir hefi; hef er af sögninni að hefja
(þ. e. lyfta), hefi af sögninni að hafa;
skyldurðu fyrir skyldirðu, skír
fyrir s k ý r, f æ r u r fyrir f æ t u r, f j ó I -
breyttur fyrir f j ö 1 b r e y 11 u r, a n n a r-
h v e r íyrir annarhvor, ráðagróðri
fyrir ráðagóðri, og fl. Enn fremur
nokkrar rímvillur, málleysur og ambögur,
t. d. hv notað sem höíuðstafur eða stuð-
ull í staðinn fyrir K, án þess þó aö þeirri