Fréttir - 23.09.1918, Blaðsíða 1

DAGBLAÐ
145. blað.
t
Jú Ijelga Johnson
f. Thorsteinsson, kona Ólafs
kaupmanns Johnson, and-
aðist í gærkvöldi. Hafði
verið lasin fyrirfarandi.
Xjósanii Vhis
og 19. október.
Hann gerir mér þann heiður
kjósandinn að nefna mig og vitna
í ræðustúf eftir mig í Alþt. 1912
B. II. 317:
»Þá er enn eftir einn kostur
þessa frumvarps, er eg fyrir mitt
leyti met nálega mest af öllum. En
hann er sá, að ef samþyktir yrðu
samningar um samband íslands
við annað ríki, þá verði þeir born-
ir undir þjóðaratkvæði með leyni-
legri atkvæðagreiðslu. Eg skil ekki
hvemig menn ættu að fara að því
að verja það fyrir samvizku sinni
að fresta því að þetta ákvæði
komist inn í stjórnarskrána. Að
minsta kosti vil eg ekki eiga fram-
tið landsins undir trú á einstakan
mann eða flokk og ráðheldni
þeirra.«
Þessu fylgja þau undur hjá kjós-
anda, að hann telur það samvizku-
leysi af mér, að eg vil nú neyta
þessa ákvæðis og láta þjóðina
greiða atkvæði um sáttmálann.
Skilji þeir sem geta. Til hvers
annars mundi eg hafa viljað fá
ákvæðið inn í stjórnarskrána, en
einmitt til þess, að kjósendum
landsins gæfist kostur á að hafna
vondum samningum? Hitt er svo
heimskulega mælt, að hver maður
hlær að, er hann segir, blessaður
kjósandinn, að 19. október hafi
þjóðin ekkert við að styðjast nema
trúna á mig. Málið hefur verið
rætt í öllum blöðum landsins, á
alþingi og manna á milli, af pré-
dikunarstóli, og sáttmálinn auk
þess birtur í síðara hluta júlímán-
aðar, eða nálega þrejn mánuðum
áður en atkvæði eiga að ganga
um málið. Hver íslendingur veit
nú þegar, hvernig sáttmálinn er,
og meira að segja, það er alkunn-
Reykjavík, mánndaginn 23. september 1918.
Jú ríkisjimgi þjöðverja.
Xasizlaraskijti?
Meiri hluti sameinaðra ílokka ríkisþingsins þýzka, að
undanteknum miðflokknum, heimtar nýja þingræðisstjórn,
er allir flokkar skipi og óháð sé yfirherstjórninni. Jafn-
framt er þess krafist, að Hertling ríkiskanzlari fari þegar frá.
Búist er við að Rantzau, sendiherra Þjóðverja í
Kaupmannahöfn, verði eftirmaður hans.
Jú austnrvígst 53vnnum.
Serbar hafa unnið sigur mikinn og rofið herlínu
Búlgara.
Khöfn 22. sept. kl. 9 *8.
Bretar hafa unnið stórsigur í Gyðingalandi, — herlína
óvinanna milli hafsins og Jórdanar rofin.
Búlgarar höría undan á allri herlínunni milli Vardar
og Nlonastír. Bandamenn hafa sótt fram 30 mílur og tekið
10,000 fanga.
Serbar hafa farið yfir Cerna.
þjóðverjar segja frá áhlaupum, er þeir hafi hrundið af sér.
ugt um öll Norðurlönd, hvernig
hann er.
Ef þjóðin trúir á mig, þá er
það af því, að hún hefur þegar
gengið úr skugga um það, að eg
hafi ásamt öðrum góðum mönnuin
gert henni hagfeldan samning.
Annars eru það hans orð en ekki
mín að þjóðin hati ekki annað en
trúna á mig að fara eftir. Eg er
viss um að miklu fleiri menn hafa
nú þegar kynt sér sáttmálann og
ráðið við sig að greiða atkvæði
með honum, en þeir sem nokkru
sinni hafa heyrt míns nafns getið.
Þá er nú nægilega sýnt, hve
hlálega kjósanda tekst að sýna
fram á ósamkvæmni hjá mér. En
eftir er að benda á, hvað það er,
sem felst i mælgi hans um, að at-
kvæðagreiðslunni sé of mjög hrað-
að.
Honum þykir þjóðin fá of stuttan
umhugsunartíma. Þar brigslar hann
íslendingum um heimsku, er hann
telur þá eigi færa um að ráða það
við sig á þriggja mánaða tíma,
hvernig þeir vilji greiða atkvæði.
Eg hjrgg og hitt sannara, að kj.
viti vel, að þjóðinni er ekki vits
vant. Hitt mun heldur, að hann
þykist eigi hafa nægan tíma til
þess, að útbreiða sína vizku í þessu
máli.
Þá heldur hann því fram, að
menn séu svo önnum kafnir, að
þeir geti eigi hugsað málið þess
vegna. Þar brigslar hann mönnum
um hirðuleysi, er hann |vill telja
mönnum trú um, að kjósendur
landsins, aðrir en hann auðvitað,
meti svo lítils höfuðvelferðarmál
þjóðarinnar, að þeir nenni eigi að
hugsa það, um nema þegar þeir
hafa ekkert að gera. Og hvenær
er sá tími árs? Mér vitanlega aldrei.
Sjálfur mun kjósandi hafa mikið
að gera, og þó hefurjjhann þegar
gert sér málið ljóst og skrifað um
það æði mikið. Sá er nú ekki lengi
2. árgangar.
að því og sá er nú ekki hirðulaus.
Enn sá munur á honum sjálfum
og hinum kjósendunum, sem geta
þetta alls ekki, að hans hyggju!
Eða hefur hann, ef til vill, eitt-
hvert átrúnaðargoð ?
Ákvæði stjórnarskrárinnar erekki
sett fyrir heimska og hirðulausa
þjóð. í henni væri engin trygging.
Það er sett fyrir íslenzka kjósend-
ur og þeir eru alt öðru vísi en
kjósandi Vísis heldur.
Kjósandi vill fá tíma til að veita
alþýðu sinn skilning á málinu. En
það gengur honum æ því ver, sem
lengra líður. Þó vill hann gera
tilraun, og til þess að hann geti
gengið úr skugga um það, með
hverja fásinnu hann fer, vill hann
fresta viðurkenningunni á fullveldi
voru og hlutleysi. Mikið þykir
honum við liggja.
Mér er engi launing á því, að
eg vildi láta lögin ganga í gildi 1.
nóvember og því hafa atkvæða-
greiðsluna fyr. Ekki til þess að
ginna kjósendur, enda eru þeir al-
búnir til atkvæðagreiðslunnar í
dag, heldur til þess að landsmenn
væri sem fyrst trygðir gegn hinni
mestu hættu, sem yfir oss getur
komið. En sú trygging fæst eigi
með öðru en hlutleysisyfirlýsing-
unni.
Fánanum gleymir kjósandi alveg.
Bjarni Jónsson
frá Vogi.
Rafmagnsmál Reykjavíkur.
Nefndarálit. ,
(NL)
Öllum mun geta komið saman
um það, að verð á efni og vinnu
komist ekki i fyrirsjáanlegri fram-
tíð niður í það, sem var fyrir ó-
friðinn, ef til vill kemst það aldrei
svo langt niður. Nokkrar líkur eru
fyrir þvi, að verðfallið verði ekki
verulega mikið á næstu árum, má
jafnvel búast við því, að verð á
sumu hækki enn meira.
En hitt ræður þó baggamunin-
um, ef það kemur í Ijós, að þrátt
fyrir hið háa verðlag nú, þá muni
rafrnagn það, sem fæst frá Elliðaár-
stöð, sem bygð væri nú samkvæmt
fyrirliggjandi áætlun ekki vera
hærra en það, að rajmagnsljós yrðu
ódýrustu Ijós, sem kostur er á nú
og gera má ráð fyrir, að kostur
verði á jyrst um sinn. Því til sönn-