Höfuðstaðurinn - 24.12.1916, Blaðsíða 4

HÖFUÐST AÐUR.INN
kominn af barnsaldri. Það hlaut
að verða dýrðlegt réttarhald og meö
léttum hug samdi Heridal ræður
sínar. Aldiei hafði hann verið bet-
ur fyrirkallaður, aldrei í betra skapi
aldrei hafði hann gengið til iðju
sinnar hrifnari, aldrei hafði hann
gegnt stöðu sinni með meiri gleði^
aldrei hafði hann verið vissari um
hegninguna.
Þrátt fyrir alt þetta, var þó eitt,
sem varpaði skugga á gleði han«.
Sex dögum áöur en réttarhatdið átti
fram að fara, sagði Vettern honum
að hann yrði að fara til bæjar eins
langt t burtu til manns nokkurs af
háum stigum, sem væri mjög veikur.
»Fuliur poki dala fellur þá í mitt
skaut«, sagði læknirinn, »og egget
ekki neitaö þvf. Eg verö sennilega
fjarverandi háifsmánaðartfma í iengsta
lagi, en að minsta kosti viku, með
þvf að eg mun gera alt, sem í mfnu
i
valdi steudur, til þess að binda
enda á sjúkdóminn. — Mér líður
5
hvort sem er ekkí vel nema eg {
annaðhvort sé htima hjá sjálfum
mér eða þá þér.«
Dómarinn varð mjög önugur.
Allar hans gömlu venjur fóru í
handaskolum úr þvf að hann ekki
framar var með Vettern á öllum
stundum dagsins. Þá gæti vinur
hans heldur ekki eins og hann var
vanur, verið í dómssalnum oggætt
sér á oröum hans, dáðst að orö-
leikni hans og klappaö meistaraleg-
um athugunum hans lof f lófa,
Hann varð æstur f orðum vegna
sorgar sinnar, en Vettern sagði:
»Mér er enn meiri vorkunn en þér«
og hann kvartaöi sáran yfir því aö
hann gæti ekki veriö viðstaddur
þetta frábæra réttarhald. Það var
efalaust að þar mundi Heridal enn
einu sinni sýna dugnað sinn. Þetta
rittarhald, þar sem fjögur hjörtu
mundu æpa og kveina, pfnd og
kvalin af ðrvæntingu. Fjórir lík-
amar með lífi og sái mundu stara
i og verða ringlaðir af þvf að
horfa á skarlatsrauða kápu dómar-
ans og beygja sig fyrir þyt dauð-
ans. Fjðgur í einu höggi, fjðgur f
einu — hann gat ekki minst þess,
aö hafa iifað slíkan dýrðardag fyr.
Og ekki Heridal heldur, Það var I
tilhlýðilegur endir á hamingjusöm-
um æfiferii.
Dómarinn andvarpaði: Þú situr
þá ekki á þínum gamla stað og eg
heid að þróttur minn verði minni
fyrir það. Það er eins og eg haldi
mér til fyrir þér, eg leita gaum-
gcfilega eftir nýjum orðum og orð-
tækjum þvf að eg veit aö þú skil-
ur mig. Auk þess verö eg hrifinn
•f gleði þinnl þegar eg hefi kveð-
iö upp dauðadóm. — Æ, þú veiit
ekki hvers þú ferð á mis.
»Jú, jú«, svataði iæknirinn, »eg
get til fuls metið hve óþægiiegt
þetta er, en eg þori ekki að neita
svo mikilsmetnum manni um hjálp
mína — og það því síður sem erf-
ingjarnir munu gjalda mér ríkulega
tyrir. En, kæri vinur, þú getur
dregiö úr hrygð minni. Með því
að þú að vissu leyli talar mín vegna
þá sýndu mér einu sinni þann heið-
ur, að sýna mér einum afburði
þína, hér innan þessara fjögra veggja.
Við skulum halda æfingu eins og í
leikhúsi, leik þú hlutverk þitt fyrir
mér! Því miður get eg ekki séð
svipbrigði sökudólganna, en þegar
eg loka augunum get eg í hugan-
um séð svip mannanna. Eg þekki
þá svo ve! að eg get hugsað mér
þá og orð þín koma mér inn í heim
draumanna.«
»Þaö skal eg gjarnan gera«'
sagði Heridal og þótti skjalliö gott.
Að kvöldverðinum loknum, lok-
uðu þeir herberginu og röbbuðu
saman. Eldurinn brann giatt í ofn-
innm og angánin af vfninu skóp
vellíðun og kæti. Báðir voru þeir
teknir aö finna á sér og roðínn
sem benti á góða meltingu lék um
vanga þeiira. Þeir höfðu drukkið
franska vínið, sem þeim þótti svo
gott og samkvæmt eðli sínu voru
þeir enn illgjarnari en endranær.
Dómarinn drakk í botn, stóð upp
og setti upp sama hátíðlega, tilfinn-
ingarlausa svipinn sem hann var
vanur að nota viö aivarieg réttar-
höld, Fyrst ryfjaði hann upp hvern
glæp fyrir sig.
Hinn fyrsti af þeim, sem ákærð-
ir voru hét Óskar Köping, tuttugu og
ára aö aldri, hafði enga fasta stððu
»
en var ef til vill eins og menn
síðar munu sjá, trúður eða línu-
dansari. Glæpur hans var ódæma-
mikill.
Köping þessi flæktist um meö
hund, óþokkalegt kvikindi, sem
hann hafði kent ýmsar listir og
þegar hann lék þær, þá námu
þeir staðar, sem um fóru og
gáfu honura ölmusu. Eftir boöi
eða bendingu húsbónda síns lést
hundurinn vera dauður, hljóp yfir
staf, gekk á afturfótunum og gelti
samtímis með djöfullegri raust.
Hann gat auk þess gert fleiri listir,
hann þekti á spil, en leit út fyrir
að vera gamall og óþrifinn og var
mjög ijótur. Þetta dýr og eigand-
inn vi*tust einnig vera óvenjulega
samrýmdir, Þaö var auðséð að
þessi tvítugi trúöur hafði alið upp
firotán ára gamla loðhundinn og
þeir höfðu svo að segja þekt hvor
annan alla æfi, voru einstæðingar t
heimlnum og voru altaf saman. A
alt þetta var hægt að benda, en
sambandið milli unga mannsins og
gamla hundsins var þrátt fyrir alt
óafsakanlegt og það var til lítils-
virðingar fyrir vora ódauðlegu sál.
Þessi Kðping fór fyrir skömmu
héðan og hafði hund sinn með sér,
hvert hann ætlaöi vita menn ekki.
Alt í einu fór greifi Dago v.
Söderhaun fram hjá með fylgdar-
menn sína. Hundur flækingsins
hljóp sem óður inn á milli fótanna
á hesti Dagos, hesturinn fældist og
stökk útundan sér svo að greifinn
datt af baki. Þegar er greifinn var
kominn á bak aftur, tók hann upp
skammbyssu sína og skaut hund-
inn. En Köping varð æfur rak
upp öskur, tók síðan upp stein og
myrti greifann,
Hann var tekinn höndum og þaö
er þegar fyrirfram víst um þaö,
hvað hans bfður.
»Ágætt« sagði Vettern himin-
lifandi.
Annar maöurinn, ákæröi nr. 2
hét Jakob Oeffle. Hann var dag-
launamaður, fertugur að aldri og
leigði út hendur sínar og bak fyrir
sultarlaun. Hann var dýr, vinnu-
jálkur, en ótrúlega sterkur.
Þessi ræfill átti konu og fimm
börn. Allur hópurinn bjó í her-
bergiskytru í einu af útþorpunum
enginn vissi hvernig, hversvegna
eöa á hverju hann lifði.
Þaö haföi verið lítiö um vinnu
og fjölskyldan svalt meira en venju-
lega, svalt sannailega hræðiiega.
Og í stað þess að hotfa upp á það
að aíkvæmi hans — þessir bófa-
yrmlingar — og kona hans syltu
til bana, þá hóf Jakob Geffle upp-
reisn gegn eymdinni, rfkjandi í
venjum, lögunum og þjóðfélaginu.
Hann stal brauð hjá bakara ein-
um, klifraði yfir múrinn og braut
upp tvennar dyr. Svo þegar hann
var eltur og ásóktur af fjölda manna
þá misti hann alla stjórn á sjálfum
sér, en baröi hvaö sem fyrir var.
Hann særði þrjá borgara og meiddj
einn hermann. — Niðurstaöan verð-
ur gálginn.
»Þaö er sennilegt*, sagði Vetlern
hrifinn.
Heridal fyili glas sitt, drakk rétt-
vfsinni til og hélt svo áfraro:
»Loks koroa 'tvaer konur*. Hann
sleikti út um, eins og hann meö
því vildi gefa til kynna aö þessir
vesalingar væru honum sérlegt sæl-
gæti, Tvær konur og þaö auk
þess tvær ungar og fallegar konur.
Vattern glenti upp augun, drap
titlinga og smjattaði og sperti eyr-
un meira en áður.
Heridal hélt áfram:
Josefa Misoen 25 ára að aldri,
bjó í veitingakrá úti við borgarhliö-
ið, letiblóð, spilt og glötuö frá
barnæsku, flakkari og hneigð til íls
eins. Eitt kvöld mættu henni fjórir
vel upp aldir betri manna synir.
Þeir höföu borðaö vel og voru í
léttu skapi, Þeir uröu ásáttir um
það, að tala til hennar og segja
nokkur vingjarnleg orð við hana.
í fyrsta sinn á æfinni varð þessi
kvensnipt reið, varöi sig og hratt
unglingunum frá sér. Þeir urðu
nærgðngulli og málið fór að verða
flóknara. Loks komst það svo langt
aö þau fóru f handalögmál og alt
f einu var einn unglingurinn stung-
inn með hníf í brjóstið. Málið er
mjðg óbrotið.
»Þrjú eru komin«, sagði lækn-
irinn hrifinn.
»Síðasta málið<? hélt dómarinn
áfram. Martha Falhun, 18áragöm-
ul, verkastúlka — ástarsaga —
þessi eilifa ástarsaga, sem altaf end-
urtekur sig. Saklaus stúlka er dreg-
in á tálar og svikin. Unnustinn
yfirgefur hana og viil ganga að
eiga aðra og stúlkan verður ein-
mana eftir. Það er dæmalaust hvað
málið er leiðinlega algengt. Fyrst
biður hún hann og særir hann um
að bregðast sér ekki, siðau kemur
hún með hótanir og loks ketnur
óheillasporið, glæpurinn. Martha
Falhun er dugnaðarstúlka, þótt hún
sé ljóshærö og með blá augu.
Sama daginn, sem unnusti henuar
kvæntist annari þá brann hús hans
til grunna og það var Martha, sem
kveikti í þv/,
Þetta eru fjórir giæpir — alstaö-
ar blóð, sem hrópar á hefnd. Nú
þekkir þú Köping, Geffle, Josefa
Misoen og Martha Falhun — ölt
eru þau fantar, bófar, ræflar og
vargynjur. Nú skalt þú heyta ræðu
mfna.
Heridal sveipaði um sig skikkju
sinni, studdist með báðum hönd-
um og tók til máls með nístandi
rðdd:
»Allar götur frá þvf áður en
sögur hefjast, þegar forfeður vorir
bjuggu í óþrifalegum hellum, sam-
an með villidýrum þeirra tfma, all-
ar götur frá þeim fornu tímum
hafa f öllum iöndum og á öllum
tímum verið tvær tegundir glæpa
sem menn hafa talið glæpi, en
þessar tvær tegundir voru morð og
þjófnaður. Af þessum frumkend-
um heiir réttvísin smátt og smátt
orðið til, sem heldur vörð um lög
þjóðannac.
»Ágætt«, kaliað) Vettem.
Dómarinn hneigöi sig og hélt
áfram.