Huginn - 05.12.1907, Blaðsíða 1

I. árg.
Kaupendur Hugins
iforiö svo vel aö atliuga aö þeir einir fá
kaupbæti blaösius: SUJIARGrJÖF «sí
ÆRIMGJA, sem liafa borgaö blaöiö fyr-
ir nýár.
/////// / / /
I
Umboðsver/lun N
Blöndahl Sj Einarsson, |
Lœkjargata 6. Reykjavík. ^
Lífsskoðanir.
Framli.
2. Trústndd lífsskoðun. Alnienn lífsskoðun
í lok miðalda.
Lífsskoðanir eru ótal margar, og þó má rekja
þær allar til tveggja, sem liggja til grundvallar. Það
er lifsskoðun bigð á trú og lífsskoðun bigð á rök-
semdum. Lífsskoðanír, sem liiggjast á trú, eru og
margskonar, þótt þær eigi grundvallaratriði sameig-
inleg. Eins eru hinar margvíslegar, þótt þær eigi
sammerkt í því að rökstuðja. Mun nú verða líst
einni aí hverjum flokki, er sína glöggvasta mismun-
inn. Af þeim, er á trú biggjast, skal hér líst lífsskoð-
un miðaldanna og hún borin nokkuð saman við
trústudda lífsskoðun vora nú á dögum. En af rök-
studdum lífsskoðunum verður valin skoðun vísinda-
manna nú á dögum.
Trúarbrögð vor segja að takmark mannsins sé
að lifa sæll um eilifð og dírka guð. í firstu kristni
var þetta þó bundið því skilirði, að hlítt væri kær-
leiksboðorðinu. En er frá leið, fóru menn að leggja
meiri áherslu á triina. Þá komu og fram ímsar
skoðanir um, hverju trúa skildi. Rómverska kirkjan
varð að lokum ofan á; hennar trúar og lífsskoðun
útrímdi öðrum. Til þessa þurfti víða manndráp og
stirjaldir, en ofan á varð hún. Upp frá þessu heimt-
ar þessi kirkja, að allir trúaðir menn filgi þeirri lífs-
skoðun, sem páfinn og aðrir mikilsmetnir guðsmenn
firirskipuðu. Og hún heimtaði með odd og egg að
allir væru rétttrúaðir. Drotnaði hún með harðri
hcndi ifir hugsunarfrelsi manna og vakti einkum iíir
skilningi þeirra á trúarlærdómonum. En smámsam-
an hættust við þá aðrar kenningar, sem sumar voru
frá kirkjunnar þjónuin en hún lagði samþikki á.
Var þeim skipað til sætis með ritningunni og mátti
enginn vefengja þær. Varð af þessu öllu sú lífsskoð-
un, er einráð var í norðurálfunni á miðöldunum,
Það var trústudd Hfsskoðun og stóð óhögguð fram í
lok fimtándu aldar.
Nú- skulu talin aðalatriði hennar í svo fám orð-
um sem framast er unt:
Guð skapaði heiminn með almættisorði sínu.
Hann lét jörðina vera heimsmiðju, en utan um liana
gerði hann tiu himna. Istur þeirra var eldhimininn
(empyreum) og hreifðist hann ekki. Þar bír guð
sjálfur og tignustu englar hans. Þar er firirmind als,
sem á jörðu er, en all fullkomið. Þangað má ekkerl
óhreint koma. Næstur eldhimni er kristalshiminn og
snist hann (primum mobile) og slíkt hið sama hinir
átta. Næstur fyrir innan kristalshimin er himinn
Reykjavík 5. des. 1907.
xa. ti>i.
Eggert Claessen
yfirréttarmálaflutningsmaður
LœhJargBtn 1S. 15.
Venjulega lieima kl. 10—11 og \
i—5. Talsími 16.
Minnisblöð
0 ni.jðg þörf eign 0
fást í Söluturniiuim.
Verð: 5 Jim-n.
Bjarni Þ. Johnson
yfirréttarmálafiutningsmaður
Heima kl. 12—1
Pósthússtræti 14
(vestustu norðurdyr).
Fataefni frá »Silkeb. Klæde-
fabrik« eru sterk, falleg og
ódýr. Verksmiðjan tekur ull
og uUartuskur. Fljóta og á-
reiðanlega afgreiðslu annast
umboðsm. verksmiðjunnar
Gísli Jónsson, Lv. 24.
Sveinn Björnsson
yfirréttarmálaflutningsmaður
Kirlijustrœti ÍO.
Heima kl. 10'1%—lVI* og 4—5,
Talsími 53.
J öla-Bazaar
Edinborgar
verðuropuaður
Pöstudaginn 6. des. kl. 11 um morgnninn.
Hr. Jónas H. Jónsson yfirsmiður hinna skrautlegu Þingvalla-
skóla í sumar sem leið, hefir úlbúið og prýtt Bazaar-salinn. Orð-
stírinn sem hann gat sér fyrir fráganginn á konungsskálanum er
næg trygging fyrir því, hvernig útbúnaðurinn á Basaar-salnum
muni vera.
En þótt útbúnaðurinn á salnum sé smekklega af hendi leystur,
þá er óhætt að fullyrða, að ekki standa munirnir sem á Baazarnum
eru skrauti og prjTði salsins að neinu leyti að baki.
Munið eftir tímanum
kl. 11 föstudag’smorg'uninn.
fastastjarnanna. Þá draga hinir nöfn sin af reiki-
stjörnunum, en til þeirra töldu menn þá sól og tungl.
Istur þeirra, en næstur fastastjarnahimni, er Saturns-
himinn. Þá kemur Jupitershiminn, en næstur hon-
um Marshiminn. Honum næstur er sólarhiminn, en
þá sá, er kendur er við Venus, en honum næstur er
sá himinn, sem dregur nafn af Merkuriusi. Instur
og næstur jörðu er mánahiminn. Jörðin stendur kir
en utan um liana snúast næstu himnarnir níu. Þó
er það ekki orsakarnauðsin, er þeirri hreifing veldur,
heldur er það vilji guðs.' Er sá vilji að visu orsök,
en stöðva mundi hann mega liimnana ef hann vildi.
Firir því er hér ckki orsakarnauðsin.
Alt efni, allir líkamlegir hlutir, er samscll af
fjórum frumefnum, jörð, fofti, vatni og eldi. En í
efninu bir enginn kraftur og verður það því að fá
kraftinn frá guði. Lætur hann því englana, þjóna
sína, gera allar þær efnishreiflngar og efnisbreitingar,
sem hann vill að verði. Englarnir skiftast í þrjár
deildir og eru þrír flokkar í hverri. Ein deildin er
uppi í eldhimni, önnur er dreifð um liina níu himn-
ana, en þriðja deildin er niðri á jörðu. Englarnir
stíra allri heimsrásinni og hreifmgum öllum, þeir láta
grös gróa og dír dafna, strauma streyma, ráða firir
hagstæðum vindum og veðurbliðu, gróðrardögg og
góðu ári og öllu, sem nöfnum tjáir að nefna.
Nú mun mörgum þikja eríitt að rekja ástæð-
urnar til þess, er aflaga, ef alt er gcrt eftir guðs boði
og erindrekar hans stíra heimsrásinni. En sú saga
er lil þess, að þegar guð hafði gert alla heimana, þá
ofmetnaðist sá engillinn, sem gekk honum næstur að
allri atgervi. Það var morgunstjarnan, er Rómverjar
kölluðu Lueifer (þ. e. ljósberi, ljósgjaíi). Hann köll-
um vér djöful og andskota. Hann fekk í lið með
sér engla ur öllum hersveitum himnanna og hóf
uppreisn móti guði. En guð sigraðist á honum og
varpaði honum og öllum hans filgifiskum niður af
himnum og fekk þeim bústað í Helvíti. En það er
undir jörðinni. Þessir illu ándar reina að spilla
sköpun guðs sem mest þeir geta. Berjast þeir við
góðu andana og skekkja því rás viðburðanna eftir
megni. Þaðan er öll ófarnan og óáran runnin. (Frh.)
»Vort Land«, danskt hlað ritar langa greiii, sem
heitir »ísland er viðurkent að vera ríki«. Það er
fyrir þá sök, að í lögum um vitagjald af skipum, er
svo fyrir mælt, að ráðherra íslands semji um það
við stjórnir annara landa. Þetta telur blaðið vott
þess, að ísland sé þá talið ríki fyrir sig, og þar sem
sagt er »ef þau koma frá útlöndum« þá sé Danmörk
talin þar til.
Sama rita ýms þýzk blöð. »Hamburger Nach-
richten« láta þcss og getið að ráðherra íslands eigi
að semja við dönsku stjórnina um vitagjaldið svo
sem hverja aðra erlenda stjórn. »Leipziger Tageblatt«
tekur og í sama strenginn, en undarlega þykir þvi
iilaði við bregða. — »Berliner Tageblatt« ritar um
»nýtt ríki í Norðurálfu?« og er það ísland og hygt
á hinu sama. »Das deutsche Blatt« ritar samhljóða
grein og hefir fyrirsögnina »skilnaður við Dani«. —
Samhljóða grein er í »Staatsburger-Zeitung« og enn
í »Deutsche Naclirichten«.
Öll þessi blöð láta þess getið, að stjórnarblaðið
hér heima segi að Hannes Hafstein, ráðherra íslands,
hafi aldrei sagt að ísland væri hluti úr konungsrík-
inu Danmörk, enda megi ekki það gera.
Menn rekur minni til þcss, að nú undanfarið
hefir verið talað mikið um afarstórt verzlunarfyrir-
tæki, sem þeir Copeland og Berrv ætli að sefja á
stofn hér við land. Um það mál verður dönsku
blöðunum skrafdrjúgt. »Politiken« sendi mann lil
Hannesar Hafsteins að spyrja hann spjörunum úr,
en Hannes fer undan í flæmingi, svo að hlaðið er
jafnnær. — »Dannebrog« spyr mjög hátíðlega »eiga
Englendingar að leggja ísland undir sig?« »Köben-
havn« er líka að tala um þetta og telur Hklegt í
þessu máli komist bræðrasamvinnan á. — Þýzk blöð
rita og um þetta mál. »Deutsche Tageszeitung« ritar
langa grein um það, og »Ncue Hamburgische Börsen-
halle« liefir og greinarstút um þetta og getur þess
um leið, að ríkt verzlunarfélag sænskt ætli að hefja
viðskifti við ísland.