Ingólfur - 05.11.1905, Blaðsíða 2

174
INGÓLFUR
[5. nóv. 1905.]
íslenzku laganna svo, að þau eigi aðeins
við innanlandfi skeyt s'mbðnd?
Enda leiddi sá skilningur J. Ó., pro-
curator danska flokksina og mikla norræna
frá Skyllu í Karybdis, því að hvorki land-
stjórnin eða ríkisstjórnin (o: danska stjórn-
in) hefði þá nokkra vörn fyrir einokunar-
höftum þeim, er þær vilja leggja á þjóð-
ina með ritsímasamningum sínum, þar sem
millilanda-skeytasamböndum væri þá alls
ekki skipað með lögum á íslandi og því
hverjum manni frjálst enn að stofna loft-
ritasamband við t. d. Marconifélagið á
Englandi.
En látum nú útrætt um þessa lokleysu
Jóns Ól.
Það er einmitt nóg að ritsímalögin
næðu um rafmagnssambönd til skeyta-
sendinga á Islandi og í landhelgi við Is-
land því að stöngin er á íslandi; því verður
þó ekki neitað; þar er um rafmagnssam-
band á íslandi að ræða, þó að samband-
ið sé ekki alt á íslandi.
Ef 2 ríki, sem liggja saman, hafa bæði
í lögum eínum samskonar bann og rit-
símalögin innihalda gegn því að einstakir
mcnn án leyfls landsstjórnarinnar stofni og
starfræki hraðskeytatambönd „í Iandinu eða
í landhelgi við það,“ þá þækti víst flestum
fullvel búið um hnútana.
Ea eftir kenningu Jóns Ól., þyrfti mað-
nr sem vildi fara í kringum banDÍð ekki
annað en. að láta sambandið ná lítið eitt
inn á land nágranna- ríkisins, því að þá
væri sambandið í hvorngn(!!) ríkinu og
lög hvorugs ríkisins næðn þá til þess.
Og þetta er ekki tómur hugarleikur.
í Danmörku eru lögin sem veita ríkinu
einkarétt til hraðskeytasambanda, eins og
áðnr er drepið á, einmitt alveg eins orðuð
í þessu atriði og ritsímalög vor, og eins
og kunnugt er liggja lönd Danmerkur og
Þýzkaland saman. Ætli nú Danir vildu
ganga inn á skilning J. Ó. og samþykkja
að ekki þurfi annað en að láta aðra stöð-
ina vera Þýzkalandsmegin við landamær-
in, til þess að þeir réðu engu um stofnun
eða starfrækslu sambandsins?
Það ætti þá að vera nokkurnvegin ljóst
kverjum manni, að orð ritsímalaga vorra
ná og hljóta að ná til allra hraðskeyta-
tækja, sem hér eru sett upp, hvort held-
ur er til innanlands sambanda einungis
eða til sambanda víð önnur lönd.
En úr því að svo er, þá fellur Marc-
onistöðin við Rauðará undir 4 gr. laganna
og nýtur góðs af undantekningarákvæði
laganna. Hún á þá rétt til þess að halda
áfram í skjóli ritsímalaganna. Það var
ekki tilgangur laganna, að verka fram
fyrir sig, ónýta fyrirtæki, sem menn voru
búnir að byggja á hinu eldra réttarástandi,
frelsinu til að setja á stofn hraðskeyta-
sambönd án sértaks leyfis, frelsi, sem hefir
verið hér rikjandi þangað til ritsímalögin
komu.
En J. Ó. er ekki af baki dottinn, þó
að hann verði að játa að ritsímalögin og
undantekning þeirra grípi yfir Marconi
stöðina við Rauðará.
Hann segir nú:
„Lögin gátu ekki eítir eðli sínu náðtil
sambandsins milli landa. Þó að orð þeirra
væru svo víðtæk að þau næði til þess, þá
kæmi það okki að gagni, alþingi og stjórn
hefði þá farið út fyrir valdsvið sitt. Sam-
kvæmt alþjóðarétti um allan heim er eng-
um heimilt að setja upp eða halda uppi
(starfrækja) firðritunarsambandi nema með
leyfi ríkisstjórna þeirra er h!ut eiga að
máli“.
J. ó. þykist með öðrum orðum þekkja
einhver alþjóðalög sem standi yfir lögum
einstakra rikja og banni einstökum borg-
urum þessara rikja það sem íög þeirra
leyfa eða láta borgurunum vera frjálst
að gjöra.
Þessi alþjóðalög eru nú auðvitað hvergi
til nema í heila Jóns ÓI. og ekki einu
sinni þar. Hann hefir bara búið þessa
sögu til handa fáfróðum heimastjórnar-
mönnum.
0g gæti það ekki verið nokkrum erfið-
leikum bundið fyrir alþjóðar-valdið(?!) að
líta eftir Marconi-stöngum, að þær væru
ekki reistar leyfislaust einhversstaðar inn-
an einhvers ríkis, þegar ríkið lætur sig
það engu skifta og vill ekki styðja alþjóða-
boðorðið með lagabanni til þegna sinna.
Á þessari vitleysu um alþjóðaboðorð í
þessa átt byggir svo J. Ó. hitt, að Dana-
stjórn — ríkisstjórnin— hafi ein heimild til
að veita leyfi til millilandasambands, en
það sé fyrir utan valdsvið alþingis og
sérmálastjórna íslauds.
Þetta er eðlilega haugavitleysa, eins og
grundvöllur þess.
Konungur hefir bæðí hér og í Danmörku
gefið einkaleyfi til ritsímalagningar, og
eins gaf hann í vor mikía norræna rit-
símafél. einkarétt til ritsimalagningar
hingað til lands.
Þetta er rétt.
Eu konuDgur úrskurðaði um sama leyti
að leggja skyldi fyrir alþingi frv. til rit-
símalaga, þannig samin, að Marconi-stöð-
inni eins og ölium öðrum eldri fyrirtækj-
um skyldi leyft að standa eins eftir sem
áður. Og þetta frv. er nú sjálfsagt orð-
ið að lögum.
Það er þá svo komið, að ritsímasamn-
ingurinn og 4. gr. ritsímalaganna fara
hvort í bága við annað. Ritsímasamning-
urinn Iofar mikla norræna, að það skuli
vera eitt um skeytasendingar til og frá
íslandi, en 4. gr. ritsímalöghelgar Marconi-
félagiuu rétt til loftskeytasendinga til
Rauðarár-stöðvarinnar.
Hvort af þessu tvennu á nú að víkja
fyrir hinu? Msrconi-stöðin sem styðst við
lög eða samningurinn, sem er gjörður með
konungsúrskurði ?
J. Ó. segir þá að lög geti ekki breytt
konungsúrskurði.
Jón hefir þar einmitt hausavíxl á hlut-
unum. Lög geta eiumitt breytt konungs-
úrskurði. En hér kemur til greina, að
konuugsúrskurður getur ekki breytt lög-
um og samningurinn gat það heldur ekki.
Hítnn breytti ekki, gac ekki breytt og ætl-
aði ekki að breyta að neinu réttindum
einstakra manna. 'Fil þess þurfti lög
(ritsímalög) enda var þegar tekið að und-
irbúa þau. Meðan þau voru ekki komin
til, hafði samningurinn engin áhrif árétt-
indi þegnanna. Hann var þegnunum að
því leyti alveg óviðkomandi. Enda áleit
stjórnin það, því hún hélt honum leyndum.
Hann var aðeins loforð stjórnarinnar, skuld-
bindandi loforð, sem hún átt að efna, meðal
annars með því að útvega félaginu lög-
tryggingu fyrir þeim rétti er þvi var
heitinn.
J. Ó. hefir ekki skilið það eða vitað,
að samningar eru ekki lög, og það þó
þeir séu gjörðir með konungsúrskurði.
Marconistöngin var sett upp og farin
að starfa fyrir 1. júlí 1905, en til þess tíma
viðurkenna ritsímalögin að öllum hafi ver-
ið frjálst að stofna hraðskeytasambönd hér
á landi (hvort heldur til innanlands- eða
utanlands-viðskifta).
Þetta tímatakmark settu lögin, og þess-
vegna verða menn að hlíta því.
Hitt hafði engin áhrif á réttindi manna
hvenær ritsímasamningurinn var gjörður.
Það var jafnheimilt að stofna Marconi-
stöðina eftir sem áður fyrir honum.
Hvort er þá rétthærra, Marconi-stöðin
eða einkaréttur mikla norræna, þar sem
þeim lendir saman?
Marconistöðin að sjálfsögðu, þar sem
brjóta þarf lög á henni ef mikla norræna
fær einkaréttinn, sem stjórnin hefir heitið
því. Hvernig fer stjórnin þá að efna lof-
orð sitt eða skuldbindingu við mikla
norræna ?
Marconi-loftskeyti.
Poldhu, */u
í gær var birt skjal frá Rússakeis-
ara, þar sera hann heitir þingbundinni
stjórnarskipun. Kveður hann svo að orði:
að óeirðirnar, sem riki í landinu fái sér
hins mesta harms og áhyggju; og heill
þjóðfélagsins krefjist þess, að allir leggist
á eitt að kefja niðar deilurnar sem skjót-
ast. Skjalið heitir hverjum manni óskertu
skoðana- og mál-frelsi og rétt til félags-
skapar. Löggjafarsamkoman veitir stétt-
um kosningarrétt, sem hafa hann ekki nú.
Sagt er að birting þessa boðskapar
hafi fremur mýkt hugi minna; hefir verið
tekin upp aftur vinna við þrjár höfuð-
járnbrautir á Norður-Rússlandi. Þó hafa
Social-Demókratar í Pétursborg birt yfir-
lýsingu um það, að baráttunni væri enn
ólokið. Verkföll halda áfram í Varsjá þrátt
fyrir boðskap keisara. Heimta jafnaðar-
menn fullkomna uppgjöf saka til handa
þeirra, er hneptir hafa verið í varðhald
sökum stjórnmála-afskifta.
Á stjórnbyltingarfundi í Pétursborg í
dag hétu forsprakkarnir á lýðinn, að reka
valdsstjórnina af höndum sér.
Heilbrigðlsnefndin í New-York
hefir breytt svo um varúðarráðstafanir sín-
ar, að reglur þær er áður giltu um far-
þega á 3. farrými skuli framvegis einnig
ná til farþega þeirra á fyrsta og öðru far-
rými, er koma til hafna í Bandaríkjunum
írá öðrum löndum.