Fréttir - 30.06.1918, Blaðsíða 1

DAGBLAÐ
62. blað.
Reykjavíb,
sunnndaginn 30. júní 1918.
2
. árgangur.
Þeir sem gerast áskrifendur „Frétta“ 1. júlí
fá blaðið ókeypis frá
b y r j un.
■..—.— 1 --ir
Leiðsla.
í sólheimum óm af svana-klið
um svifleiðir drauma ber,
er voldugt seiðmagn í vatna-nið
par vaggar í leiðslu mjer.
Sem hrynji perlur við hreimfall Ijett
er hrannanna skœra mál, —
sem rigni glóperlum glæstum þjett
í glymjandi krystalls-skál.
En fjœr — yfir lygnan, Ijósan vog,
er logar í aftanglóð,
ber þung og ömurleg öldusog
og angnrvœr kvíða-ljóð.
Og víðátta himins, hafs og lands
af hljóm-magni öll er fyllt, —
við dgpsla ómblœinn anda manns
í eilífðar samklið stillt.
Jeg heyri mannkynsins andvörp öll
og aldanna hjarta-slög,
er streyma’ um röðuls og stjarna höll
frá strengleikum dulræn lög.
— Sem vanmegna barn og veikt jeg er,
en víðáttan stór og blá.
Að Ijós- og hljómbrotum leik jeg mjer
í Ijóðblíðri, glaðri þrá.
Guðm. Guðmundsson.
íslenzk tung’a.
j II.
Tungan er endurminning þjóð-
arinnar. Orðin geyma málfar for-
feðra vorra því lengra aftur í aldir
sem tungan er minna breytt frá
því sem áður var. Orðin og sam-
anburður þeirra sýna oss inn í
hugarfar undanfarinna kynslóða,
því að uppruni orðsins sýnir,
hvernig hugtakið var í upphafi.
Og saga orðsins sýnir oss þá og
sögu hugtaksins. Orðaforðinn sýnir
oss og viðfangsefni þjóðar vorrar
á liðnum öldum, störf hennar í
listum og í lífsbaráttu, hvað henni
þótti fagurt og gott og hvað ilt og
ljótt. Enn má sjá af tungunni lands-
hætti og gróðrarfar þess lands, er
þjóðin bjó í fyrir öndverðu, at-
vinnuvegi hennar, vinnubrögð og
verkfæri öll. Og orðskviðir, mál-
tæki og forn kvæði geyma alt hið
bezta úr hugsanaauðT og kendar-
lífi þjóðarinnar. Málið er því eins
og lindibast Völundar, er hann
dró á hringa sína. Það er endur-
minning þjóðarinnar.
Ef. svo fer að þessi endurminn-
ing brjálast, þá verða undur og
verða skrípi. Eru sum þeirra
þjóðkunn. Vil eg nefna það, er
konur verða fyrir þeim ósköpum,
að þær skifta um kyn, þegar þær
eru manni gefnar. En þótt þær
verði karlmenn, halda þær þó á-
fram að eiga börn, en þó með þeim
undarlega hætti, að þær eiga þau
með tengdafeðrum sínum, sem eru
þá og orðnir feður kven-karlanna.
— Sumir menn heyra nafn sitt
aldrei nefnt, nema í þolfalli. Mundi
það vera fyrir þá sök, að þeir sé
haldnir svo þungri refsing, að þeir
verði ætíð að þola? Mikil má sekt
þeirra vera. Enginn segir herra
og frú Öskudalur, heldur Öskdal,
maðurinn elskar frú Öskdal, ungu
stúlkurnar vilja allar ganga með
herra Öskdal og ungir menn biðja
»frökenanna Öskdal«. U-ið taka
htenn upp úr listfræði þeirra skálda,
Sem yrkja á íslenzka tungu, þegar
þeir telja sér henta það, en yrkja
ahnars upp tunguna með því að
fella ega bæta við eftir vild. En
föll«m er öllum brjálað af því,' að
Qölskyldan Óskdal er dæmd til þess
að vera eilífur þolandi.
Sum af hinum ágætu ættarnöfn-
um benda á svo einkennilegt sál-
arfar, að heitið verður að vera
alveg einstakt í sinni röð, má ekki
vera neitt orð, heldur óorð. Þó
þykir mönnum sómi að óorðinu,
og er að því leyti ólíkt farið því,
sem tíðkast hefur áður, að menn
una því illa, að hafa óorð á sér.
Slík undur og, skrípi verða, þeg-
ar endurminningin sljóvgast, og
þaðan af verri. Má þar tii nefna
innihald bókar þeirrar, sem lands-
stjórnin gaf nýlega út um nafna-
giftir og Kleppskinna nefnist. Er
innihaldið ættfært með því helti.
Þess verða menn vel að gæta,
að einna mestur málspillir er
nafnaskekkjan, því að heiti geym-
ast lengst og geyma lengst.
framtakssamur lanði.
(Bréf frá New-York.)
Herra ritstjóri »Lögbergs«.
Mig langar að biðja yður að
gera svo vel og birta þessar Iínur
í yðar heiðraða blaði.
Mér þykir ávalt vænt um að
heyra af íslendingum, sem eigi
Brezk blóð og tímarit
útvegar
Viðskiftafélagið.
Sími 701. Kirkjustræti 12.
gleyma fósturjörðinni, þó að þeir
skilji við hana um stundarsakir,
ogf ávalt hafa það efst í huga, að
reyna að gera eitthvað þarft, landi
sínu til góðs. Eg átti tal við mann
hér í New-York, er sagði mér þær
gleðifréttir, að vér ættum einn af
þessum góðu, trúu íslendingum
hérna úti í New Jersey. Maður sá
kvað vera Sigurður Jónsson
verzlunarmaður, er um mörg ár
var hjá consúl Jes Zimsen í
Reykjavík, en hefur nú dvalið hér
um nok*kur ár að kynna sér hér-
lenda verzlunaraðferð. Sigurður er
mér persónulega kunnur, sem mjög
hæfur og duglegur verzlunarmaður,
er hægur og fátalaður og hugsar
víst fleira en hann segir. Þessi
landi vor hefur eigi gleymt fóstur-
jörðinni, heldur varið hverju
augnabliki, er hann hefur getað
mist frá daglegum störfum, til að
gefa hérlendum mönnum rétta
þekkingu á íslandi, bæði munn-
lega og skriflega, því að ættjarðar-
ástin er og verður ódauðleg hjá
honum og löngunin að geta unnið
landi sínu eitthvert gagn, og hefur
hann þó eigi hlotið nein Jaun úr
landssjóði.
Hann kvað nú vera kominn i
samband við stórt verzlunarfélag
í Boston, sem ætlar að reka vezlun
og iðnað á íslandi í stórum stíl
að þessum ófriði loknum; iðnað,
sem eigi hefur þekzt þar áður, en
verður áreiðanlega landinu til stór-
hagnaðar og veitir fjölda manns
atvinnu.
Þess verður minst síðar bæði í
íslenzkum og enskum blöðum.
Heiður sé Sigurði og hverjum
þeim landa, sem eigi gleyma sinni
fósturjörð.
Með vinsemd.
GfarðarJ Gíslason.
»Lögberg«.