Ingólfur - 11.07.1911, Blaðsíða 1

IX. árg.
28. blað.
INGÖLFUR
Reykjavík, þriðjudaginn 11. júlí 1911.
Kosningabeita
Sjálfstæðisflokksins.
Vér höfum jafnan haldið því fram
hér í blaðinu, að *amband*málið beri
að láta afakiftalauit nú við næatu kosn-
ingar, og höfum vér bent a margar og
mikilvægar áitæður sem til þe*a liggja.
Um þetta ætti reyndar ekki að þurfa að
deila, þar sem málið hefir nú legið niðri
um tvö ár og þjóðin hefir á engan hátt
látið í ljósi, að hún óikaði að það yrði
nú þegar vakið upp af nýju. Og li'at
hefði mátt búast við því, að Sjálfstæð-
isfiokkurinn sækti það faat, að fara nú
einmitt að fitja upp á þvi máli einmitt
nú, þar »em það er »á flokkur, sem réði
því, að málinu hefir ekki verið hreyft
þe8*i undanfarin tvö ár, enda hefir for-
yatuianður flokksina, herra Björn Jóna-
son, lýst því yfir í einu af hirðiibréfum
sínum í vetur, að Danir *éu ófáanlegir
til að gefa aambandsmálinu nokkurn
gaum að svo komnu. Það er því örð-
ugt að gjá hvert gagn Sjálfitæðisflokk-
urinn hygst geta unnið með því máli,
þó hann kæmiit í meiri hluta. Því er
heldur ekki að leyna, að æði mikill æs-
ingur var hlaupinn í málið, og hljóp
»trax, og á báðar hliðar, e? frumvarp
millilandanefndarinnar kom fram fyrir
almennings ajónir; því fer því mjög
fjarri, að frumvarpið væri athugað með
þeirri atillingu og þeirri gætni *em
•kyldi, þegar um svo mikilsvarðandi mál
var að tefla.
Af þe»»um ástæðum, auk margra ann-
ara, sem vér höfum áður ikýrt frá, er
það, að vér teljum ekki einungi* rétt,
heldur einnig ijálfiagt, að sambanda-
málið verði látið afskiftalauat við kosn-
ingar þær er í hönd fara. Það hlaut því
að gleðja o*» og alla þá menn, sem
telja *amband*málið alvarlegra mál enn
svo, að það megi hafa að politiakum
leiksopp 1 þeim tilgangi einum að halda
við og ala á pólitískum ædngum í
flokkiþarfir, er það kom í ljóa, að
Heimaitjórnarflokkurinn leit eina á og
vér, og birti yfirlýiingu þá, »em getið
er nm í aíðaita blaði, þar *em mæl»t
er til þe»» af öllum þingmönnum Heima-
•tórnarmanna, að þeir lý»i því yfir, að
að þeir vilji ekki ráða samband»málinu
til lykta á næ»ta þingi. Við því hefði
einnig mátt búa»t, að öllum Sjálf-
stæði»mönnum væri þetta gleðiefni,
ef þeir bera »amband»málið ein» mjög
fyrir brjósi og þeir láta, því hér var
fengið loforð anditæðinganna um að
þött Heimastjórnarflokkurinn yrði ofaná
við kosningarnar, þá mundi hann þó
ekki „demba á okkur“ millilandafrum-
varpinu. Og það sér hver heilvita mað-
ur »em vill sjá, að á þes»u loforði Heima-
stjómarflokkain* má byggja, því að ef
flokkurinn riftir þvi, þá verður það
hengingaról um hál» han».
En »vo undarlega hefir nú tekist til,
að aðalblað sjálfitæðiiflokksins, „í»afoId“,
hefir brugðist æfarreið við, og hefir lýst
því yflr, að Sjálfatæðiiflokkurinn geti
ekki leyft að svona fari, heldur verði
koaningarnar að anúaat um aambanda-
málið. Ef þetta er talað í nafni flokks-
in», þá verðum vér að telja það undar-
lega ráðitöfun. Ef flokknum er um
það hugað, að frumvarpið verði ckki
lögleitt á næata þingi, hveravegna tek-
ur hann þá ekki fegins hendi við þes»-
ari miðlunartilraun anditæðinganna? Með
því að hafna henni ér málinu stofnað í
tvíiýnu, þar aem annara var fengin trygg-
ing fyrir að engin hætta væri á ferðum.
Það verður ekki betur séð enn að
flokkurinn láti hér það, sem hann tel-
ur velferð þjóðarinnar, lúta fyrir flokka-
hagimununum. Hann veit það ofurvel,
að aigur sinn við aíðustu koaningar átti
hann að þakka eingöngu aamband«mál-
inu, en alls ekki mannvali aínu eða
neinu öðru. Flokkurinn veit það líka
vel, að frá þeim tíma, er hann tók við
völdum í þessu landi hefir álit hans
farið sí minkandi, og að það eina, aem
enn kynni að geta bjargað honum frá
aumlegum óiigri, er aambandimálið.
Þeaavegna telur hann ajálfaagt að leggja
það til grundvallar við næatu kosningár,
neyða kjóaendur landsina út í nýja *am-
bandsbaráttu og »tofna málinu þannig
í tvíaýnu að óþörfu, einungia til þeaa
að reyna að ná völdunum. Þetta köll-
um vér að nota ajálfatæðigmálið fyrirpóli-
tískan leiksopp í flokksþarfir.
En Sjálfstæðisflokknum á ekki að
haldait það uppi að draga nú fram sam-
bandsmálið einungia til að nota það »em
kosningabeitu. Kjósendur landaina eiga
hoimtingu á að fá nú að aýna það með
koaningunum hvort þeir vilja framvegia
búa við óstjórn Björna Jómsonar tíma-
biliina; og Sjálfstæðisflokknum, »cm er
þar fyllilega meðaekur, eiga þeir ekki
að Ieyfa að skríða í akjól við sam-
bandimálið, eða láta hræða sig með því,
eins og einhverri grýlu, til að kjósa á
þing menn, sem löngu hafa gert aig
þeas ómaklega með fylgiapekt ainni við
óstjórn Björns Jónssonar.
En til þesa eru refarnir akornin hjá
„í«afold“.
Rúðuborgarferð
Skúla Thoroddsens.
Herra Skúli Thoroddsen, rititj. „Þjóð-
viljan»“ og forseti sameinaða þings, birti
í síðasta tölublaði „Þjóðviljans“ ávarp
„til frakkneiku þjóðarinnar“ er hann
hefir ritað eftir hátíðahöldin við Rouen,
og tildrögin til þess. Vér leyfum o»a
hérmeð að taka þetta orðrétt upp eftir
blaðinu:
tír Frakklandslör minni.
Þegar ég kom úr Frakklandiför minni
— hafandi verið við Göngu Hrólfi hátíða-
höldin í Rouen —, þótti mér vel fara
á því, að ávarpa frakknéaku þjóðina
nokkrum orðum.
Menn þekkja fagurmælin og mark-
leyiuhjalið, »em vanalega er tjaldað með
við þesskonar tækifæri.
En mér fanit fara betur á því, að
alvöruorðin kæmust og einnig að, og
þess aíat vanþörf, eins og áitatt er nú
hjá frakknesku þjóðinni, aem og hjú
öðrum þjóðum jarðarinnar yfir höfuð.
Af þeasum rótum var það, að ég
beiddi ritstjóra breaka atórblaðaina „Eve-
ning New»“, sem gefið er út í Edin-
borg, að birta í blaði aínu greinina aem
hér fer á eftir.
En um það fór, sem segir í bréfun-
um, aem birt eru hér neðanmála,* og
hafði ég þá engan tíma til þe«», að koma
henni í annað blað, þar aem ég var þá
alferðbúinn til ísland*.
* The Edinburg Evening News Limited
(Kvöld-tíðindi Edinborgar).
Skrásett skrifatofa: 18 M=>rket Street.
(Markaðs-stræti).
Skúli Thoroddaen Esq.,
Commereial Hotel,
Leith.
Kæri herra!
Mér hefir nú rétt í þessu gefist tími, til að
fara yfir groin yðar, og þykir mér leitt, að geta
eigi tekið hana í blaðið, með því að lesendur
blaðs vors myndu eigi hafa neinn sérstakan á-
huga eða ánægju af málefnunum, sem þar eru
gerð að umtalsefni, sem og vegna hins, að mjög
er, krýningarinnar vegna, Iítið um rúm í blaði
voru**. Samkvæmt umtali endursendi eg þvi
greiniua hér með.
Yðar einlægur
Róbert Wilson
blaðstjéri.
Bréf þetta þótti mér lýsa svo lágum hugsun-
arhætti, sem og bera vott um slíkt kjarkleysi rit-
stjórans, og lítilsvirðingu á smáþjóð, að eg taldi
rétt, bæði maunsins sjálfs, málefnisins, og almenn-
ings vegna, að svara því, sem hér segir :
p. t. Leith 18. júní 1911.
Kæri herra!
Bréf yðar, dags. 17. þ. m. hefi eg móttekið,
og þykir mér leitt að heyra, að þér hafið það
álit á lesendum blaðs yðar, að þeim þykir ongu
skifta um allra þýðingarmestu málefni mann-
kynsins, er varða eigi lítils hvern einstakan
þeirra sérstaklega.
Hvað þykir þeim þá máli skifta?
Eg hélt eigi, að þér telduð lesendnr blaðs yð-
ar sauði.
Þér teljið þeim meira áríðandi, að fá að vita
alt er að krýningunni lýtur, og sýnir það hugs-
unarhátt yðar mjög prýðilega, og skoðun á ves-
lings lesendum blaðs yðar. ^
Annars gat hvorttveggja mjög vel farið sam-
an í eigi minna blaði, en „Evening Newa“, er
kemui út sex sinnum á viku.
En aðal-atriðið er — og þykir mér leitt að
segja —, að þér hafið eigi viljað segja mér
sannleikann.
Yður var eigi ókunnugt um það, að sumir
lesendur yðar mundu hafa fundið sig ónotalega
snortna, vitandi sig eigi hafa gegnt skyldu sinni.
En því skyldara var yður að láta þá heyra
sannleikann, enda þeim því nauðsynlegra.
Til þessa hrast yður þrek!
Slæmt fyrir blaðamann, sem vissnlega aldrei
má gleyma þvi, að á honum bvilir enn meiri
siðferðisleg ábyrgð, en á öðrum, og ríkari skylda,
til að átelja það sem rangt er.
Ef til vill hafið þér og talið yður óvandfarn-
ara, þar som beðið var hljððs í nafDÍ smáþjóð-
ar, og eru þær sliku eigi óvanar.
En einmitt þess vegna var nú skylda yðar
ríkari, sem og vegna hins, er útlendingur átti
i hlut.
Mér þykir leitt, að hafa hitt á ritstjóra, sem
eigi átti göfugri hugsunarhátt, en svar yðar
bendir á.
Stóra-Bretlandi get eg eigi óskað marga yð-
ar líka. „ , .
Með virðmgu.
Skúli Tlioroddsen.
(Einnig blaðstjóri.)
** Eétt á eftir birti ritstjóri þessi síðan —
auk annars ómerkilegs frétta-tinings um undir-
búning krýninga-hátiðahaldsins í Lundúnum —
nær tveggja dálka langan lista í blaði sínu yfir
nafnbætur, er veittar höfðu verið, í tilefni af
krýningar-athöfninni (útuefningu nýrra lávárða,
baróna m. m.)!!
Þetta var það, sem Bretanum reið mest á að
fræðast um!
Greinin — sem frakkneaki konaúllnn
er nú beðinn að gera frakkneakn þjóð-
inni knnna, þótt hún birtiat og ef til
vill aíðar í útlendu blaði, eða blöðum
— er svo hljóðandi:
Til frakknesku þjóðarinnar.
Sem foraeti Alþingia íalendinga, leyfi
ég mér hér með, að tjá hátíðanefndinni
í Rouen, sem og frakkneaku þjóðinni
yfirleitt, þakkir fyrir það, að hafa gofið
mér, aem foraeta þingsins, kost á því,
að heimsækja yður við ný nefnt tæki-
færi.
Þykiit ég mega fullyrða, að íslensku
þjóðinni hafi verið þetta kært, eigi að
eins vegna skyldleikans — þar aem
Hrollaugur, bróðir Göngu-Hrólfa, nam
land á íslandi, og af honum er þar
mikil ætt komin* — heldur og engu
síður vegna hins, að ísland hefir, eina
og fjöida margar þjóðir á jörðinni not-
ið góðs af þvi, að meðal frakkneaku
þjóðarinnar hafa lifað karlar og konur,
sem fundið hafa ríkt til þess, að hið
illa, og djöfullcga á eigi að þolast,
hvort aem framið er í skjóli laga, yfir-
valdiakipana, eða á annan hátt, — fund-
ið, að gegn öllu aliku er öllum skylt
að hefjast handa, og að svífast jafnvel
alla einakii, er mestu varðar.
Eg á hér við biltingarnar þrjár, er
einnig leiddu vekjandi strauma til ýmara
anuara landa jarðarinnar.
En það er því miður enn afar-margt,
er viðgengat hér og hvar á jörðu vorri,
»em enginn á að þola, og það því síð-
ur, aem lengur hefir gengið, og get ég
því — við þúaund ára tímamótin í «ögu
Normandísina — eigi óskað frakknesku
þjóðinni, og þá um leið ibúum jarðar-
innar í heild sinni, annara betra og
nauðsynlegra, en þes», að henni auðniat,
að eiga jafnan sem allra flesta, karla
og konur, sem að því leyti feta i fót-
apor frakkneaku biltingamannanna, að
þola eigi hið aiðfræðilega ranga, hvar
eða við hvern, aem beitt er, né undir
hvaða yfirakyni aem er.
Án þeaa að fara í þeaau efni um of
út í einstakleg atriði, vil eg í þessu
leyfa mér að benda á:
I. Að öllum íbúum jarðarinnar, hverir
og hvar sem eru, er í sameiningu
skylt að sjá um, að hvergi séu önn-
ur lög látin þola»t, en þau »em sið-
fræðilega rétt eru, t. d.:
að hvergi séu leyfðar hegningar í
kvölum, hve akamma hríð, aem
um ræðir, og það þótt að eins
væri um augnablikið að ræða.
að hvergi sé látið viðgangast, að
nokkrum manni aé þröngvað til
þeas, eða leyft að fara í stríð,
nema um al-óhjákvæmilega ajálfs-
vörn aé að ræða, aem reyndar á
aldrei að geta komið til, þar aem
öllum er akylt, hverrar þjóðar
aem eru, að hefta alíka árás,
að hvergi sé leyft, að ajálfstæði nokk-
ura þjóðernis aé traðkað, eða
að traðkað aé jafnrétti kvenna og
karla í þjóðmálum, eða á annan
hátt, eður
* Ættfróður maður á íslandi (dr. Jón Þor-
kelsson) sagði mér, að eg væri i þritugasta lið
kominn af Hrollaugi,