Gjallarhorn - 18.03.1904, Side 1

CJ ALL ARHORJM.
Útgefendur: Bernh. Laxdal * Jón Stefánsson.
NR. 8. \í\ Akureyri, 18. marz 1904. 2. ÁR.
j ferð og flugi.
Eftir Steingrím Malthíasson.
VI.
Co/ombo, á Ceylon.
»/12 1903.
Vér höfum verið 17 daga á sjónum
síðan vór fórum frá Port Said. Eftir
svo langa sjóferð er ekki laust við að
fari að vakna löngun til lands. Ekki af
því, að illa fari um mann, þvf daglega
liggja þeir, sem lítið hafa að starfa —
og meðai þeirra má nefna læknirinn,
næst farþegunum uppi á þilfari í
þægilegum hægindastólum undir sól-
tjaldinu og eyða mestum hluta dags-
ins við að lesa. Þannig líður manni
bezt; öll hreyfing eykur hitann, og
það kostar margan súran svitadropa
að skrifa bréf niður í káetu, einkum
þar sem sólin hefir náð að skína inn
um gluggana. En aldrei svitnum vér
jafn-mikið og undir borðum, sér í
lagi ef heit súpa eða feitur kjötréttur
er borinn fram; þá rennur upp nýtt
ljós fyrir mér og eg þykist skilja rétt
orðin: I sveita þíns andlitis skaltu þfns
brauðs neyta.
En líkaminn verður stirður af þessu
sællífi og þarf að liðka sig í landi;
þess vegna verða allir glaðir og hoppa
upp úr stólunum af fögnuði, þegar
hyllir undir pálmaskógana á Ceylon.
Litlu sfðar siglum vér inn á höfnina
við Colombo, sem er stærsti bær á
eynni með 140,000 íbúum. A leiðinni
inn mættum vér stórum, enskum bryn-
dreka, sem straukst fram hjá oss, illi-
legur á svipinn með opnum fallbyssu-
kjöftum, sem horfðu í allar áttir reiðu-
búnar að gera ilt af sér. Á þilfarinu
var kvikt af hvítklæddum dátum á iði
til og frá. Vér heilsuðum með fánan-
um og fengum kurteist svar. Þetta
skip er eitt hinna mörgu varðskipa,
er verða á vegi vorum, sem Englend-
ingar hafa á vakki hér og hvar út
um heiminn, til að gæta reita sinna.
Það eru vanalega stór skip og hrað-
skreið, því oft þurfa þau að þjóta úr
einu horni í annað, ef eitthvað ilt er
á seyði. Englendingar eiga Ceylon.
Þeir hafa og bygt höfnina við Colom-
bo, sem er mesta mannvirki og kost-
aði 14 miljónir króna. Vér vörpum
akkeri uti a höfninni og óðara safn-
ast kring um skipið hópur af bátum
með brúnum ræðurum hálfnöktum, sem
gljáir á í sólskininu, og eftir litla stund
er þilfarið orðið krökt af þessu fólki.
Það eru Singhalar, sem eru skyldir
Malayum. Þeir eru mikið dekkri á hör-
und en Arabar — kaffibrúnir, sumir
jafnvel jarpir. Þeir eru allflestir naktir
niður að beltisstað, en þar fyrir neðan
hafa þeir annaðhvort mittisskýlur eða
dúk vafinn um lendarnar, eins og stutt
pils, sem nær niður að hnjám. Flestir
hafa nauðrakaðan skallann, svo ekki
sést eitt höfuðhár, og ganga berhöfð-
aðir að ósekju í sólskininu, en aðrir,
sem virðast vera af heldra tagi, kemba
vandlega hið hrafnsvarta hár, sem lið-
ast niður á herðar, og sem höfuðdjásn
bera þeir fagran kamb úr skjaldböku-
skel. Allir eru berfættir og flestir með
silfurhringi á stóru tánni. Það er gam-
an að sjá þessa brúnu, vel vöxnu
kroppa stæla vöðvana undir róðrinum,
meðan þeir keppast um að komast
fyrstir að skipsstiganum. Og svo bát-
arnir þeirra - eintrjáningar með skrítnu
lagi. Ormjóir, svo að eins einn getur
setið á hverri þóftu, en fieiri faðma
langir. Til þess að þessum mjóa, ó-
stöðuga bát eigi hvolfi, flýtur alllang-
ur trédrumbur - eins og tindill í lag-
inu — jafnhliða bátnum og er í föstu
sambandi við hann með tveim spöng-
um, þriggja feta löngum. Bátnum er
vanalega róið einungis á eitt borð og
einn stýrir á móti. Sagt er, að fáir
bátar gcti siglt á við þessa, sem þó
eru máske eldri en allir aðrir.
Á |>ilfarinu byrjar nú sams konar
verzlun og í Port Said og verðið á
hlutunum er næstum jafn-ósanngjarnt.
Hér eru gimsteinar og allskonar gull-
stáss á boðstólum, fílabeins skraut-
gripir, ávextir og allskonar dót. Eink-
um mega menn vara sig á gimstein-
um úr glcri, þó nóg sé líka af ósvikn-
um og ódýrum.
Eg fór í land með tveimur farþeg-
um af skipinu. Lendingin er mjög
fögur við stóra bryggju og bryggju-
hús, sem Englendingar hafa bygt.
Fyrir framan bryggjuhúsið gnæfir
hátt, skrautlegt marmaralíkneski af
Viktoriu drotningu sitjandi í hásæti
með veldissprota í hendi. Vér geng-
um upp aðalstrætið, sem er breitt og
rautt á litinn af rauðum leirofaníburði,
sem tekur sig vel út í sólskininu. Til
beggja handa er löng röð af háum,
margloftuðum húsum, skrautlega bygð-
um. Þar búa Englendingar. Ekki höfð-
um vér gengið lengi, þegar hópur af
Rickscha-kulis söfnuðust utan um oss.
Rickscha er tvíhjólaður vagn, sem einn
maður getur setið í. Kuli þýðir erf-
iðismaður og í þessu falli ökumaður,
sem sjálfur dregur vagninn. Vér tók-
um hver sinn kuli, sem oss virtust
fráastir á fæti, og settumst hver í
sinn vagn, sömdum við þá um far-
gjaldið (1 kr. um tímann) og báðum
þá aka með oss um bæinn. Nú hlaupa
þeir á stað sem fætur toga og draga
vagninn á eftir sér eins og hjólbörur
og lengi dáumst vér að hve úthalds-
góðir þeir eru að hlaupa í brennandi
sólarhitanum (meðalhiti ársins í Col-
ombo er 27 0 Celsius) jafn-naktir og
þeir eru, því lítil lérefts mittisskýla
er eina spjörin, sem þeir eru íklæddir,
fyrir utan silfurhring á stóru tánni.
En eigi líður á löngu áður en svitinn
rennur í ótal lækjum eftir brúnu húð-
inni og skýlan verður öldungis gagn-
drepa; þeir kippa sér eigi upp við
það, en hlaupa þetta jafnt og þétt,
nema upp á móti, þá hægja þeir á
sér. Vér ökum í ótal krókum gegn
um ýmsar mjóar götur, þar sem ein-
göngu búa Singhalar. Allur bærinn
virðist vera einn pálmaskógur og all-
staðar slær á móti manni blómstur-
ilmur af angandi vafningsjurtum með
alla vcga litum stórum og fögrum
blómum. En á milli trjánna og í ótal
rjóðrum er húsum hrúgað saman og
allstaðar er fólkið, sem á daginn hefst
við úti undir berum himni og í skugga
pálmanna, en notar húsin að eins sem
skjól 1' rigningum og á nóttunni. Og
húsin eru lág og lítil, öll með strá-
eða laufþaki og gisnum veggjum úr
timbri með mörgum dyrum, en glugga-
laus, með öðrum orðum líkari hjöllum
en húsum. Þákið slútir langt fram og
kastar skugga yfir stéttina framan við
húsið, þar sem heimilisfólkið situr á
daginn. Þar situr húsfaðirinn og stund-
ar handverk sitt sem skósmiður, skradd-
ari, gullsmiður, rakari o. s. frv. Af
rökurum er nóg; í öðru hverju húsi
sér maður gamlan skrögg sitja með
koll eins náunga síns í kjöltunni og
raka vandlega alt hár af. I staðinn
fyrir sápu brúkar hann olíu, sem hann
hellir yfir hársvörðinn, og yfir hinum,
sem krýpur á hnjánum og teygir fram
hálsinn eins og við aftöku, virðist
hvíla einstök værð. — Sumir verzla
með hitt og þetta og gleyma aldrei
að kalla í þá, sem ganga fram hjá,
og jafnvel grátbæna þá um að kaupa
hjá sér. Konan situr hjá og rabbar
við mann sinn honum til skemtunar
og lítur við og við eftir yngsta kró-
anum, sem veltir sér í skarninu og
nartar ( kókoshnetu. Hinir krakkarnir
— og þeir eru vanalega margir -
hoppa, syngja og leika sér í kring
um húsið, allir berstrípaðir, með silfur-
keðju um lendarnar og hringi í ökl-
unum og tánum. Þess utan hafa þeir
látúnshnapp stunginn í gegn um hægri
nösina. Hnapparnir eru svipaðir brjóst-
hnöppum og eru settir í líkt og eyrna-
hringir; þeir eru með ýmsu sniði, til
þess krakkarnir fari síður í óskil. Börn-
in eru allflest aðdáanlega fríð og fall-
ega vaxin. Þau koma á móti manni í
hópum, brosandi og glaðleg, og heilsa
svo vingjarnlega, með þvf að benda
hendinni snögt upp á ennið. Sum
rétta fram lófana; legg í lófa karls,
karls, en sum bjóða blóm til kaups.
En jafnvel þó þau ekkert fái, koma
samt blómin fljúgandi eftir manni upp
í vagninn — nóg er af þeim. Yfir höf-
uð er mikill munur á þessum börnum
og Arababörnunum í Port Said. Þetta
eru góð börn, sem grýla tekur ekki.
]Morðurlandogtúngirðingalögin.
Kynleg þykir mörgum framkoma
»Norðurlands« í dómum um túngirð-
ingalögin. 5. september síðastliðið ár
telur blaðið upp lög þau, sem alþingi
samþykti í sumar er leið, og endar
frásögn blaðsins þannig: »Norðurland
mun skýra frá efni helztu laganna* svo
fljótt, sem kostur verður á. Hér fara
á eftir helztu atriði fáeinna merkislaga.
Túngirðingalögin.«
Þá tekur blaðið upp orðréttar sex
greinar túngirðingalaganna. — Af þessu
sjá menn að 5. september f haust
telur blaðið »Norðurland« túngirðinga-
lög síðasta þings í röð »helztu lag-
anna« * og með frekari áherzlu í röð
»fáeinna merkislaga«. Og til fullnaðar
áherzlu flytur blaðið ágrip laganna á
undan ágripi allra annara laga. Mætti
af því ætla að blaðið teldi túngirð-
ingalögin helzt allra merkislaga þings-
ins, að minsta kosti þeirra, sem þá
voru komin, og var þá óskabarnið
sjálft — fjárkláðalögin — sett til borðs
í blaðinu með túngirðingalögunum, en
á hinn óæðra bekk.
Ekki mun nokkurum manni, sem
las blaðið 5. sept., hafa dottið annað
í hug, en blaðinu væri þetta alvara
og að ritstjórnin teldi túngirðingalög-
in ein helztu merkislög þingsins og
að það fagnaði þeim af heilum hug.
— Nú líður og bíður. — Stefán kenn-
ari— formaður stjórnarnefndar Norður-
lands — kemur heim af alþingi og bún-
aðarþingi 10. september. Ut komu
nokkur blöð af »Norðurlandi«, og alt
er þögult.
En 10. okt. hefst í blaðinu alþingis-
krítík í grein, sem nefnist »Framfar-
irnar á síðasta þingi«. í?á eru öll ráð
íuWgerð og greinin byrjar með ódæma
árás á »helztu merkislögin*, túngirð-
ingalögin, og flutningsmenn þeirra. Eg
ætla mér ekki í þetta sinn að rita á
* Auðkent af mér. Á. Á.