Fréttir - 02.10.1915, Blaðsíða 2

2
FRETTIR
[2. okt.
Sólarlag.
Islensk saga.
Pað var sunnudagur seint í aprílmánuði.
Jörð var þvi nær alauð, en kuldar höfðu
verið allmiklir um nokkurn tíma undanfar-
inn. Samt var vorblærinn sýnilegur á öllu og
í öllu. Jafnvel í sálum mannanna var farið
að vora. En bændurnir voru samt kvíðafull-
ir. Þeir kviðu fyrir vorinu. Þeir töldu víst
að eitthvert hretið ætti eftir að koma og
kvelja skepnurnar þeirra, af því að batinn
hafði komið svo fljótt, svo undarlega snemma,
og það var »búið að ganga svo lengi gott«.
En þetta var nú eingöngu kvíði, leiður og
sár. Kvíðinn er oss svo afar-eiginlegur, að
vér leitum hans, vekjum hann, oft að á-
stæðulausu.
Hann séra Bjarni í Múla var ekki heima.
Prestarnir geta ekki altaf verið heima. Eng-
inn getur það, mannsálin getur ekki altaf
verið heima.
Bjarni prestur var á annexíunni. Hann var
að halda guðsþjónustu. Hann var að leið-
beina sálum mannanna, leiða þær á rétta
braut. Prestar þekkja réttu leiðina að landa-
mærunum — og yfir þau.
Hann var ekkjumaður hann séra Bjarni.
Konan hans var dáin fyrir mörgum árum,
og sjálfur var hann nú kominn á efri árin.
Hann átti tvær dætur: Hönnu og Veigu, eins
og þær voru vanalega kallaðar, og ekki fleira
barna. Hanna var ímynd móður sinnar í
augum föðurins. Hún var óskabarn föður
síns. Hún var 19 vetra. Veiga var 21 árs.
Hún var »ágætis manneskja«, sagði fólkið.
Hanna var dökkeyg og svarthærð, en Veiga
ljós á augu og hár. Það var orðið all-áliðið
dagsins. Systurnar voru farnar að vonast
eftir föður sínum fyrir löngu. Þær sátu báð-
ar í dagstofunni og voru að rabba saman
um hitt og þetta. en þess á milli var Hanna
að lesa skáldsögu, en Veiga var að merkja
línlök. Báðar virtust þær ánægðar með heim-
inn og lífið, þótt kjörum þeirra væri dálítið
misskift i sumu falli. Veiga var ráðskonan á
búinu, en Hanna þurfti sjaldnast að gera
annað en það sem henni best líkaði, og það
var þá einna helst að lesa skáldsögur. Hún
var líka trúlofuð syni Steins læknis á Grund,
Bjarna að nafni, sem nú innan skamms átti
að taka við Grundarbúinu og Iæknisembætt-
inu þar í héraðinu. t*enna vetur var hann í
Kaupmannahöfn, en innan skamms var von
á honum heim. Hanna var ör í lund og dá-
lítið fljótfær. sagði fólkið, en Veiga var talin
rólynd og fremur þunglynd. Báðar voru
þær systur vel greindar. Báðar höfðu þær
verið á kvennaskólanum í Reykjavík.
Innilegar voru þær í viðmóti og raun hvor
við aðra, en ekki áttu þær vel skap saman,
því Hanna gat verið skrambans ertin þegar
henni bauð svo við að horfa, en slíkt þoldi
Veiga ekki nema stundum, ertnin átti ekki við
hana og særði hana, því hún var meir í lund.
Ósáttar gátu þær orðið, en sjaldnast voru
það nema augnabliks sennur, sem þeim fóru á
milli, því í raun réttri voru þær bestu vinur.
Þær voru líka systur, það vissu þær.
Og þær voru prestsdætur, það vissi fólkið.
Hanna sat úti við þann gluggann á stof-
unni sem í vestur vissi, og var öðru hvoru
að líta út um hann. Hún var að gá hvort
hún sæi til föður sins.
En ekki kom Bjarni.
Rétt vestan við bæinn var all-hár háls,
sem kallaður var Múli. Sólin hvarf altaf að
baki þessum hálsi nokkru fyr en af melun-
um fyrir neðan túnið, þar skein hún Iengur
fram eftir kvöldunum.
sÞví í ósköpunum er hann pabbi svona
lengi? Hann er altaf vanur að koma um kl.
5, en nú er hún nærri orðin 7«, sagði Hanna
einu sinni um leið og hún leit útum gluggann.
»Hann hefir kannske farið heim að Brekku
til hans Kristjáns karlsins. — Karlinn er alt-
af að biðja hann að koma heim til sín. Nú,
en annars hefir honum vel getað tafist við
barnaspurningar«.
»Nei, nei, þetta, sem ekki eru nema fjórir
krakkar, sem hann spyr þarna í dalnum.
Hann er vanalega mjög fljótur að því. Hann
fer nú lika bráðum að koma«.
»Já, Hanna, hann fer að koma«.
»Já-á, við skulum segja svo, en eg vil lika
að hann fari að koma«, sagði Hanna og
hallaði höfðinu óþolinmóðlega út á vinstri
hliðina. »Heyrðu Veiga. Þykir þér ekki leið-
inlegt að Múlinn skuli vera svona nærri bæn-
um? Hann byrgir alla útsýni í vestur. Mér
datt það einmitt í hug núna, að það væri
langtum skemtilegra hér í Múla, ef húsið
stæði þarna niður á melunum«. Og hún
benti út um gluggann sem var á suðurhlið-
inni á stofunni. »Sko, þar er glaðasólskin
enn!«
»Jú, Hanna, það er leiðinlegt að húsið
skuli standa svona nærri Múlanum, hann
skemmir sólarganginn dálítið hér við bæ-
inn«.
(Frh.).
Hæverskir fjendur.
Það má með nokkrum sanni segja, að
orustan við Fontenoy, 11. maí 1746, væri
síðasta '»riddaraorustan«, þar sem að óvina-
herir hafa aldrei síðan sýnt hvorir öðrum
jafnmikla kurteisi og þá. í þeirri orustu unnu
Frakkar undir forustu Moritzar frá Sachsen
fullan sigur á Englendingum og héldu með
því yfirráðum í Norðurálfu.
Þegar trakknesku og svissnesku varðliðs-
sveitirnar hittu her Engla orustubúinn í
Fontenoy-skógi námu þær staðar fimtíu skref-
um frá framfylkingu Engla. Englendingar
settu »skefti við tót« og foringjar þeirra
gengu fram og heilsuðu Frökkum með þvi,
að færa höndina að hattinum. Á sama hátt
gengu fram af Frakka hálfu, Chabannes greifi
og Brion hertogi og heilsuðu Englum. Eftir
að kveðjur þessar höfðu orðið rétt eins og í
hersýningum, gekk fram Charles Hay lá-
varður, höfuðsmaður í liði Engla, og ávarpaði
foringja Frakka með þessum orðum: »Skjót-
ið þér, herrar mínir, í frakkneska og sviss-
neska varðliðinu!« Þá gekk fram Hautroche
greifi, flokksforingi í her Frakka, tók ofan
hattinn, hneigði sig og sagði með hárrirödd:
»Herrar mínir, við skjótum ekki fyrst. Viljið
þér ekki gera svo vel og byrja sjálfir?«
Þegar greifinn hafði svo hæversklega
fengið óvinum sínum hin miklu forréttindi,
setli hann aftur upp hattinn, kvaddi jafn
vinsamlega og fyr og gekk í fylkingu sina.
Fám mínútum síðar dundu fallbyssurnar
við og orustan var hafin.
Þórduniirnar í Elsasz
eftir
Fritz Sánger.
*
Það var um miðjan júlí, sem hái maðurinn
kom til þorpsins,. og settist að í veitingahúsinu
»Vínviðurinn«. Veitingamanninum, Stoller, gat
ekki annað en þótt vænt um hann, því að það
var ekki einungis að hann hefði nóga peninga,
heldur var hann einnig afar þorstlátur, og þorsti
hans varð ekki slöktur með þriggja pela flösku
af víni. Það leit út fyrir að þorstinn væri
sóttnæmur, því að nú urðu hinir gestirnir brátt
álíka þyrstir, og tekjurnar veitingamannsins urðu
nú alla daga vikunnar eins og þær höfðu áður
verið mestar á sunnudögum. Ekki var erfitt að
gera háa manninum til hæfis. Hann var æfin-
lega í góðu skapi. Hann hafði ágæta söng-
rödd og allir gestirnir komust í gott skap við
að heyra hann hlægja og syngja, svo að það
mátti nærri því segja, um bændurnir í litla
þorpinu í Vogesafjöllunum, að hjá þeim væru
nú jólin á hverjum degi.
Konunum og ungu stúlkunum í þorpinu,
Kkaði heldur ekki mjög illa við hann. Herra
Kansel var nefnilega Ijósmyndari. Hann hafði
reyndar ekki ljósmyndasmfði fyrir atvinnu, um
þá, sem það gerðu, talaði hann með mestu fyr-
irlitningu. »Þeir eru verkamennirnir mínir", var
hann vanur að segja. „Eg tek myndirnar, þvf
það reynir á skynsemina, en svo læt eg þá
gera hitt«.
Hann hafði fimm sinnum tekið mynd af
dóttur veitingakonunnar, þrisvar af veitinga-
konunni sjálfri og að minsta kosti einu sinni
af öllum hinurn stúlkunum í þorpinu, og ekki
leit út fyrir að aðsóknin myndi minka. Þeir
sem létu mynda sig fengu myndirnar og þurftu
ekkert að borga fyrir þær. Þegar herra Kansel
tók mynd af einhverjum, þá lét hann viðkom-
anda sitja eða standa eins og listgáfan bauð
honum í hvert sinn, og hann var ánægður ef
fólkið gat staðið, setið eða legið eins og hon-
um þóknaðist, meðan á athöfninni stóð. Það
er illhægt að hafa mikið á móti slíkum manni.
Það var einungis einn maður í þorpinu, sem
ekki lfkaði allskostar við ljósmyndarann. Það
var gamli skógarvörðurinn, Schanni.
Schanni var nteðalmaður að vexti. Hann
hafði grá-svargulflekkótt hár, rautt skegg Og
heljarstórt tóbaksnef. Hann var smá-skrítinn á'
svipinn en aldrei eins og þegar hann talaði
við sjálfan sig og ekkert truflaði. Honum þótti
gott að fá sér glas af víni, og setti þá æfin-
lega upp mesta sunnudaga-andlit, og það eins
fyrir því þótt þessi athöfn færi fram á hverjum
einasta degi. Hann sat venjulega álútur við
borðið, lagði báðar hendurnar utan um glasið
og þagði. Það var alveg eins og hann væri
að biðjast fyrir. Hann sat æfinlega í sama
horninu á veitingastofunni og leit altaf ná-
kvæmlega eins út.
Fólkið í þorpinu hafði sumarið 1914, mikið
að starfa á engjunum og ökrunum, og skifti
sér ekki af nokkrum sköpuðum hlut öðrum í
heiminum en starfi sínu, hvorki herra Kansel
né heldur Schanni, sem aldrei sátu á sáttshöfði.
Það vakti því engan óróa í þorpinu, þótt það
fiéttist, að í litlu þorpi á öðru horni veraldar-
innar, í landi, sem allir vissu að alt var altaf í
uppnámi, hetði verið drýgður svívirðilegur póli-
tískur glæpur. Samt sem áður voru nokkrir
menn, sem sáu að nú var tækifæri til að blása.
að ófriðarkolunutn í Elsasz. (Frh).