Fréttir - 02.08.1918, Blaðsíða 2

2
FRETTIR
Emden og- Ayesha.
(Frh.)
— Er hann kom á brautarstöðvarnar ara-
bisku, hrópaði hann utan við sig:
»Ef einhver segði mér núna að eg væri
að eins 17 ára, þá mundi eg trúa honum.
Mér er úr minni liðið það sem gerst hefur
. . . .« Er hann sagði þetta, var sem brygði
fyrir augu mér skugga Karl von Múllers —
þess manns, sem hásetarnir höfðu mjög reynt
að gefa mér hugmynd um.
Nú er hann samur og áður, og hefur tekið
aftur gleði sína í félagshópnum heima. Þeir
sem unna honum, óska honum einskis frem-
ur en þess, að hann fái sem fyrst til forráða
lundurbát á Norðursjónum.
III.
Liðsforingjar og iiðsmenn.
Áreiðanlega mun lunderni Múeke hafa haft
mjög mikil áhrif á félaga hans á hinni hættu-
legu ferð þeirra um haf og hauður. Því hefur
ávalt verið þann veg farið, að hugrekki eins
vekur hugrekki hjá öðrum, göfgin göfgi og
hreinskilnin hreinskilni. Það er all-ljóst
öðrum, er kensl bera á, að eigindi Múcke
koma og mjög fram hjá undirforingjum hans.
Foringjar þessir eru ekki úrval foringjanna
á Emden, því að ferðin á Ayesha var alls
ekki fyrirhuguð, og að eins tveir hinir yngstu,
Schmidt og Gyssling, voru foringjar á Emden,
og voru með í ferðinni nóvembermorgun
þann, er Emden hvarf landgönguliðinu.
Allir liðsforingjarnir og menn þeirra tala
með sorgblöndnum vinarhug um Schmidt
liðsforingja, sem var sonur flotaforingja eins
í Kiel. Hann féll fyrir kúlu Bedúína eins
skömmu áður en ferðinni lauk. Hafði hann
hegðað sér sem samir göfugmenni — verið
hugrakkur og hraustur og borið umhyggju
mikla fyrir undirmönnum sínum. Hann var
að eins 22 ára að aldri, og að sögn félaga
sinna hreystimenni hið mesta og drengur
góður. Allir komast félagar hans mjög við
þegar á hann er minst, og hafa þeir beðið
mig þess, að geta hans sem minst í frásögu
minni. Fyrir sakir þessarar beiðni þeirra verð
eg mjög að sleppa ýmsum atriðum frásagnar-
innar, sem bera ljósan vott hreysti þessara
manna, en of mjög varða Schmidt, til
þess að frá þeim sé sagt.
Þrír liðsforingjanna tóku af eigin hvötum
þátt í förinni. Wellmann liðsforingi kom á
Ayesha 28. dag nóvembermánaðar, er hún
hélt á braut frá Padany1). Hann hélt á brott
á árabáti frá skipi þvi er hann var liðsfor-
ingi á, og fyrir sakir lognsins komst hann
til Ayesha, er komin var út fyrir landhelgi,
Geræts liðsforingi var fyrrum á skipinu
Choising, og gerðist félagi Emden-manna þar
á skipinu í desembermánuði. Var það öllum
öðrum fremur honum að þakka, að menn
komust af heilu og höldnu úr skipbrotinu
17. marz.
Dr. Lang, * sem verið hafði skipslæknir á
Choising, hafði farið af skipinu í Hodeida
móti vilja foringjans, og gerst félagi Emden-
manna, sem hann dáði mjög. Allir eru þeir
dugandi sjómenn, djarfirj]£og skylduræknir,
hugheilir og lausir við ruddaskap. Þeir eru
allra eftirlæti, er kynnast þeim. Þeir eru göf-
ugir æskumenn — til þess eiga allir kostir
þeirra rætur sínar að rekja.
1) Hollenzk borg á Sumatra. Pýð.
í arabisku fatagörmunum voru þeir alla
ferðina, þrátt fyrir hátíðahöld og heiðurs-
veizlur. En stuttu áður en þeir komu til
Konstantínópel, voru þeim fengnar sjóliðs-
húfur. Vörpuðu þeir þá frá sér vefjarhöttun-
um, og settu á höfuð sér einkennishúfurnar.
Þá fyrst fanst þeim þeir vera orðnir sjómenn
að nýju. Er þeir áttu eftir þriggja stunda
ferð til strandar, sáu þeir Marmarahafið. Þá
vildu þeir óðar fara út úr járnbrautarlestinni
og fara til Konstantínópel á seglskipi, er lá
fyrir atkeri við ströndina. Mér líður aldrei
úr minni, hve glaðir þeir voru, er þeim var
færður járnkrossinn. Þeir fóru úr yfirhöfnum
og tóku með umhyggju mikilli að leitast við
að festa svart-hvíta bandið á brjóst sér.
Eg hef nú aðallega talað um liðsforingj-
ana, en eigi fyrir þær sakir, að eigi séu liðs-
mennirnir verðir þess að þeim sé gaumur
gefinn. Þrátt fyrir það, þótt mikið væri um
dýrðir hvar sem þeir komu, þá voru þeir
hinir háttprúðustu. Aldrei sá eg þá brjóta í
bága við velsæmið, hvort sem karlar eða
konur dáðu þá. í Damaskus sátu þeir að
veizlu setuliðsstjórans með hinu helzta stór-
menni borgarinnar, hlýddu á ræður og tóku
þátt í samræðum, án þess að nokkuð væri
hægt að finna að framkomu þeirra. Ymist
sátu þeir hinar dýrlegustu veizlur, eða voru
sem hermenn undir stjórn foringja síns, og
hvort sem var, voru þeir dáðir af öllum.
Er þeim voru færðar gjafir, þökkuðu
þeir hæverskir og blátt áfram; síðan ræddu
þeir um það sin á milli, hve dýrar þær
mundu, og ef um málm var að ræða, þá gátu
þeir á, hve hreinir þeir mundu vera. Er þeir
voru á dansleikum, voru þeir hinir leiknustu
og glaðir og reifir sem títt er sjómönnum,
en samt ávalt hinir háttprúðustu.
Er þeir komu úr eyðimerkur-ferðinni, voru
nokkrir þeirra orðnir skeggjaðir, en flestum
var all-lítt tekin að spretta grön, því að
helmingur þeirra var innan tvítugsaldurs.
í Damaskus var þeim fenginn rakari, og létu
þeir hann raka sig og klippa sig snoðkoll
að sjómannasið. Var þá sem þeir yngdust
um mörg ár.
Kvöld eitt voru þeir í kvikmyndahúsi, og
voru sýndar ófriðarmyndir. Þeir sátu hljóðir
og athugulir og horfðu á. Þetta var í fyrsta
skifti sem þeir sáu þýzkar hersveitir í ófriði.
Alt sem þeir höfðu frétt úm orrustur, sigur
og dauða landa sinna, er þeir sjálfir áttu við
að stríða ofviðri og arga féndur, — það varð
þeim nú fyrst ljóst, er þeir sáu þessar lifandi
myndir. í þetta sinn varð mér ljós öll sú
kvöl, er þessir menn höfðu átt við að stríða,
þar sem þeir voru fjarlægir öllum, er gætu
tekið hlutdeild í kjörum þeirra.
Það er sem eitthvað myrkt og leyndardóms-
fult fylgi þessum mönnum, jafnt liðsforingj-
um sem liðsmönnum. Það er skuggi foringja
sem Emden á fremur öllu öðru frægð sína
að þakka. Mun eg nú skýra frá því, h%Tern
veg menn hans kváðu lionum farið.
»Múcke kann nærri því alt, sem gera þarf
á sjó og landi«, sagði einn hásetanna; »hann
kann að bæta segl, og hann kann að fara
með vagna, hesta og úlfalda. Hann er svo
vel syndur, að hann er óhultari á sjó en
landi, og svo örlátur, að fái hann súkkulaðs-
mola, þá gefur liann mönnum sínum með
sér. En þér hefðuð bara átt að sjá Miiller,
sem áður var foringi okkar. Það bar varla
við að hann kæmi niður á þilfar. Altaf var
hann með bækur og landabréf, og aldrei sá
eg hann öðruvísi, í fulla þrjá mánuði, en
eitthvað að staría«.
»Eg var merkjamaður«, mælti annar, »svo
að eg gat gefið honum gaum. Á næturnar
sat hann í hægindastól uppi á stjórnpallinum.
Er eg þurfti að fara upp til hans, hafði
eg varla stigið í neðsta haftið, áður en hann
vaknaði. Eg held að hann hafi aldrei sofið
öðruvísi en svona«.
»Og eg var bryti hans«, sagði sá þriðji.
»Oftast borðaði hann einn. Einstaka sinnum
bauð hann einhverjum foringjanna að borða
með sér. Sjaldan borðaði hann annað en
einn disk af súpu og nokkrar kartöflur. Síðan
fór hann aftur inn í stjórnklefann og sett-
ist að störfum sínum. Aldrei sá eg aðrar
bækur hjá honum, en þær sem hann rak
nauður til að hafa, nema bók um Nelson og
aðra um Gneisenau1). Hann varð bara skinn-
horaður, og eltist um 60 ár þessa tvo mán-
uði. Aldrei skipaði hann okkur fyrir verkum.
Eitt sinn vorum við að taka kol úti fyrir
Penang, og lét hann þá skila til okkar, að
sér þætti vænt um að öllu yrði lokið kl. 5.
Við hertum okkur sem mest við máttum, og
kl. 4 var öllu lokið. Hann þurfti aldrei ann-
ars en óska einhvers, þá var það framkvæmt.
Uti fyrir Penang í þetta sinn flutti hann ræðu.
Nú átti að láta skríða til skarar. Nú áttum
við að fá að sjá púðurreyk. Hann sagðist
vænta þess af mönnum sínum, að enginn
gengi til hvíldar, unz hvergi gæti að líta
fjandsamlegt skip. Meðan á orrustunni stóð,
þá hefðuð þér átt að sjá hann. Altaf stóð
hann á stjórnarpallinum. Aldrei gekk hann
inn í turnskýlið. Hann hafði brett upp krag-
ann og var berhöfðaður, svo að vindurinn
feykti til hárinu. Svona stóð hann í púður-
reyknum, án þess að honum sæi bregða«.
»Þegar Jemtschuk var sokkinn, þá kallaði
hann: »Allir aftur á!« Þá flutti hann ræðu.
Hann sagði að hingað til hefði að eins verið
verzlunarstríð. Þetta væri fyrsta orrustan.
Þegar hann var að tala um það, að óvina-
skipið hefði farist með manni og mús, og
sér þætti leitt að eigi hefði verið unt að
bjarga neinum, þá viknaði hann alt í einu
og varð að snúa sér undan og hætta að tala.
Svo harkaði hann af sér og hrópaði »húrra«
fyrir minni keisarans«.
»Viljið þér ekki flytja honum kveðju okk-
ar?« spyrja þeir allir, og flykkjast umhverfis
mig.
»Eg skal láta prenta til hans ávarp, ef þið
semjið það«, sagði eg. »Englendingarnir bera
virðingu fyrir honum, og eg er viss um að
þeir láta prenta ávarpið í blöðunum, og svo
kemst það að lokum í hendur hans«.
Um kvöldið kom einn hásetanna með þess-
ar vísur til mín:
Hlýrri viljum bendi kveðja
hugumstóra foringjann;
allir vér nú ákaft þráum
aftur fá að líta hann.
Af því hann er okkur- Qarri
ei við megnum rétta hönd,
en heilar kveðjur honum flytur
hugur, yfir sæ og lönd.
Til yfirforingjans á S. M. S. Emden, frá
liðsmönnum hans, þeim er heim komust.
1) Þýzkur herforingi í Napóleons-styrjöldinni.
(Frh.)